کیست گانگلیون یک توده ی پر از مایع در زیر پوست است که اغلب روی مفصل مچ دست یا تاندون دست دیده می شود. کیست گانگلیون زمانی ایجاد می شود که یک پارگی کوچک یا فتق در بافت نازک پوشاننده مفصل یا تاندون ایجاد شود. این بافت در این حالت برآمده شده و کیسه ای را تشکیل می دهد. سپس مایع از مفصل به داخل کیسه نشت می کند و باعث تورم آن می شود. این کیست با توجه به موقعیت آن در بدن، نام های مختلفی دارند. هرچند ابتلا به کیست گانگلیون امری شایع است؛ اما خوشبختانه این کیست ها معمولاً بی ضرر و خوش خیم هستند.

معمولاً انجام درمان خانگی برای کیست گانگلیون با داروهای خفیف مؤثر واقع می شود. با این حال، در موارد خاص، ممکن است انجام جراحی لازم باشد. اقدام نکردن برای درمان کیست گانگلیون به ندرت موجب بروز مشکل می شود مگر اینکه این کیست باعث درد یا اختلال در حرکت مفصل شده باشد.

انواع کیست گانگلیون

کیست های گانگلیون بسته به محل قرارگیری آنها نام های مختلفی دارند:

1. کیست گانگلیون دورسال: کیست گانگلیونی دورسال مچ دست، در قسمت پشت مچ دست ایجاد می شود.
2. کیست گانگلیونی ولار: کیست گانگلیونی مچ دست ولار، در قسمت زیر مچ دست است.

علت کیست مچ دست

علت کیست گانگلیون هنوز مشخص نیست و به نظر می رسد که این کیست ها زمانی ایجاد می شوند که بافت اطراف تاندون یا مفصل از جای خود بیرون زده است. کیست های گانگلیون اغلب هنگامی ایجاد می شوند که مقداری از مایع سینوویال که مفاصل را پوشانده است، به ناحیه ای از بافت زیر پوست نشت می کند. همچنین می دانیم که آنها به طور مکرر در مفاصل مبتلا به آرتروز مفاصل یا در نتیجه فعالیت های استرس تکراری ایجاد می شوند.

دانشمندان در مورد مکانیسم های دقیق تشکیل کیست یا اینکه افراد برای جلوگیری از ایجاد کیست گانگلیون چه کاری می توانند انجام دهند مطمئن نیستند. یک نظریه این است که بدن با ایجاد کیست به عنوان نوعی تاول داخلی به آسیب یا استفاده بیش از حد پاسخ می دهد. دیگر این که پارگی های کوچک در کپسول مفصل یا غشای تاندون باعث می شود که مایع سینوویال به بیرون تراوش کند و باعث ایجاد کیست شود.

عوامل خطر ایجاد کیست های گانگلیون

پزشکان چند فاکتور خطر را تشخیص داده اند که می تواند به این معنی باشد که فرد احتمال بیشتری برای ایجاد کیست گانگلیون دارد:

• آرتروز: فردی که از قبل آرتروز داشته باشد بیشتر در معرض خطر ابتلا به کیست گانگلیون در مفاصل است.
• ضربه به مفصل یا تاندون: کیست های گانگلیون در افرادی که آسیب به تاندون یا مفصل را تجربه کرده اند نیز شایع است.
• سن: کیست های گانگلیون بیشتر در افراد بین 15 تا 40 سال دیده می شود، اگرچه در کودکان خردسال و افراد مسن نیز وجود دارد.
• جنسیت: کیست های گانگلیون در زنان بیشتر از مردان ایجاد می شود.

علائم کیست مچ دست

کیست گانگلیون معمولاً به صورت برآمدگی روی دست و یا مچ دیده می شود. اکثر افراد حس می کنند که این کیست ها به تدریج بزرگ شده و گاهی به صورت گذرا بوده به نحوی که به سطح فعالیت فرد بستگی دارد.

برخی از علائم این بیماری عبارت اند از:

1. درد و حساسیت به لمس
2. مشکل در دست گرفتن اشیا
3. بی حسی و سوزن سوزن شدن دست

تصور می شود بیشتر این علائم بر اثر فشار کیست به نواحی اطراف از جمله تاندون و یا عصب ها بوده است.

تشخیص کیست مچ دست

• سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی

پزشک در اولین نوبت از شما در مورد سابقه بالینی و علائمتان می پرسد. ممکن است سؤالاتی از قبیل اینکه چه مدت به گانگلیون دچار شده اید و یا آیا اندازه آن تغییر می کند و یا دردناک است از شما بپرسد.

• اشعه ایکس

این اشعه تصاویر واضحی از ارگان های متراکم بدن مثل استخوان بدست می دهد. این اشعه ها اگرچه کیست گانگلیون را نشان نمی دهند؛ اما می توانند نشان وجود بیماری های دیگر مثل آرتروز و یا تومور استخوان را نفی کنند.

• اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا اولتراسوند

این روش ها بهتر می توانند بافت های نرمی مثل گنگلیون را نشان دهند. برای تشخیص گانگلیونی که قابل دیدن نیست و یا تمایز کیست از سایر تومور لازم است MRI یا اولتراسوند انجام شود.

درمان کیست مچ دست در طب فیزیکی

فیزیوتراپی

در بسیاری از موارد کیست گانگلیون نیاز به درمان نداشته و حدود نیمی از موارد این عارضه به طور خود به خودی و بدون مداخله از بین خواهند رفت. در صورتی که گانگلیون دردناک نبوده و مشکلی در استفاده از دست ایجاد نکرده باشد نیازی به درمان نخواهد داشت. با این حال در صورتی که گانگلیون دردناک بوده و یا استفاده از دست را محدود کرده و یا در صورتی که کیست باعث فشار بر روی یک عصب (و تغییر در حواس، بی حسی یا احساس سوزن سوزن) شده باشد انجام فیزیوتراپی توصیه خواهد شد. فیزیوتراپی برای تسکین درد، بهبود عملکرد و آموزش بیماران در مورد کیست گانگلیون مؤثر خواهد بود.

تکنیک های باندپیچی

باندپیچی مناسب می تواند به شما کمک کند تا بدون وارد شدن فشار به گانگلیون فشار بیشتری را تحمل کنید (برای مثال به هنگام ورزش کردن). فیزیوتراپیست می تواند تکنیک های صحیح باندپیچی را به شما آموزش دهد.

اصلاح حرکات

شما می توانید با اصلاح حرکات خود و انجام ندادن حرکاتی که منجر به تحریک کیست می شوند علائم این عارضه را کاهش دهید.

تمرینات ورزشی

در برخی از موارد یک برنامه ی ورزشی مناسب می تواند حساسیت گانگلیون را کاهش داده و علاوه بر تسکین درد، دامنه حرکتی دست را به حالت طبیعی برگرداند.

استفاده از بریس و اسپلینت

انجام برخی از فعالیت های فیزیکی با دست مبتلا به کیست گانگلیون می توانند منجر به بزرگ تر شدن کیست و وارد شدن فشار بر روی اعصاب و درد شوند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا از بریس یا اسپلینت به منظور محدود کردن حرکات مفصل استفاده کنید. این کار می تواند علائم عارضه را کمتر کرده و به از بین رفتن سریع تر کیست نیز کمک کند. با کاهش درد پزشک شما تمریناتی را به منظور تقویت مفصل و بهبود دامنه ی حرکتی تجویز خواهد کرد.

عوارض ترکیدن کیست مچ دست

کیست گانگلیون هنگام پارگی می تواند دردناک باشد. کیست جدا از اینکه به طور بالقوه در نزدیکی یک عصب در بدن شما قرار دارد، مقدار قابل توجهی مایعات نیز ترشح می کند که می تواند بافت های اطراف را ملتهب و آنها را حساس کند.

آیا کیست مچ دست خطرناک است؟

گانگلیون بدون خطر است و در صورتی که درد نداشته باشد یا عارضه ای ایجاد نکند، می توان آن را به حال خود رها کرد. گانگلیونی که از عمق یا کف دست نشأت می گیرد، ممکن است به صورت مکانیکی با اعصاب اولنار و مدیان یا شاخه های آنها در کف دست تداخل کند. این تداخل منجر به اختلالات حرکتی و حسی در محل توزیع شاخه های درگیر می شود.

---