رشد روانی - جنسی نرمال و خود ارضایی در دوران کودکی

دکتر سید محمدرضا صدرعاملی [ فوق تخصص روانپزشکی اطفال ]آدرس وب سایت : www.dr-sadrameli.ir
آدرس مطب : اصفهان ، توحید جنوبی ، بعد ز چهارراه پلیس ، نبش کوچه هشت ، مجتمع تابان ، طبقه پنجم تلفن مطب : 36295810 - 031

با وجود آنکه از زمان تولد تا بلوغ ، تغییرات زیادی در رشد جنسی - جسمی وجود ندارد ، اما رشد روانی - جنسی از همان نوزادی آغاز می شود..یک نوزاد بدن خودش را جستجو می کند و کشف مناطق خاص لذت بخش بدن می تواند کودک را مجذوب خود کند و منجر به خودارضایی شود،زیرا یک کودک تحت تأثیر تمایلات غریزی اش است و در جستجوی لذت است.

در کودکان نرمال معمولاً رفتارهای کنجکاوانه نسبتاً کمتر دیده می شود. رفتار جنسی با سن رابطه ی عکس دارد و در کل بیشترین تکرار آن ، هم در دختران و هم در پسران ، در سن 5 سالگی است. بعد از این سن ، رفتارهای جنسی بارز در هر دو جنس کاهش پیدا می کند. به نظر نمی رسد که این کاهش همواره ادامه داشته باشد ، اما احتمالاً در این مراحل اتفاق می افتد: سنین پیش از مدرسه (5 - 2 سالگی) ، اواسط دوران کودکی (9 - 6 سالگی) و بلوغ (12 - 10 سالگی) . علت ایجاد این مسأله مربوط می شود به اجتماعی شدن فرد و اینکه یک نوزاد یاد می گیرد که خود را با فرهنگ و جامعه تطابق دهد .

بنابراین خود ارضایی کودکان یک رفتار شایع و وابسته به سن محسوب می شود و می توان خود ارضایی بارز کودکان را در سنین 5 - 2 سالگی نرمال دانست ، اما با افزایش سن باید این رفتار کاهش پیدا کند.

در ارتباط خود ارضایی دوران کودکی با اختلالات رشدی و روانی می توان گفت خود ارضایی کودکان در وهله ی اول یک رفتار مرتبط با رشد سنی است . لیکن در بچه هایی که دارای مشکلات همراه هستند ، تمایل به نواحی تناسلی زود تر از حد انتظار ایجاد می شود. گاهی اوقات به نظر می رسد که خود ارضایی کودکان دارای یک عملکرد است ، یعنی دارای یک مکانیسمی است تا کودک از پس هیجانات منفی خود برآید.

بچه های دچار مشکلات رفتاری و احساسی جدی تمایل دارند که شمار وسیعی از رفتار ها را از خود نشان بدهند ، که این شامل رفتار جنسی افراطی هم می شود .محققین به پزشکانی که با رفتار های جنسی غیر معمول در بچه ها مانند: دخول به زور ، رفتار های جنسی تهاجمی یا افراطی روبرو می شوند توصیه می کنند که به دنبال یک مشکل روحی یا رفتاری اساسی در آن کودک باشند.

به هر حال،تا کنون هیچ مطالعه ای در جهت ارزیابی ارتباط بین خود ارضایی کودکان واختلالات روانی صورت نگرفته است و این نکته ی مهمی محسوب می شود ، چون این امکان وجود دارد که یک رفتار جنسی از دوران کودکی تا بزرگسالی پایدار باقی بماند وحتی منجر به جرم های جنسی شود . اختلالات عصبی یا روانی همراه به عنوان مثال شخصیت دچار وسواس فکری یا وسواس رفتاری می تواند باعث رشدو گسترش رفتار جنسی مشکوک درشخص شود..بچه هایی که دچاراوتیسم یا عقب افتادگی ذهنی هستند،بیشتر مستعد به رفتار های خود تحریکی هستند.

تشخیص خود ارضایی کودکان :
تشخیص خود ارضایی مخصوصاً در بچه های کوچک خیلی سخت است .وقتی والدین به دنبال اطلاعاتی راجع به رفتارهای عجیب کودک خود هستند ، باید خود ارضایی را در تشخیص های افتراقی خود قرار داد . یک مصاحبه ی دقیق راجع به رفتار های کودک توسط پزشک و ضبط ویدئویی آن می تواند تشخیص را تعیین کند و مانع از اضطراب والدین وبررسی های غیر ضروری در کودک شود . یکی از مهمترین علائم خود ارضایی کودکان این است که اگر حواس کودک را پرت کنیم ، دست از عمل خود بر می دارد .. به محض آنکه تشخیص خود ارضایی در یک کودک گذاشته شد ، باید به دنبال هدف کودک از انجام این رفتار بود.

علل خودارضایی در کودکان بایستی ازجنبه های گوناگون موردبررسی قرار گیرد :
1- مشکلات طبی که کودک را مستعد ابتلا به خودارضایی می کند ، مثلاً :مشکلات خواب ، شیر خوردن ناکافی ، مشکلات تناسلی - ادراری و غیره باید مورد ارزیابی و درمان قرار گیرد .

2- چنانچه خودارضایی آشکار کودک با سن او نا متناسب باشد ، پزشک باید علت آنکه چرا کودک هنوز با قوانین جامعه تطابق پیدا نکرده است و اجتماعی نشده است را مشخص کند :
a : آیا یک مشکل آموزشی وجود دارد ؟ آیا والدین به کودک خود آموزش میدهند که چطور یک رفتار جامعه پسند داشته باشد ؟ آیا والدین به کودک خود آموزش جنسی میدهند ؟
b : آیا سن تقویمی کودک با سن عقلی او متناسب است ؟
: c آیا دلیلی وجود دارد که کودک رفتار اجتماعی مناسب را درک نکند ؟ و یا دلیلی وجود دارد که کودک برای ابتلا به رفتارهای وسواسی مستعدتر باشد ؟

3- ارزیابی تعلیمات وشرایط خانواده :
-زمانی که خودارضایی کودکان به دنبال استرس های محیطی ایجاد می شود ، یعنی خود ارضایی می تواند روشی برای از بین بردن احساسات منفی فرد باشد . روان درمانی می تواند روش مناسبی برای والدین باشد تا به وسیله ی آن به کودک خود کمک کنند که بتواند از راه دیگری بر احساسات منفی خود غلبه کند . ( مثلاً در زمان اضطراب ، عصبانیت وناراحتی )
- زمانی که کودک بی حوصله است و به خود ارضایی رو می آورد ، می توان از اسباب بازی ها و فعالیت های جالب و آموزشی استفاده کرد .

4- بهتر است کودکی که دچار خودارضایی به همراه سایر مشکلات روحی و رفتاری است و یا کودک خودارضایی که عملکرد خوبی ندارد (مثلاً در مدرسه ، جامعه وغیره ) به یک روانشناس ویا روان درمانگر ارجاع شود.