بیماری ام اس چیست و چه علائمی دارد؟

دکتر بیژن فروغ [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drforogh.ir
آدرس مطب : تهران ، بزرگراه چمران ، ابتدای باقرخان غربی ، پلاک 89 قدیم ، 26 جدید ، طبقه همکف تلفن مطب : 66576424 - 021

ام اس یک بیماری طولانی مدت است که می تواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم شما تأثیر بگذارد. این بیماری می تواند باعث مشکلات بینایی، تعادل، کنترل ماهیچه ها و سایر عملکرد های اساسی بدن شود. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان به ام اس مبتلا هستید، توصیه می کنیم که با ما همراه باشید تا به بررسی بیشتر بیماری ام اس و علائم بروز آن در این مقاله بپردازیم.

علت بیماری ام اس

علت بیماری ام اس ناشناخته است. این یک بیماری خود ایمنی در نظر گرفته می شود که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های خود حمله می کند. در مورد ام اس، این اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، ماده چربی را که فیبرهای عصبی مغز و نخاع (میلین) را می پوشاند و از آن محافظت می کند، از بین می برد.
میلین را می توان با پوشش عایق روی سیم های برق مقایسه کرد. هنگامی که میلین محافظ آسیب می بیند و فیبر عصبی در معرض دید قرار می گیرد، ممکن است پیام هایی که در امتداد آن رشته عصبی حرکت می کنند کند یا مسدود شوند.
مشخص نیست که چرا ام اس در برخی افراد ایجاد می شود و در برخی دیگر نه. به نظر می رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی مسئول این امر باشد.

آیا بیماری ام اس کشنده است؟

ام اس به ندرت کشنده است، اما ممکن است عوارض ناشی از ام اس شدید، مانند عفونت قفسه سینه یا مثانه، یا مشکلات بلع ایجاد شود. میانگین امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس حدود 5 تا 10 سال کمتر از حد متوسط است و به نظر می رسد که این فاصله همیشه کمتر می شود.
اثرات اغلب برای هر فردی که این بیماری را دارد متفاوت است. برخی از افراد علائم خفیفی دارند و نیازی به درمان ندارند. دیگران در رفت و آمد و انجام کارهای روزانه مشکل خواهند داشت.
مشکل در راه رفتن احساس خستگی ضعف یا اسپاسم عضلانی تاری یا دوتایی بینایی بی حسی و سوزن سوزن شدن مشکلات جنسی کنترل ضعیف مثانه یا روده درد افسردگی مشکلات تمرکز یا به خاطر سپردن اولین علائم اغلب بین سنین 20 تا 40 سالگی شروع می شود.
اکثر افراد مبتلا به ام اس حملاتی دارند که به آن ها عود نیز می گویند، زمانی که وضعیت بدتر می شود. معمولاً زمانی که علائم بهبود می یابند، زمان بهبودی دنبال می شوند. برای سایر افراد، این بیماری به مرور زمان بدتر می شود.

انواع بیماری ام اس

طبقه بندی بیماری بستگی به فعالیت و پیشرفت آن دارد. سه نوع اصلی ام اس وجود دارد:

1. ام اس عود کننده و بهبود دهنده (RRMS)
2. ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
3. ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)

از شایع ترین انواع بیماری ام اس، نوع عود کننده است که حدود ۷۵ درصد بیماران در ابتدای شروع بیماری شان در این نوع قرار می گیرند. در این نوع ام اس، بیمار به طور ناگهانی دچار حملاتی می شود که یک یا چند قسمت از بدنش را درگیر می سازد. سپس بیمار به طور کامل یا این که تا حدود زیادی بهبود می یابد و بیماری تا حمله بعدی که اتفاق بیفتد پیشرفت نمی کند. حمله بعدی می تواند خیلی زود و یا این که سال ها بعد اتفاق بیفتد.

بیماری ام اس در کودکان

1. در كودكان، ام اس تقریباً همیشه از نوع عود كننده و بهبود دهنده است. این بدان معناست که این بیماری به طور متناوب بین عود و بازگشت بیماری با علائم جدید و دوره بهبودی که فقط علائم خفیف یا بدون آن وجود دارد، بروز پیدا می کند. این علائم می توانند روز ها تا هفته ها ادامه داشته و بهبودی ماه ها یا سال ها به طول انجامد. در نهایت، بیماری می تواند به ناتوانی دائمی تبدیل شود.
2. مشکلات حافظه و تفکر از علائم رایج ام اس دوران کودکی هستند، مشکلات حرکتی مانند ضعف هماهنگی و لرزش.
3. با این حال، ام اس برای هر کودک متفاوت است، همانطور که برای هر بزرگسال متفاوت است.

درمان بیماری ام اس

گزینه های درمانی برای ام اس عود کننده و فروکش کننده شامل داروهای تزریقی و خوراکی است. درمان های تزریقی عبارتند از:

• داروهای اینترفرون بتا

این داروها از رایج ترین داروهایی هستند که برای درمان ام اس تجویز می شوند. اینترفرون بتا-1A نوع تزریقی است که برای درمان انواع عود کننده مولتیپل اسکلروزیس (MS) استفاده می شود. این دارو MS را درمان نمی کنند، اما ممکن است برخی از اثرات ناتوان کننده بیماری و تعداد حملات بیماری را کاهش می دهد. اینترفرون مواد طبیعی است که در بدن تولید می شود و برای کمک به حذف عفونت ها می باشد. اینترفرون 1a مصنوعی (ساخته دست انسان) نسخه ای از این اینترفرون طبیعی است.

• کورتیکواستروئیدها

این دسته از داروها مثل پردنیزولون خوراکی و متیل پردنیزولون وریدی برای کاهش التهاب عصبی تجویز می شوند. کورتیکواستروئیدها نیز مانند هر داروی دیگری دارای بعضی عوارض جانبی هستند. از شایع ترین عوارض جانبی کورتون ها می توان به بی خوابی، افزایش فشار خون، افزایش سطح گلوکز خون، نوسانات خلقی و احتباس مایعات در بدن اشاره نمود.

• تبادل پلاسما (پلاسمافرزیس)

در این روش، بخشی از خون فرد گرفته شده و سپس با استفاده از دستگاه مخصوص به دو قسمت سلولی و پلاسمایی تقسیم می شود. قسمت پلاسمایی دور ریخته شده و سلول های باقی مانده با یک مایع مخصوص حاوی آلبومین جایگزین شده سپس ترکیب حاصل به بیمار بازگردانده می شود. مایع کلوئیدی معمولاً ترکیبی از آلبومین سرم انسانی و یا پلاسمای تازه منجمد است.

• فینگولیمود

این دارو به صورت روزانه مصرف می شود و احتمال عود بیماری را کاهش می دهد. تا شش ماه پس از مصرف دارو بایستی میزان ضربان قلب و فشارخون به طور منظم چک گردد تا از کاهش ضربان قلب جلوگیری شود. از عوارض احتمالی دیگر این دارو می توان مستعد شدن به بعضی عفونت ها، سردرد، فشار خون بالا و تاری دید اشاره نمود.

• دی متیل فومارات

این داروی خوراکی نیز کاهش دهنده عود بیماری است. از عوارض جانبی این دارو می توان گرگرفتگی عضلانی، اسهال، حالت تهوع و کاهش تعداد گلبول های سفید خون را نام برد. در طی مصرف دی متیل فومارات سنجش سلول های خونی به صورت چکاپ های دوره ای انجام می شود.

• فیزیوتراپی

فیزیوتراپی ام اس یکی از مهم ترین ارکان توانبخشی ام اس است که نقش زیادی در کاهش عوارض جسمی و حرکتی ناشی از ام اس دارد. توانبخشی با فیزیوتراپی ام اس می تواند وضعیت تعادل فرد مبتلا و مشکلات حرکتی وی را کاهش داده و به افزایش استقلال وی در عملکردهای روزانه اش کمک کند.

مشارکت فعالانه فرد در برنامه های توانبخشی به خصوص فیزیوتراپی ام اس بسیار مهم است. متخصص و دکتر فیزیوتراپی برنامه فیزیوتراپی ام اس را برای کنترل و بهبود عوارض حرکتی ناشی از ام اس برای بیمار تهیه و به وی آموزش می دهد.