اشک یکی از فاکتورهای مهم در سلامت چشم است و به عنوان پاسخ طبیعی چشم به شیء خارجی یا جهت لغزنده شدن سطح چشم تولید می شود اما در صورتی که بصورت غیرکنترل شونده و بدون دلیل مشخص تولید شود می تواند آزاردهنده باشد. اشک ریزش یا آبریزش چشم به شرایطی اطلاق می شود که در طی آن اشک در چشم بصورت ناخودآگاه تولید می شود و از چشم سرازیر می شود.

دلایل اشک ریزش چشم

تجربه معمول ما این است که زمانی که ذرات گرد و غبار یا اشیا خارجی کوچک به درون چشم بیفتند چشمان ما اشک آلود می شود. در حقیقت این مسئله پاسخ دفاعی چشم است که تلاش می کند تا ذرات خارجی را از چشم بیرون کند و از آسیب آن جلوگیری کند. در این حالت با خارج شدن ذره خارجی، ترشح اشک نیز متوقف می شود اما گاهی مشابه این وضعیت بدون شیء خارجی بروز می کند که این مسئله می تواند به دلایل گوناگون ایجاد شود و نشانگر وجود مشکلاتی در بخش های مختلف چشم باشد. معمول ترین دلایل ایجاد آبریزش چشم شامل موارد زیر هستند:

انسداد مسیرهای انتقال اشک

در نوزادان، اشک ریزش چشم می تواند به دلیل انسداد مادرزادى مجراهای اشکی باشد. مسیرهای اشکی تولید کننده اشک نیستند بلکه وظیفه انتقال آن را دارند. اشک به صورت معمولی از سطح چشم خارج شده و به درون بینی سرازیر می شود. انتقال اشک توسط منافذ کوچکی در پلک پایین و بالا در نزدیکى بینی صورت می گیرد. گاهی در اوایل تولد این منافذ و مسیرهای انتقالی مسدود هستند و این انسداد مسیرها مانع تخلیه اشک به بینی شده و اشک از چشم سرازیر می شود. معمولا این مشکل طی چند ماه پس از تولد برطرف می شود. انسداد مسیرهای انتقال اشک علاوه بر کودکان، در بزرگسالان نیز ممکن است بروز کند. عفونت ها، آسیب های فیزیکی و حتی افزایش سن می توانند از عوامل انسداد مسیرهای تخلیه اشک باشند.

خشکی چشم

اگرچه کمی متناقض به نظر می آید اما یکی از دلایل اشک آلود شدن چشم، خشکی چشم است. خشکی چشم به دلیل کمبود یا فقدان اشک در سطح چشم ایجاد می شود. در این حالت، اشک کافی یا با ترکیب مناسب از آب، چربی و موکوس در سطح چشم وجود ندارد. در صورت وجود چنین شرایطی، چشم سعی می کند تا با تولید اشک بیشتر از خشکی چشم جلوگیری کند و نتیجه تولید بیش از حد اشک، اشک ریزش چشم خواهد بود.

ورم ملتحمه

این مشکل یکی از دلایل اشک آلود شدن چشم ها هم در کودکان و هم بزرگسالان است. عامل ایجاد این بیماری می تواند عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد که ایجاد رنگ صورتی یا قرمزی هر دو چشم، سوزش و احساس وجود چیزی در چشم مانند ذرات شن از علائم این بیماری است.

حساسیت چشمی

اگر چه اشک آلود شدن چشم ها ممکن است بخشی از پاسخ آلرژیک بدن باشد و همراه با سایر علائم مانند سرفه، عطسه و آبریزش بینی باشد اما گاهی نیز ممکن حساسیت تنها مربوط به خود چشم باشد و موجب اشک ریزش چشم شود.

مشکلات مربوط به ساختار پلک

با هر بار پلک زدن، مایعات و رطوبت سطح چشم توسط پلک ها از سطح آن زدوده می شوند. در صورتی که مشکلی در ساختار پلک ها وجود داشته باشد این فرایند به درستی صورت نگرفته و موجب تجمع رطوبت در سطح چشم و اشک ریزش چشم می شود.

آسیب قرنیه

ممکن است لنزهای چشمى، عوامل بیرونی یا ضربه موجب آسیب به قرنیه شوند. در این حالت ممکن است چشم ها اشک ریز شوند. گرچه آسیب قرنیه پس از چند روز ترمیم می یابد اما بهتر است جهت جلوگیری از عفونت آن به پزشک مراجعه شود.

بلفاریت

در این حالت پلک ها دچار التهاب می شوند و لبه ی پلک ها (معمولا در هر دو چشم) سرخ می شوند و علائم التهابی بروز می دهند.

مشکلات مربوط به مژه

در صورتی که رشد مژه به سمت درون چشم باشد ممکن است هنگام پلک زدن بر روی چشم سائیده شده و موجب ریزش اشک شوند.
سایر دلایل کمتر سرازیر شدن اشک از چشم شامل موارد زیر هستند:

• مشکلات مربوط به غدد چربی اطراف چشم
• سینوزیت مزمن
• مشکلات تیروئید
• روماتیسم مفصلی
• استفاده بیش از حد از ابزار الکترونیکی مانند موبایل یا کامپیوتر
• سرماخوردگی، آنفلوانزا
• برخی بیماری ها مانند تب یونجه
• برخی داروها مانند استروئیدها، برخی قطره های چشم مانند پیلوکارپین و اکوتیوفات یدید، اپی نفرین، برخی داروهای فشار خون، برخی داروهای شیمی درمانی مخصوصا در سرطان پستان

درمان ریزش اشک از چشم

همانگونه که اشاره شد عوامل مختلفی می توانند موجب آبریزش چشمان شوند. درمان ریزش اشک از چشم نیز به عامل ایجاد آن وابسته است و بدون تشخیص درست امکان درمان مناسب میسر نمی شود. در مورد برخی عوامل آب ریزش چشم که ریزش اشک بعنوان عارضه جانبی یک بیماری اصلی بروز می کند (مثلا در سرماخوردگی یا آنفلوانزا). در این حالت با رفع بیماری اصلی، معمولا وضعیت اشک چشم نیز به حالت طبیعی باز می گردد. در صورتی که ریزش اشک به دلیل استفاده بیش از حد از ابزار الکترونیکی مانند موبایل یا کامپیوتر باشد بهتر است کمی به چشم استراحت داده شود. می توان در منزل به آرامی و بوسیله یک پارچه استریل و گرم نیز چشمان را ماساژ داد تا به استراحت آن کمک کرد. درمان سایر دلایل ایجاد اشک ریزش چشم با روش های زیر صورت می گیرد:

درمان ریزش اشک ناشی از انسداد مجراهای اشکی

در صورتی که این عارضه در نوزادان به وجود آمده باشد معمولا با طی شدن کامل روند تکاملی کودک، خود به خود رفع می گردد. رفع کامل این انسداد ممکن است چند ماه طول بکشد. در این مدت پاک کردن چشم ها با پد استریل و مرطوب می تواند کمک کننده باشد. در صورتی که عامل انسداد مجرای اشک، عفونت باکتریایی باشد ممکن است نظر پزشک بر استفاده از آنتی بیوتیک برای رفع عفونت باشد. بهتر است برای از بین بردن ضایعات در محل عفونت از کمپرس آب گرم استفاده شود. در برخی موارد، مشکل ساختاری در مجرای اشکی یا پلک ها تنها با جراحی قابل درمان است که در کودکان میل زدن و در بالغین جراحى باز خواهد بود.

درمان ریزش اشک ناشی از ورم ملتحمه

در صورتی که عامل ایجاد این بیماری باکتری باشد، ممکن است پزشک قطرات حاوی آنتی بیوتیک تجویز کند. در صورتی که این بیماری توسط ویروس ها ایجاد شده باشد معمولا نیازی به استفاده از دارو نیست.

درمان ریزش اشک ناشی از حساسیت

اولین و بهترین راه، پیشگیری است. تا حد امکان از عوامل حساسیت زا دوری شود. در صورت بروز حساسیت، می توان از داروهای ضدآلرژی استفاده کرد. این داروها می توانند بصورت قرص یا قطره باشند و بهتر است زیر نظر پزشک متخصص مصرف شوند.
با توجه به گستردگی تعداد عواملی که موجب ریزش اشک از چشم می شوند لازم است تا این مسئله توسط پزشک بررسی و تشخیص داده شود. در نهایت بهترین روش درمانی نیز بر اساس تشخیص پزشک خواهدبود.

نسخه اصلی مطلب به چه دلایلی دچار اشک ریزش چشم میشویم؟ را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---