تشخیص شکستگی یا دررفتگی استخوان شانه با رادیوگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

شانه به عنوان یک مفصل بسیار متحرک که نقش اساسی در حرکت یکی از اندام اصلی دارد در خطر آسیب دیدگی می باشد. مفصل شانه يكي از انعطاف پذيرترين مفصل هاي موجود در بدن است. اين مفصل از نوع گوي و كاسه مي باشد. سر استخوان بازو (استخوان هومروس) درون كاسه ي شانه كه به آن امكان چرخيدن در دامنه وسيعي از حركات را داده است، قرار مي گيرد. نتيجه ي اين انعطاف پذيري و مقدار استفاده از آن و فشاري كه همه ي ما بر روي شانه هايمان مي آوريم، اين است كه شانه يكي از آسيب پذيرترين مفصل هاي بدن به شمار مي آيد. شکستگی اشاره به ترک خوردن استخوان دارد و معمولاً در اثر صدماتی همچون زمین خوردن یا وارد آمدن ضربه مستقیم به کتف بروز می کند. بیشتر شکستگی های ترقوه، شانه و کتف، توسط عکس برداری با اشعه ی ایکس از منطقه ی آسیب دیده تشخیص داده می شوند. پزشک شما معمولاً از داخل کتف شما از زاویه ها و موقیعت های مختلف چندین تصویر می گیرد. استخوان ها در تصویر سفید رنگ می افتند؛ چراکه تشعشعات نمیتوانند از آن عبور کنند. دیگر بافت ها مانند عضلات و تاندون ها اجازه ی عبور مقداری از تششعات را می دهند و به صورت خاکستری یا سیاه روی تصویر می افتند.

علت شکستگی شانه

• اگر به اختلالات متابولیسمی مزمن استخوان، اختلال هورمونی یا تومورهای استخوان دچار هستید، ریسک شکستگی استخوان شانه به بالاترین حد می رسد.
• انجام فعالیت های حرفه ای مانند مشارکت در ورزش های سنگین (ورزشکاران حرفه ای که در رشته های وزنه برداری یا بوکس، بدمینتون و بسکتبال مشارکت دارند) افراد را در معرض بیشترین ریسک شکستگی استخوان شانه و کتف قرار می دهد.
• پوکی استخوان یا استخوان های ضعیف: بررسی ها نشان می دهد شکستگی های استخوان شانه در اثر پوکی استخوان به مراتب در افراد سالمند بیشتر است (بخصوص زنان و مردان 60 تا 80 سال).

علائم شکستگی شانه

• درد
• احساس ساییدگی هنگام حرکت دادن شانه
• بد شکلی (شکل محل شکستگی طبیعی به نظر نمی رسد).
• ورم و کبودی
• ناتوانی در حرکت دادن شانه

انواع شکستگی شانه

بیشتر شکستگی ها در کودکان، در استخوان ترقوه و در بزرگسالان بیشتر شکستگی ها در قسمت بالایی استخوان بازو (هومروس پروگزیمال) ایجاد می شوند. برخی از انواع این شکستگی ها عبارتند از:

1. شکستگی های استخوان ترقوه: این مورد، شایعترین نوع شکستگی کتف و شانه است که معمولاً در اثر زمین خوردن ایجاد می شود.
2. شکستگی های استخوان کتف: شکستگی ها در این استخوان به ندرت اتفاق می افتند. این شکستگی ها معمولاً در اثر حوادث شدید مانند تصادف با یک وسیله ی موتوری یا سقوط از ارتفاع ایجاد می شوند.
3. شکستگی های قسمت فوقانی استخوان بازو (پروگزیمال هومروس): شکستگی ها در قسمت فوقانی استخوان بازو، در افراد مسن تر (بالا تر از 65 سال سن) شایع تر هستند. در برخی مواقع این استخوان تنها ترک خورده و قسمت شکسته ی آن جا به جا نشده و یا زیاد از محل اصلی خود دور نمی شود.

مزایای رادیوگرافی کتف و شانه

1. هیچگونه پرتویی در بدن بیمار پس از معاینه با اشعه X باقی نمی ماند.
2. تجهیزات اشعه X نسبتاً ارزان است و در اتاق های اورژانس، مطب پزشک، مراکز مراقبت سرپایی، آسایشگاه ها و سایر مناطق وجود دارد و این موضوع کار را برای بیماران و پزشکان راحت می کند.
3. از آنجا که تصویربرداری با اشعه X سریع و آسان است، در تشخیص و درمان اضطراری، مفید می باشد.

تشخیص شکستگی یا دررفتگی استخوان شانه با رادیوگرافی

بیمار ابتدا بازوی خود را تا جایی که می تواند از تنه دور می کند، سپس رادیوگرافی تصاویر را از جهت زیر بغل بیمار به سمت شانه صورت می گیرد. به این نوع عکسبرداری نمای آگزیلاری گفته می شود. بیماری که دررفتگی شانه دارد، بالا بردن بازو برایش مشکل بوده و نیاز به تهیه رادیوگرافی در جهت های مایل می باشد.

آمادگی جهت رادیوگرافی شانه

جهت حفاظت در برابر پرتوهای اشعه ایکس نوعی پیشبند سربی به بیمار داده میشود. باید هرگونه طلا و جواهراتی را که ممکن است در مسیر تصویر اشعه ایکس قرار بگیرد، از بدن خود خارج نمایید. همچنین دندان های مصنوعی و عینک خود را در بیاورید. بهتر است بانوان باردار در معرض پرتوهای رادیوگرافی قرار نگیرند.

عوارض رادیوگرافی شانه

در صورت مواجهه با هرگونه تشعشعی و حتی سطوح پایین تشعشع مورد استفاده در این روش، همواره خطری هر چند اندک برای آسیب به سلول ها یا بافتهای بدن وجود دارد. البته خطرات ناشی از اشعه ایکس معمولاً در مقایسه با منافع بالقوه این آزمون بسیار پایین می باشد.