ژنیکوماستی چیست ؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

ژنیکوماستی( Gynecomastia )
بزرگ شدن اندازه پستان درآقایان را می گویند. در فرد غیر چاق افزایش قطر پستان به بیش از 2 سانتیمتر لازم است تا به آن ژنیکوماستی اطلاق شود. کلا بعلت افزایش اثر فیزیولوژیک استروژن ها نسبت به اثر آندروژن ها است. ازنظر بافت شناسی ابتدا بصورت افزایش سلولاریته استروما و جوانه های مجاری (فرم Florid ) شروع شده پس از حدود یک سال فیبروز متراکم در نسج ایجاد می شود(فرم Fibrous ) که این سیر در ژنیکوماستی دوران بلوغ کند تر است. ژنیکوماستی را باید از افزایش چربی زیر جلدی و افزایش حجم عضلات تشخیص داد.
بخصوص در افراد مسن باید به فکر تومور پستان بود که مشخصات توده ازقبیل قوام سفت تر، نامنظمی، عدم تقارن و بی درد بودن به تشخیص کمک می کند و در موارد مشکوک سونوگرافی، ماموگرافی یا بیوپسی کمک کننده هستند.

علل فیزیولوژیک:
ژنیکوماستی نوزادی( Neonatal ): در اثرعبور استروژن مادر از جفت ایجاد می شود که اکثرا دوطرفه است و طی دو هفته خود بخود بهبود می یابد و درمان خاصی نیاز ندارد.
ژنیکوماستی دوران بلوغ( Pubertal ): در سنین حدود 12-15 سالگی شروع می شود.دراثر افزایش استرادیول سرم و تفوق موقتی اثر آن بر آندروژن ها است. میتواند دوطرفه یا یک طرفه باشد .دردناک است و معمولا طی دوسال بهبود می یابد ولی پس از آن معمولا با جایگزینی بافت فیبروز بهبود آن کند ومتوقف می شود.
ژنیکوماستی سنین پیری( Senescence ): در اثر کاهش تولید آندروژنها و ادامه تبدیل آنها به استرادیول توسط آروماتاز موجود در نسوج چربی محیطی ایجاد می شود. معمولا دوطرفه است.

علل پاتولوژیک:
ژنتیک یا جنینی: شامل هیپوگونادیسم و هیپر استروژنیسم می شود. سندرم کلین فیلتر تنها حالت ژنیکوماستی است که با افزایش کانسر پستان همراه است.

اکتسابی:
مشتمل بر موارد ذیل است:
آندوکرین: اختلال فعالیت تیروئید- هیپو گونادیسم اکتسابی نارسایی هیپوفیز
متابولیک: نارسایی کلیه نارسایی کبد - سوء تغذیه - الکلیسم
نئوپلاستیک: تومورهای آدرنال - تومورهای بیضه - تومورهای تولید کننده HCG کارسینوم برونکوژنیک تومور هیپوفیز
متفرقه: شامل ترومای قفسه سینه ترومای نخاعی استرس روحی هرپس و HIV

علل فارماکولوژیک:
طیف وسیعی از داروها ممکن است باعث ژنیکوماستی شوند که به تعدادی از آنها اشاره میشود:
استروژنها بعضی از آندروژنها(Aromatizable) ضد آندروژنها(سیپروترون وفلوتاماید) ضد سرطانها بخصوص انواع Alkylating داروهای ضد فشارخون(متیل دوپا و رزرپین) کلسیم بلوکرها(وراپامیل، نیفدیپین و دیلتیازم) - مهار کننده های Angiotensin Convertor Enzyme (کاپتوپریل و انالاپریل) ترکیبات دیژیتال فنوتیازینها متوکلوپرامید دومپریدون ضدافسردگی های سه حلقه ای دی ازپام فنی توئین دی اتیل پروپیون مواد اعتیاد آور (هروئین ، متادون وآمفتامینها) - داروهای ضد سل (ایزونیازید، اتیونامید وتیاستازون) کتوکونازول آمیودارون کلومیفن مترونیدازول امپرازول پنی سیلامین سولینداک تئوفیلین.

درمان:
در درجه اول شامل اطمینان بخشی درمورد بی خطر بودن بیماری است. در بیمارانی که اختلال ناشی از کمبودآندروژن باشد تجویز آندروژن ها به رفع مشکل کمک می کند. مصرف دانازول در بعضی بیماران مؤثر است ولی عوارض آن قابل توجه است. قطع داروهای مربوطه یا کنترل بیماری زمینه ای نیز در صورت امکان، شرایط را بهبود میدهد. در بیمارانی که به فرم فیبروتیک مبدل شده باشند و یا علت قابل رفع نداشته باشند و از نظر زیبایی برای بیمار مهم باشد درمان جراحی انجام می شود.

برحسب شدت بزرگی پستان و میزان پوست اضافه که ایجاد شده است و همچنین قوام نسج پستان، درمان جراحی بصورت رزکسیون ساده یا همراه با ساکشن (توأم با اولتراسوند یا لیزر) یا ساکشن تنها انجام می شود.در مواردی که پستان خیلی بزرگ باشد احتمال نیاز به عمل جراحی مجدد (Revision) زیاد است.

منابع:
1 Schwartz’s principles of surgery 2 Sabiston textbook of surgery
3 Stephen j. Mathes Plastic surgery