کیست گانگلیون مچ دست چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

کیست گانگلیون یک توده‌ ی پر از مایع در زیر پوست است که اغلب روی مفصل مچ دست یا تاندون دست دیده می‌شود. کیست گانگلیون زمانی ایجاد می‌شود که یک پارگی کوچک یا فتق در بافت نازک پوشاننده مفصل یا تاندون ایجاد شود. این بافت در این حالت برآمده شده و کیسه‌ای را تشکیل می‌دهد. سپس مایع از مفصل به داخل کیسه نشت می‌کند و باعث تورم آن می‌شود. این کیست با توجه به موقعیت آن در بدن، نام‌های مختلفی دارند. هرچند ابتلا به کیست گانگلیون امری شایع است؛ اما خوشبختانه این کیست‌ها معمولاً بی‌ضرر و خوش‌خیم هستند.

معمولاً انجام درمان خانگی برای کیست گانگلیون با داروهای خفیف مؤثر واقع می‌شود. با این حال، در موارد خاص، ممکن است انجام جراحی لازم باشد. اقدام نکردن برای درمان کیست گانگلیون به ندرت موجب بروز مشکل می‌شود مگر اینکه این کیست باعث درد یا اختلال در حرکت مفصل شده باشد.

انواع کیست گانگلیون

کیست های گانگلیون بسته به محل قرارگیری آنها نام‌های مختلفی دارند:

1. کیست گانگلیون دورسال: کیست گانگلیونی دورسال مچ دست، در قسمت پشت مچ دست ایجاد می‌شود.
2. کیست گانگلیونی ولار: کیست گانگلیونی مچ دست ولار، در قسمت زیر مچ دست است.

علت کیست مچ دست

علت کیست گانگلیون هنوز مشخص نیست و به نظر می‌رسد که این کیست‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که بافت اطراف تاندون یا مفصل از جای خود بیرون زده است. کیست‌های گانگلیون اغلب هنگامی ایجاد می‌شوند که مقداری از مایع سینوویال که مفاصل را پوشانده است، به ناحیه‌ای از بافت زیر پوست نشت می‌کند. همچنین می‌دانیم که آنها به طور مکرر در مفاصل مبتلا به آرتروز مفاصل یا در نتیجه فعالیت‌های استرس تکراری ایجاد می‌شوند.

دانشمندان در مورد مکانیسم های دقیق تشکیل کیست یا اینکه افراد برای جلوگیری از ایجاد کیست گانگلیون چه کاری می‌توانند انجام دهند مطمئن نیستند. یک نظریه این است که بدن با ایجاد کیست به عنوان نوعی تاول داخلی به آسیب یا استفاده بیش از حد پاسخ می‌دهد. دیگر این که پارگی‌های کوچک در کپسول مفصل یا غشای تاندون باعث می‌شود که مایع سینوویال به بیرون تراوش کند و باعث ایجاد کیست شود.

عوامل خطر ایجاد کیست‌های گانگلیون

پزشکان چند فاکتور خطر را تشخیص داده‌اند که می‌تواند به این معنی باشد که فرد احتمال بیشتری برای ایجاد کیست گانگلیون دارد:

• آرتروز: فردی که از قبل آرتروز داشته باشد بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیست گانگلیون در مفاصل است.
• ضربه به مفصل یا تاندون: کیست‌های گانگلیون در افرادی که آسیب به تاندون یا مفصل را تجربه کرده‌اند نیز شایع است.
• سن: کیست‌های گانگلیون بیشتر در افراد بین 15 تا 40 سال دیده می‌شود، اگرچه در کودکان خردسال و افراد مسن نیز وجود دارد.
• جنسیت: کیست‌های گانگلیون در زنان بیشتر از مردان ایجاد می‌شود.

علائم کیست مچ دست

کیست گانگلیون معمولاً به صورت برآمدگی روی دست و یا مچ دیده می‌شود. اکثر افراد حس می‌کنند که این کیست‌ها به تدریج بزرگ شده و گاهی به صورت گذرا بوده به نحوی که به سطح فعالیت فرد بستگی دارد.

برخی از علائم این بیماری عبارت اند از:

1. درد و حساسیت به لمس
2. مشکل در دست گرفتن اشیا
3. بی حسی و سوزن سوزن شدن دست

تصور می‌شود بیشتر این علائم بر اثر فشار کیست به نواحی اطراف از جمله تاندون و یا عصب ها بوده است.

تشخیص کیست مچ دست

• سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی

پزشک در اولین نوبت از شما درباره سابقه بالینی و علائمتان سؤال می‌کند. ممکن است بپرسد چه مدت است به گانگلیون دچار شده‌اید، آیا اندازه آن تغییر می‌کند یا دردناک است. در این مرحله، بررسی سلامت عمومی مفاصل نیز اهمیت دارد تا در صورت وجود زمینه‌های مفصلی، مشخص شود برای پیشگیری از آرتروز چه باید کرد و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.

• اشعه ایکس

این اشعه تصاویر واضحی از ارگان های متراکم بدن مثل استخوان بدست می‌دهد. این اشعه ها اگرچه کیست گانگلیون را نشان نمی‌دهند؛ اما می‌توانند نشان وجود بیماری های دیگر مثل آرتروز و یا تومور استخوان را نفی کنند.

• اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا اولتراسوند

این روش ها بهتر می‌توانند بافت های نرمی مثل گنگلیون را نشان دهند. برای تشخیص گانگلیونی که قابل دیدن نیست و یا تمایز کیست از سایر تومور لازم است MRI یا اولتراسوند انجام شود.

درمان کیست مچ دست در طب فیزیکی

فیزیوتراپی

در بسیاری از موارد کیست گانگلیون نیاز به درمان نداشته و حدود نیمی از موارد این عارضه به طور خود به خودی و بدون مداخله از بین خواهند رفت. در صورتی که گانگلیون دردناک نبوده و مشکلی در استفاده از دست ایجاد نکرده باشد نیازی به درمان نخواهد داشت. با این حال در صورتی که گانگلیون دردناک بوده و یا استفاده از دست را محدود کرده و یا در صورتی که کیست باعث فشار بر روی یک عصب (و تغییر در حواس، بی حسی یا احساس سوزن سوزن) شده باشد انجام فیزیوتراپی توصیه خواهد شد. فیزیوتراپی برای تسکین درد، بهبود عملکرد و آموزش بیماران در مورد کیست گانگلیون مؤثر خواهد بود.

تکنیک‌های باندپیچی

باندپیچی مناسب می‌تواند به شما کمک کند تا بدون وارد شدن فشار به گانگلیون فشار بیشتری را تحمل کنید (برای مثال به هنگام ورزش کردن). فیزیوتراپیست می‌تواند تکنیک‌های صحیح باندپیچی را به شما آموزش دهد.

اصلاح حرکات

شما می‌توانید با اصلاح حرکات خود و انجام ندادن حرکاتی که منجر به تحریک کیست می‌شوند علائم این عارضه را کاهش دهید.

تمرینات ورزشی

در برخی از موارد یک برنامه‌ی ورزشی مناسب می‌تواند حساسیت گانگلیون را کاهش داده و علاوه بر تسکین درد، دامنه حرکتی دست را به حالت طبیعی برگرداند.

استفاده از بریس و اسپلینت

انجام برخی از فعالیت‌های فیزیکی با دست مبتلا به کیست گانگلیون می‌توانند منجر به بزرگ‌تر شدن کیست و وارد شدن فشار بر روی اعصاب و درد شوند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا از بریس یا اسپلینت به منظور محدود کردن حرکات مفصل استفاده کنید. این کار می‌تواند علائم عارضه را کمتر کرده و به از بین رفتن سریع‌تر کیست نیز کمک کند. با کاهش درد پزشک شما تمریناتی را به منظور تقویت مفصل و بهبود دامنه‌ی حرکتی تجویز خواهد کرد.

عوارض ترکیدن کیست مچ دست

کیست گانگلیون هنگام پارگی می‌تواند دردناک باشد. کیست جدا از اینکه به طور بالقوه در نزدیکی یک عصب در بدن شما قرار دارد، مقدار قابل توجهی مایعات نیز ترشح می‌کند که می‌تواند بافت‌های اطراف را ملتهب و آنها را حساس کند.

آیا کیست مچ دست خطرناک است؟

گانگلیون بدون خطر است و در صورتی که درد نداشته باشد یا عارضه ای ایجاد نکند، می توان آن را به حال خود رها کرد. گانگلیونی که از عمق یا کف دست نشأت می گیرد، ممکن است به صورت مکانیکی با اعصاب اولنار و مدیان یا شاخه های آنها در کف دست تداخل کند. این تداخل منجر به اختلالات حرکتی و حسی در محل توزیع شاخه های درگیر می شود.