امواج رادیویی برای درمان چه دردهایی مناسب است؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

درد یک مکانیسم محافظتی پیچیده است. این یک قسمت اساسی از تکامل است که بدن را از خطر و آسیب محافظت می کند. بدن، گیرنده های درد دارد که به دو نوع اصلی از اعصاب متصل هستند که خطر را تشخیص می دهند. یک نوع عصب پیام ها را سریع انتقال می دهند و باعث یک درد ناگهانی می شود. دیگر پیام ها را به آرامی می فرستد و باعث یک درد کسل کننده و ضربان دار می شود. اگر گیرنده های درد در پوست با لمس مورد خطرناکی فعال شوند، این اعصاب هشدارهایی را به نخاع و سپس به بخشی از مغز به نام تالاموس ارسال می کنند. گاهی اوقات نخاع برای انقباض عضلات سیگنال فوری به عقب می فرستد. این یک واکنش انعکاسی است که از بروز آسیب بیشتر جلوگیری می کند و این اتفاق قبل از احساس درد می افتد. سپس تالاموس اطلاعات را به قسمت های دیگر مغز که با پاسخ جسمی، فکر و احساسات مرتبط هستند، می فرستد. این زمانی است که ممکن است احساس درد کنید.

زمانی که بیمار به دلیل درد شدید به پزشک مراجعه می کند، متخصص درد شرایط مختلف مانند محل درد، علت درد، نوع درد و روش هایی که بیمار در گذشته برای درمان درد به کار گرفته است را مورد بررسی قرار می دهد. بعد از این بررسی ها متخصص درد بهترین روش ممکن برای تسکین درد بیمار را انتخاب می کند. اگر روش های معمولی و سنتی مانند استراحت، فیزیوتراپی و داروهای معمول در درمان درد موفق نبوده باشند، پزشک روش های جدید و غیرجراحی را پیشنهاد خواهد کرد. یکی از روش های مفید برای دردهای شدید استفاده از امواج رادیویی برای تخریب عصب درد است. این روش درمانی به صورت غیر جراحی و کم تهاجمی است. با استفاده از انرژی گرما با امواج رادیوفرکوئنسی جهت توقف و کاهش درد بیماران به کار برده می شود. در واقع با امواج فرکانس رادیویی، عصبی را که منجر به درد می شود، می سوزانند تا انتقال سیگنال های درد به مغز را از بین ببرند.

مزایای درمان درد با امواج رادیویی

این روش درمانی مزایای زیادی برای بیماران به همراه دارد که به شرح زیر است:

1. عدم نیاز به عمل جراحی
2. کاهش و رفع درد در کمترین زمان ممکن
3. مدت زمان کوتاه جهت بهبودی
4. کاهش یا عدم مصرف دارو
5. بهبود عملکرد بیماران
6. توانایی در انجام فعالیت های روزمره

انواع امواج رادیویی

دو نوع درمان فرکانس رادیویی وجود دارد:

• رادیوفرکوئنسی نوروتومی (NEUROTOMIA RADIOFREQUENCY)

رادیوفرکوئنسی نوروتومی روشی است که برای کاهش درد ستون فقرات انجام می شود. در این روش درمان بر روی مفاصل فاست یا مفاصل ساکروایلیاک متأثر از تورم مفاصل یا آرتروز، دژنراسیون یا به دنبال آسیب دیدگی های ناشی از حوادثی مانند تصادف رانندگی یا جراحی باشد. اگر با بلوک تست تسکین درد داشته اید، ممکن است شما یک فرد مناسب برای انجام رادیوفرکوئنسی نوروتومی باشید که می تواند باعث تسکین درد در طولانی مدت شود. رادیوفرکوئنسی نوروتومی باعث ایجاد گرما ۹۰ درجه سانتی گرادی در اعصاب می شود تا آنها را تجزیه کند (دفع رادیو فرکانسی). این روش درمانی می تواند از ۶ ماه تا ۲ سال باعث تسکین درد شما شود. این روش معمولاً برای درمان درد مفاصل فاست یا درد مفاصل ساکروایلیاک استفاده می شود. تجهیزات تخصصی گرما را تولید می کنند سپس روی اعصاب خاص متمرکز شده و به طور موقت توانایی انتقال سیگنال های درد در آنها را قطع می کنند. این گرما از طریق سوزن های وارد شده به پوست اطراف ستون فقرات به اعصاب مورد نظر تحویل داده می شود. این روش تحت آرام بخش خفیف انجام می شود.

کاربرد رادیوفرکوئنسی نوروتومی

رادیوفرکوئنسی نوروتومی بر روی هر قسمت از ستون فقرات انجام می شود که باعث درد شما می شود. این نواحی شامل:

1. درد پایین کمر (درد مفاصل فاست در قسمت لومبار)
2. درد در قسمت میانی کمر (درد مفاصل فاست در قسمت توراتیک یا سینه ای)
3. درد گردن (درد مفاصل فاست در ناحیه گردنی)
4. درد مفاصل ساکروایلیاک (درد مفاصل SI)
5. درد پا (لشبکه سمپاتیک لگنی)
6. درد شکم (گانگلیون سمپاتیک)
7. درد لگن (پلكسوس هيپوگاستريك)

رادیوفرکوئنسی نوروتومی در بعضی از افراد برای کنترل درد نسبت به دیگران بهتر عمل می کند. در صورت لزوم این روش درمانی قابل تکرار است

• رادیوفرکوئنسی پالسی (Pulsed Radiofrequency)

رادیوفرکوئنسی پالسی از این نظر منحصر به فرد است که بدون ایجاد صدمه قابل توجهی به بافت عصبی، باعث تسکین درد می شود. مکانیزمی که با استفاده از آن رادیوفرکوئنسی پالسی درد را کنترل می کند نامشخص است؛ اما ممکن است از یک مسیر مستقل از دما استفاده کرده باشد که توسط یک میدان الکتریکی به سرعت در حال تغییر ایجاد می شود. رادیوفرکوئنسی پالسی گرما را در اعصاب ایجاد می کند؛ اما در دمای پایین تر از ۴۲ درجه سانتیگراد قرار می گیرد تا در واقع آنها را از بین نبرند. این روش به طور معمول برای درد عصب مورد استفاده قرار می گیرد و می تواند باعث تسکین درد در طولانی مدت شود.

کاربرد رادیوفرکوئنسی پالسی

رادیوفرکوئنسی پالسی را می توان روی هر عصبی که باعث ایجاد درد یا عامل انتقال پیام درد شما شود، انجام داد. این نواحی شامل:

• درد فاست (عصب فک پایین، گانگلیون اسفنوپالانتین، گانگلیون ستاره ای ، عصب فوق چشمی)
• درد بازو (ریشه های عصب نخاعی یا گانگلیون ریشه پشتی (DRG)، گانگلیون ستاره ای)
• درد قفسه سینه (اعصاب بین دنده ای)
• درد شکم (اعصاب طحال، پلکسیوس سلیاک)
• درد لگن (اعصاب اپتوراتور و استخوان ران)
• درد زانو ( اعصاب ژنیکولار )
• درد پا (ریشه های عصب نخاعی یا گانگلیون ریشه پشتی (DRG)، گانگلیا سمپاتیک)
• نوروموماس (رشد خوش خیم بافت عصبی)
• سردرد در قسمت جلویی سر (اعصاب اکسیپیتال بزرگ و کوچک)
• درد شانه (عصب فوق اسکپولار)
• تریژمینال نورالژی (عصب مندیبولار، گانگلیون اسفنوپالانتین، عصب فوق مغزی)
• درد لگن (اعصاب پودندال، اعصاب گانگلیون ایمپار)

نحوه درمان درد با امواج رادیویی

• بیمار روی شکم می خوابد. در صورت استفاده از آرامبخش، یک خط وریدی (IV) شروع می شود تا بتوان داروی آرامبخشی تجویز کرد.
• پوست روی ناحیه درمان (گردن، میانه کمر یا کمر) به خوبی تمیز شده است تا خطر عفونت به حداقل برسد.
• پزشک با تزریق داروی بی حس کننده (بیهوشی) در ناحیه محل تزریق RFA، ناحیه کوچکی از پوست را بی حس می کند.
• پزشک از هدایت اشعه ایکس (فلوروسکوپی) برای هدایت سوزن RFA به سمت عصب های شاخه داخلی یا جانبی استفاده می کند.
• اعصاب شاخه داخلی درد را از مفصل های صورت منتقل می کنند. هر مفصل فاست به 2 عصب شاخه داخلی متصل است که سیگنال های درد را از ستون فقرات به مغز منتقل می کند.
• اعصاب شاخه جانبی سیگنال های درد را از مفصل های ساکروایلیاک بین استخوان خاجی و ایلیوم در لگن به مغز منتقل می کنند.
• هنگامی که نوک سوزن به طور دقیق قرار گرفت، یک الکترود فعال از طریق سوزن وارد شده و مقدار کمی جریان الکتریکی با دقت در کنار عصب مورد نظر و فاصله ایمن از سایر اعصاب منتقل می شود. این جریان ممکن است به طور مختصر علائم دردناکی را که بیمار معمولاً تجربه می کند، بازسازی کند.
• هنگامی که عصب مورد نظر تأیید شد، ضایعه حرارتی با استفاده از روش ترجیح داده شده (فرکانس رادیویی معمولی، پالسی یا آب سرد) ایجاد می شود.
• ممکن است این فرآیند برای اعصاب اضافی تکرار شود. کل روش معمولاً 30 تا 90 دقیقه طول می کشد. توصیه می شود که پس از عمل بیمار را به خانه برسانید.

اقدامات قبل از درمان درد با امواج رادیویی

شب قبل از تزریق نخاعی، آزمایش ادرار بارداری انجام دهید و نتایج را قبل از جراحی به پرستار مربوطه گزارش دهید. قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس (که در طی عمل ستون فقرات استفاده می شود) منجر به نقایص مادرزادی و احتمالاً سقط جنین می شود. زمانی که توانستید تأیید کنید باردار نیستید، اقدام به این درمان کنید. همچنین اگر در 4 هفته گذشته تب، درمان آنتی بیوتیکی، هر گونه بیماری یا بستر شدن در بیمارستان داشته اید، به پزشک اطلاع دهید. تمام آنتی بیوتیک ها را در روز درمان قطع کنید.

مراقبت بعد از درمان درد با امواج رادیویی

• ممکن است فعالیت های عادی را تا آنجا که سطح راحتی شما امکان پذیر است از سر بگیرید؛ اما در 24 ساعت اول پس از عمل هیچ گونه فعالیت شدیدی انجام ندهید.
• شما می توانید هر آنچه را که می خواهید بخورید و تمام داروهای قبلی را از سر بگیرید.
• در صورت داشتن آرامبخش نباید الکل بنوشید.
• تا سه روز بعد از عمل از حمام، وان آب گرم و شنا خودداری کنید.
• باید هرگونه پانسمان را عصر قبل از خواب بردارید.
• اگر از نظر بدنی شغلی سخت دارید، 1-2 روز مرخصی بگیرید.
• حداقل 24 ساعت پس از عمل با ماشین آلات کار کنید.

کاندید نامناسب درمان درد با امواج رادیویی

جهت انجام هر درمانی محدودیت هایی در نظر گرفته شده تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود. در ادامه شرایطی که نمی توان این نوع درمان را انجام داد ذکر خواهیم کرد:

1. در افرادی که به داروهای بی حس کننده موضعی حساسیت دارند.
2. مبتلایان به عفونت باکتریایی موضعی یا سیستمیک
3. بیماران باردار
4. مبتلایان به اختلالات خونریزی
5. بیمارانی که دچار تومور یا عفونت ستون فقرات می باشند.
6. نارسایی کنترل نشده احتقانی قلب یا دیابت
7. زمانی که خطر استفاده از واسطه های خاص (آسپرین، داروهای ضد پلاکت/رقیق کننده های خون) بیشتر از مزایای آنها باشد.
8. بیماران دارای ضربان ساز که ممکن است نتوانند از روش های بلوک عصبی با فرکانس رادیویی استفاده کنند.

هزینه درمان درد با امواج رادیویی

هزینه های این درمان، به تعداد جلساتی که نیاز دارید و مدت زمان هر جلسه بستگی دارد. همچنین تعداد نقاطی که می خواهید درمان کنید بر قیمت تأثیر می گذارد. به طور کلی قیمت برای هر فرد به دلیل شرایط خاص آنها متفاوت است.

عوارض درمان درد با امواج رادیویی

خطرات کمی در ارتباط با بلوک عصبی با فرکانس رادیویی در درمان کمردرد وجود دارد و معمولاً نادر هستند. خطرات احتمالی شامل موارد زیر می باشند؛ اما محدود به همین موارد نیستند:

• واکنش آلرژیک فوری یا همراه با تأخیر به مصرف دارو
• عفونت: مقدار عفونت در بیمارانی که تزریقات نخاعی در شرایط استریل انجام می دهند کمتر از 1 درصد است.
• خونریزی: عارضه خونریزی در بیماران با سابقه اختلال خونریزی، بیماران تحت درمان با داروهای ضد انعقاد یا ضد پلاکت و بیمارانی که داروهای بدون نسخه مانند موترین و آسپرین مصرف می کنند، بیشتر است.
• آسیب عصبی: فراوانی آسیب به ریشه های عصبی نخاعی یا نخاع با استفاده از فلوروسکوپی و مواد کنتراست به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در روش های بلوک عصبی با فرکانس رادیویی به ندرت با آسیب ریشه عصبی یا نخاع مواجه می شویم. میزان آسیب عصبی و نخاعی در بیماران دارای اضافه وزن شدید به دلیل دید ضعیف ناحیه هدف در اشعه ایکس جانبی بیشتر می باشد.
• پارگی دورال: پارگی دورال یک عارضه نادر است و ممکن است باعث سردرد موضعی (در حالت نشسته و ایستاده اما نه در حالت دراز کشیدن) شود. این نوع سردرد اغلب خود به خود کمتر می شوند؛ اما در موارد پایدار، ممکن است برای کاهش آن، پچ خونی لازم شود.

عوارض جانبی زیر معمولاً نادر هستند:

• افزایش موقت درد
• اسپاسم عضلانی گذرا
• درد ناحیه ای پیچیده