پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین مشکلات بهداشتی در سراسر جهان است که می تواند تأثیرات جدی بر سلامت عمومی افراد داشته باشد. یکی از عوامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان، مصرف مداوم قند و شکر است. قند و شکر که در بسیاری از مواد غذایی و نوشیدنی ها یافت می شوند، به عنوان مواد اولیه ای برای باکتری های موجود در دهان عمل می کنند. این باکتری ها با تجزیه قند، اسیدهایی تولید می کنند که به مرور زمان مینای دندان را تخریب کرده و منجر به تشکیل حفره ها و پوسیدگی های دندانی می شوند. پوسیدگی می تواند منجر به حساسیت بیش از حد دندان، شکستگی و یا آبسه دندان شود. در نتیجه اگر پوسیدگی درمان درمان نشود، ممکن است به از دست دادن دندان بینجامد.در این مقاله، به بررسی دقیق تر نقش مصرف قند و شکر در فرآیند پوسیدگی دندان، تأثیرات آن بر سلامت دهان و دندان و راهکارهای کاهش این خطر خواهیم پرداخت.
پوسیدگی یک وضعیت و بیماری دندانی است که در هر سنی شایع است. در بیماری پوسیدگی دندان ، بافت های سطحی و محافظ دندان که شامل مینا و عاج هستند دچار سایش، تحلیل و خورندگی می شوند. در واقع در این بیماری مینای دندان که بافت سخت دندان هست در اثر ترشح اسید های خورنده مواد معدنی (فسفر و کلسیم) خود را از دست داده و به تدریج از بین می روند.
هنگامی که فردی شکر مصرف می کند، قندی که وارد حفره دهان می شود با باکتری های داخل پلاک تعامل کرده و تولید اسید اتفاق می افتد. این اسید مسئول پوسیدگی دندان کودکان است؛ زیرا به آرامی مینای دندان را حل کرده و سوراخ یا حفره در دندان ایجاد می کند.
انواع قند و شکر و تاثیر آنها بر دندان ها به شرح زیر است:
قندهای ساده مانند گلوکز و فروکتوز نقش مهمی در علت پوسیدگی زودرس در دندانهای شیری دارند. این قندها به ویژه در میوه ها، شربت ها و انواع شیرینی ها وجود دارند و می توانند با تحریک رشد باکتری ها و کاهش pH محیط دهان بر سلامت دندان ها تاثیر بگذارند.
قندهای مرکب، مانند ساکاروز، تاثیر قابل توجهی بر پوسیدگی دندان دارند. این قندها می توانند به عنوان غذایی برای باکتری های دهان عمل کنند و در نهایت به فرایند پوسیدگی کمک کنند. مصرف مکرر قندهای مرکب، مانند ساکاروز، می تواند به تحلیل مینای دندان و کاهش مقاومت آن در برابر پوسیدگی منجر شود.
قند و شکر منبع اصلی تغذیه برای باکتری های موجود در دهان هستند. این باکتری ها، قندها را به اسید تبدیل می کنند که به مینای دندان آسیب می زد زمانی که قند به طور مداوم و یا در دفعات مکرر مصرف شود (مثلاً نوشیدنی های شیرین یا تنقلات در طول روز)، باکتری ها به طور مداوم در حال تولید اسید هستند. این امر موجب کاهش pH دهان و تاثیرات منفی مستمر بر مینای دندان می شود.مصرف قند به صورت متناوب می تواند خطر پوسیدگی را افزایش دهد. هر بار که قند مصرف می شود، pH دهان به طور موقت کاهش یافته و زمان لازم برای بازگشت به حالت نرمال ممکن است زیاد باشد، به خصوص اگر بین وعده های قندی فاصله کم باشد. مصرف قند قبل از خواب خطرناک است؛ زیرا بزاق که می تواند به خنثی سازی اسید کمک کند، در طول خواب کاهش می یابد. این به معنای قرار گرفتن دندان ها در معرض اسید برای مدت طولانی تر است.
آموزش والدین و کودکان در مورد مصرف قند از چندین جنبه ی مهم برخوردار است:
بروز پوسیدگی دندان در هر سنی و در هر فردی امکان دارد؛ اما برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به پوسیدگی دندان هستند. این عوامل عبارتند از:
اگر قند را بیش از ۵ تا ۶ بار در روز مصرف کنید خطر پوسیدگی دندان ها افزایش می یابد.
مصرف نوشیدنی های قندی یا غذاهای شیرین در طول شب به دلیل کاهش تولید بزاق وو مدت زیاد زمان تماس با دندان ها می تواند آسیب بیشتری به دندان ها وارد کند.
استفاده از خمیر دندان های خاص می تواند به کاهش اثرات منفی قند بر دندان ها کمک کند. این خمیر دندان ها دارای ترکیباتی مانند فلوراید، کلسیم و فسفات، زایلیتول و تری کلوزان و کوپاکول هستند که به محافظت از دندان ها در برابر پوسیدگی و دیگر مشکلات ناشی از مصرف قند کمک می کنند.
همه انواع قند و شکر به یک اندازه مضر نیستند، و اثرات آنها بر سلامت می تواند متفاوت باشد. این تفاوت ها ناشی از نوع قند مصرفی، میزان و نحوه مصرف آن و نیز دیگر ترکیبات غذایی موجود می باشد.
یکی از راه هایی که شکر روی دندان های شما اثر می گذارد، ترکیب شدن شکر با بزاق و باکتری ها است. این ترکیب یک لایه چسبناک به نام پلاک تشکیل می دهد که می تواند مینای دندان را نرم کند و حتی به عاج و پالپ برسد و حفره ایجاد کند. در پایان، روشن است که مصرف قند و شکر نقش بسزایی در ایجاد پوسیدگی دندان ها دارد و درک این ارتباط می تواند به پیشگیری از مشکلات دندانی کمک کند. قندها با تغذیه باکتری های مضر در دهان و تولید اسیدهایی که به تدریج مینای دندان را تخریب می کنند، روند پوسیدگی را سرعت می بخشند. این عارضه در صورت پیشرفت می تواند به حساسیت بیش ازحد دندان، شکستگی و آبسه دندانی منجر شود و در نهایت ممکن است به از دست رفتن دندان بیانجامد. از این رو، کاهش مصرف قند و شکر و رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، مانند مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان، ضروری است. در صورت ایجاد پوسیدگی، اقدامات درمانی مانند ترمیم دندان کودکان نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت مشکل و حفظ سلامت دندان ها دارد. توجه به این نکات و انتخاب عادات غذایی سالم تر می تواند به حفظ سلامت دندان ها و جلوگیری از پوسیدگی کمک شایانی کند. با اتخاذ رویکرد پیشگیرانه و آگاهانه، می توان از آسیب های جدی دندانی جلوگیری کرد و به سلامت طولانی مدت دندان ها دست یافت.
نسخه اصلی مطلب بررسی نقش قند و شکر در پوسیدگی دندان را در سایت دکتر نیلوفر فلاح بخوانید.