دلیل گزگز و بی حسی دست و پا چیست؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

گزگز و بی حسی دست و پا که عارضه بسیار شایع و آزاردهنده ای است؛ گاهی خوش خیم و موقت بوده و بدون نیاز به اقدامات درمانی رفع می گردد.ممکن است هنگام خوابیدن بازوی شما زیر سرتان بماند و دچار گزگز و بی حسی موقت شود یا هنگامی که پاهایتان را روی یکدیگر قرار دادید و به عصب پای زیری فشار وارد شده و دچار گزگز می شود اما با برداشتن این فشار، این عارضه از بین می رود.در بیشتر مواقع، سوزن سوزن شدن در دست ها، پاها یا هر دو می تواند شدید، اپیزودیک یا مزمن باشد.

همچنین می تواند با علائم دیگری مانند درد، خارش، بی حسی و تحلیل عضلانی همراه باشد. در چنین مواردی، سوزن سوزن شدن ممکن است نشانه ای از آسیب عصبی باشد که می تواند ناشی از علائم مختلفی مانند آسیب های تروماتیک یا آسیب های استرس مکرر، عفونت های باکتریایی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض سمی و بیماری های سیستمیک مانند دیابت باشد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

دیابت

دیابت می تواند باعث مشکلات بلند مدت در سرتاسر بدن شود. از جمله درد عصبی و درگیر کردن اعصاب بدن، خصوصا اگر قند خون بالا باشد و به درستی کنترل نشود. این عارضه شایع ترین علت بی حسی یا مور مور شدن پاها و دست ها است.از طریق آزمایش خون، پزشک تشخیص می دهد فرد دچار دیابت هست یا خیر. در صورت داشتن این بیماری، پزشک آسیب عصبی احتمالی را کاهش می دهد و از بدتر شدن آن جلوگیری می کند.

بارداری

خواب رفتگی یا احساس سوزن شدن در دوران بارداری به گونه ای است که در موضع مورد نظر حس از بین رفته و حس سوزن شدن پدید می آید. این علامت در بارداری شایع است و معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی در بدن رخ می دهد. وقتی مادر به سه ماهه دوم و سوم بارداری پا می گذارد، ممکن است به دلیل احتباس آب، تورم در دست ها و پاها ایجاد شود. این تورم خود یکی از دلایل خواب رفتگی اعضا در بارداری است. خواب رفتگی اعضای بدن در سه ماهه اول بارداری اغلب به عنوانعلامت بارداریتلقی می شود. در سه ماهه دوم، عمدتاً به دلیل وضعیت نامناسب خواب است. در سه ماهه سوم، از آنجا که رگ های خونی یا اعصاب به دلیل رشد رحم و تغییر در وضعیت های خواب تحت فشار قرار می گیرند، علائم با شدت بیشتری بروز می کند.

اعصاب فشرده

دیسک برآمده یا لیز خورده در ستون فقرات می تواند بر روی اعصابی که در پاها حرکت می کنند فشار وارد کند و باعث بی حسی یا گزگز شدن پاها شود. یک عصب فشرده در مچ دست شما می تواند باعث شود دست و انگشتان احساس خود را از دست بدهند. بیشترین توصیه برای درمان عصب تحت فشار، استراحت برای ناحیه آسیب دیده است. پزشک از شما می خواهد که هرگونه فعالیتی را که باعث تشدید فشار می شود را متوقف کنید. بسته به محل عصب فشرده شده، ممکن است به یک آتل، یقه یا بریس برای بی حرکت کردن ناحیه نیاز داشته باشید. اگر به سندرم تونل کارپال مبتلا هستید، ممکن است پزشک استفاده از آتل را در طول روز و همچنین در شب توصیه کند، زیرا مچ دست ها اغلب در طول خواب خم می شوند و باز می شوند.

بیماری خودایمنی

بیماری خودایمنی وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بدن شما حمله می کند. سیستم ایمنی به طور معمول در برابر میکروب هایی مانند باکتری ها و ویروس ها محافظت می کند. وقتی این مهاجمان خارجی را احساس می کند، ارتشی از سلول های جنگنده را برای حمله به آنها می فرستد. به طور معمول، سیستم ایمنی می تواند تفاوت بین سلول های خارجی و سلول های خود را تشخیص دهد.برخی از بیماری های خودایمنی تنها یک اندام را هدف قرار می دهند. دیابت نوع یک به پانکراس آسیب می رساند. سایر بیماری ها مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) بر کل بدن تأثیر می گذارد.

این عارضه به اعصاب نیز آسیب می رساند. ممکن است به سرعت یا آهسته ظاهر شوند و عفونت های اخیر می توانند آنها را تحریک کنند. پزشک علائم و سابقه پزشکی شما را بررسی خواهد کرد. این به آن ها کمک می کند بفهمند چه اتفاقی می افتد و درمان هایی را برای کاهش علائم شما امتحان کنند.

کمبود ویتامین

ویتامین ها ریزمغذی هایی هستند که بدن برای انجام یک سری فعالیت های طبیعی به آنها نیاز دارد، این ریزمغذی ها در بدن ساخته نمی شوند و لازم است که از طریق مواد غذایی مصرفی وارد بدن شوند. بهترین راه دریافت این ترکیبات مؤثر رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی و استفاده مناسب از تمام گروه های غذایی به ویژه میوه ها و سبزیجات است. کمبود ویتامین ها در بدن، علائم متفاوتی ایجاد می کند که گاهی بسیار خفیف و گاهی خطرناک و غیرقابل جبران است.کمبود ویتامین های B یا E می تواند بر اعصاب و سایر قسمت های بدن تأثیر بگذارد. پزشک شما می تواند برای بررسی سطح ویتامین شما آزمایش خون بدهد و غذا های مناسبی جهت مصرف به شما پیشنهاد بدهد.

داروها

مشکلات عصبی اغلب از عوارض جانبی برخی از دارو های تجویزی است. داروهای سرطان (شیمی درمانی)، HIV یا ایدز، فشار خون بالا، سل و برخی عفونت ها می توانند باعث ضعف یا بی حسی در دست ها و پاهای شما شوند. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا داروی شما مقصر است یا خیر.

عفونت

چندین عفونت ویروسی و باکتریایی می تواند به اعصاب شما آسیب برساند و منجر به درد و بی حسی در دست ها و پاها شود. برخی از این ویروس ها عبارتند از اچ آی وی، بیماری لایم، زونا، اپشتین بار، هپاتیت B و C، نیل غربی، سیتومگالوویروس. پزشک شما ممکن است بتواند عفونت را درمان کند تا علائم شما از بین بروند.

نارسایی کلیه

این بیماری زمانی رخ می دهد که کلیه ها به طور ناگهانی قادر به فیلتر کردن مواد زائد از خون نباشند. وقتی کلیه ها توانایی فیلتر کردن خود را از دست می دهند، سطوح خطرناکی از مواد زائد ممکن است جمع شوند و ترکیب شیمیایی خون از تعادل خارج شود.

کلیه های شما از شر سموم موجود در خون خلاص می شوند که می توانند به اعصاب آسیب برسانند. بنابراین وقتی کلیه های شما درست کار نمی کنند، دست ها و پاهایتان ممکن است گزگز شوند. دو عامل شایع نارسایی کلیه، دیابت و فشار خون بالا هستند.

ناهنجاری ژنتیکی

به هر نوع بیماری که به دلیل ناهنجاری ژنتیکی در فرد ایجاد شود بیماری ژنتیکی می گویند. ناهنجاری ژنتیکی ممکن است طیفی از ناهنجاری های جزئی مثل جهش یک نقطه (باز) از دی. اِن. اِی (DNA) در یک ژن خاص تا ناهنجاری های عمده مثل اضافه یا کم شدن بخشی از کروموزوم یا مجموعه کروموزومی را شامل شود.

بیماری Charcot-Marie-Tooth و نوروپاتی ارثی با مسئولیت فلج فشاری (HNPP) دو اختلال ژنتیکی هستند که باعث بی حسی در دست ها و پاها می شوند. بیماری شارکو ماری توث عضله شما را از بین می برد. ممکن است برای کاهش علائم به فیزیوتراپی یا کمک های ویژه نیاز داشته باشید. HNPP بر اعصاب شما تأثیر می گذارد و به احتمال زیاد باعث بی حسی و ضعف در بازوها و پاهای شما می شود. اجتناب از موقعیت های خاص می تواند کمک کند.

تومور

توموریک توده جامد از بافت است که سلول های غیرطبیعی در کنار هم قرار گرفته و می توانند بر استخوان ها، پوست، بافت، اندام ها و غدد تاثیر بگذارند. بسیاری از تومورها سرطانی نیستند(خوش خیم هستند)، اما ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. تومورهای سرطانی یا بدخیم می توانند تهدید کننده زندگی باشند و نیاز به درمان دارند.

مجموعه ای از سلول های غیرطبیعی (تومور) که در کنار یا روی اعصاب شما رشد می کنند، می توانند روی آنها فشار بیاورند و احساس را در بازو ها و پا های شما از بین ببرند. این می تواند در مورد تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی رخ دهد. تومورها در جاهای دیگر می توانند بر سیستم ایمنی شما تأثیر بگذارند و باعث آسیب عصبی شوند. اگر پزشک درمان تومور را کوچک کند، علائم ممکن است از بین بروند.

مشکلات تیروئید

غده تیروئید اندام کوچکی است که در جلوی گردن قرار دارد و در اطراف نای پیچیده شده است. شما در سرتاسر بدن خود غدد دارید، جایی که موادی را ایجاد و آزاد می کنند که به بدن شما کمک می کند تا کار خاصی را انجام دهد. تیروئید هورمون هایی می سازد که به کنترل بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن کمک می کنند.کم کاری تیروئید می تواند باعث درد، سوزش و بی حسی در دست ها و پاهای شما شود. این معمولاً در صورتی اتفاق می افتد که کم کاری تیروئید شدید باشد و آن را درمان نکرده باشید. دارو های تیروئید، ورزش و وزن بدن سالم می توانند به بهبود این علائم کمک کنند.

نوشیدن بیش از حد الکل

الکل یک ماده روان گردان است که هشیاری فرد را تغییر داده و ادراکات و رفتار را دگرگون می سازد. با گذشت زمان، مصرف الکل می تواند به اعصاب و بافت ها آسیب برساند. نوشیدن زیاد می تواند باعث کمبود ویتامین هایی مانند B12 و فولات شود. هم آسیب و هم کمبود ویتامین ها مانع از کارکرد اعصاب شما به شکلی که باید خواهد شد. این عارضه می تواند منجر به از دست دادن احساس در پاها و دستان شما شود. اگر نوشیدن الکل را متوقف کنید، ممکن است بخشی از آسیب را برطرف کند.

برای هر گونه گزگز در دست ها، پاها یا هر دو که مدتی طول کشیده است، فوراً کمک پزشکی دریافت کنید. هر چه زودتر علت سوزن سوزن شدن شما پیدا شود و تحت کنترل باشد، احتمال ابتلا به مشکلات مادام العمر کمتر می شود.