توزیع منطقه‌ای چربی و سندرم متابولیك

دکتر منصور ریسمانچیان [ پزشک عمومی ]آدرس وب سایت : www.rismanchian.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس آبادی ، بین بسیج و چهارراه قصر ، جنب داروخانه زیتون ، ساختمان شمس ، طبقه سوم تلفن مطب : 32207810 - 031

الگوهای منطقهای چربی از نظر ژنتیكی كنترل میشوند و میان زنان و مردان متفاوت است. دونوع از ذخیرهسازی چربی شناخته شده است: چربی زیر جلدی شكمی ( آندروئید ) و چربی سرینی- رانی ( گاینوئید ) . چربی اضافی نوع اول به ویژه در ناحیه شكم قرار داشته و آندروئید یا شكل سیب است و در مردان بیشتر دیده میشود. بالا رفتن سن نیز عامل مهمی در چاقی احشائی(مركزی ) است و به انباشته شدن چربی میانجامد. مطالعات نشان میدهند كه این نوع از چاقی به شدت وابسته به مقاومت به انسولین است.

چربی احشائی ( مركزی ) وابستگی كامل به عوامل خطرآفرینی چون عدم تحمل گلوكز ، افزایش چربی خون و پرفشاری خون دارد. زمانی كه اختلالات مزمن در زمینه عدم تحمل گلوكز و مقاومت به انسولین ، افزایش چربی خون و فشار خون پدید میآید و به هم مرتبط میشوند ، آنها را به عنوان سندرم متابولیك ( سوخت و ساز ) میشناسند. محیط دور كمر بیشتر از 102سانتیمتر در مردان و 88 سانتیمتر در زنان ، تریگلیسرید سرم در حدود حداقل150 میلی گرم در دسی لیتر ، لیپوپروتئین با دانسیته بالا ( HDL ) در حدود كمتر از40 میلی گرم در دسی لیتر در مردان و50 میلی گرم در دسی لیتر در زنان ، فشار خون بیشتر از 85/ 135 میلی متر جیوه یا گلوكز خون بیشتر از 125 میلی گرم در دسی لیتر از نشانههای این سندرم میباشند.

توزیع چربی گاینوئید ، كه با شكل گلابی شناخته میشود ناشی از ذخیره چربی بالایی است ، كه در رانها و باسن ذخیره میشود. این شكل از چاقی در زنان بیشتر دیده میشود و ذخایر چربی جهت نیازهای بارداری و شیردهی ذخیره میشوند. زنان دارای چاقی نوع گاینوئید معمولاً نسبت به زنانی كه دچار چاقی شكمی هستند كمتر مبتلا به اختلال تحمل گلوكز میشوند.

تركیب چربی شكمی و چربی سرینی- رانی نیز دیده شدهاست ( به خصوص در زنان ) . زنان پس از یائسگی بیشتر از الگوهای چاقی مردان پیروی میكنند. در نتیجه ، این زنان ممكن است به خطر افزایش گلوكز خون ، چربی خون ، و عوارض فشار خون دچار شوند. در مردان و زنانی که از زمان نوجوانی چاق بودهاند ، میزان احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و دیابت افزایش مییابد.
چربی منطقهای و توزیع آن مشخص كننده خطر افزایش چربی خون و افزایش انسولین خون در كودكان ، و نیز در بزرگسالان است. ( I )
* اندازه دور كمر به باسن ( W/H RATIO ) نیز میتواند به عنوان یكی از شاخصهای خطر مورد استفاده قرار گیرد ، ولی به علت اینكه دور باسن تحت تاثیر اندازه استخوان لگن و عضلات این ناحیه بوده و( ممكن است از لحاظ ارثی استخوان و عضله درشت و پر حجم باشند ) و فقط نمایانگر چربی نمی باشد ، قابل اعتماد نمی باشد .

( دور كمر را در وسط فاصله استخوان لگن و آخرین دنده در دو سمت و دور لگن را در بزرگ ترین محیط آن اندازه میگیرند ) .امروزه شاخص دور كمر به قد بیشتر كاربرد دارد .