رادیوگرافی پری اپیکال یا تک دندان چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

دندان ها بخش مهمی از بدن هستند که همیشه نیاز به مراقبت دارند. اگر دندانی دچار آسیب شود شخص باید خود را سریعا به دندان پزشک برساند تا پزشک دندان های شخص را بررسی کند. حال برخی بیماری ها و مشکلات در دندان وجود دارند که آنها را نمی توان با چشم های عادی مشاهده کرد و تشخیص آنها کار سختی است. از نظر محل استقرار ، دستگاه های پری اپیکال می تواند سقفی ، دیواری ، زمینی و یا قابل جا به جایی (پایه های چرخدار ) باشند و از نظر تکنولوژی می توانند تصاویر رادیوگرافیک معمولی ( روی فیلم ) با دیجیتال تهیه کنند .

رادیوگرافی پری آپیکال چیست؟

رادیوگرافی پری آپیکال، رایج ترین رادیوگرافی در دندانپزشکی است. فیلم در داخل دهان قرارمی گیرد و از دندان یا ناحیه مورد نظر رادیوگرافی تهیه می شود. برای بررسی پوسیدگی دندان ها، ضایعات انتهای ریشه مثل کیست وگرانولوم، موقعیت قرارگیری ایمپلنت ها، اندازه گیری طول فایل در درمان های ریشه و … استفاده می شود. در واقع دستگاه رادیوگرافی پری آپیکال قادر است تصاویر دقیقی از یک یا چند دندان محدود تهیه کند به گونه ای که وضعیت کامل دندان و بافت های اطراف آن را نشان دهد .

این نوع رادیوگرافی به طور معمول در مطب های دندانپزشکی گرفته می شود. اخیراً در برخی مطب های دندانپزشکی از انواع دیجیتال آن استفاده می شود.رادیوگرافی پری آپیکال قادر است تا یک یا دو دندان را به صورت آنی تصویربرداری کرده و به نمایش در آورد. شباهت بسیار زیادی با نوع بایت وینگ دارد اما یک تفاوت بین آنها وجود دارد. رادیوگرافی پری اپیکال قادر است تا از ریشه تا تاج را بصورت کامل تصویربرداری کند در صورتیکه در تصویربرداری بایت وینگ اینگونه نیست.رادیوگرافی پری آپیکال معمولا زمانی از طرف پزشک تجویز میشود که دندان قدیمی بیمار نیاز به یک بررسی کامل از تاج تا ریشه داشته باشد.

هر گونه تغییرات غیر طبیعی در دندان و ریشه ها از طریق این روش رادیولوژی دندان به خوبی قابل تشخیص است. بسیاری از افراد نمی دانند که نام پری اپیکال برگرفته از چه چیزی است و از کجا آمده است. در پری اپیکال می توان به راحتی ضایعه های به وجود آمده در کنار آپکس و نوک ریشه را مشاهده کرد. به همین دلیل پزشک ها نام پری اپیکال را برای این روش رادیوگرافی انتخاب کرده است. البته این دلیل نمی شود که پری اپیکال تنها همین کاربرد را داشته باشد. در پری اپیکال می توان بررسی های دیگری مانند بررسی پوسیدگی های دندان هم انجام داد. نام پری اپیکال از همان ابتدا وجود داشته است و تغییری در آن رخ نداده است.

با استفاده از این عکس درمان ریشه دندان انجام می شود . در طول درمان ریشه دندان حداقل ۴ عدد از این نوع عکس از دندان شما گرفته می شود . عکس اولیه که وضعیت ریشه دندان را نشان می دهد . عکس دوم که طول فایل و یا سوزن را در کانال دندان شما نشان می دهد و دندانپزشک می تواند به طول ریشه دندان از روی این عکس پی ببرد. عکس سوم نشان می دهد که آیا مواد پر کننده ریشه ، تمام طول ریشه را پر کرده اند و در نهایت عکس آخر کیفیت درمان ریشه دندان را تایید میکند.

معمولا پری اپیکال بیشتر بر روی دندان های قدیمی انسان استفاده می شود. دندان های قدیمی دچار مشکلات بیشتری درون خود می شوند که نیاز به بررسی دقیقی دارند و به همین علت پزشک از پری اپیکال برای بررسی درونی آنها استفاده می کند.

روش های فیلمبرداری از دندان با پری اپیکال

پری اپیکال دو روش قدیمی و جدید را به همراه خود دارد. در روش های قدیمی پری اپیکال، تنها یک فیلم به دست پزشک خواهد رسید که باید از طریق ان نتایج دندان را بررسی کند اما در روش های امروزی پری اپیکال دارای دستگاه های جدید تری است. این دستگاه های جدید می توانند علاوه بر فیلمبرداری عکس های با کیفیتی را از دندان بگیرند و این عکس ها در مانیتور به خوبی قابل مشاهده است. همچنین نتایجی که از ان به دست می آید فرمت آسانی دارند و می توان بر روی کاغذ یا سی دی آنها را ذخیره کرد.

فیلمبرداری با پری اپیکال به دو روش تقسیم می شود. روش اول پارالل و موازی است و روش دوم نیمساز یا Bisect نام دارد. روش دوم روشی قدیمی و فرسوده است که هنوز در برخی از بیمارستان ها انجام می شود. در این روش فیلمبرداری به صورت دستی است و هیچ دستگاهی این چرخش را انجام نمی دهد. این یعنی خود بیمار باید وسیله فیلمبرداری را در دهان نگه دارد که کار بسیار سختی است. افراد زیادی وجود دارند که به دلیل درد نمی توانند چنین کاری را انجام بدهند و نتیجه ای که به دست می آید دقیق نیست. همچنین افراد مسن در نگهداری این دستگاه پری اپیکال دچار مشکل می شوند و مدام دهان شان را تکان می دهند.

این بی دقتی ها باعث می شود که پری اپیکال برای بارهای زیادی بر روی دندان انجام شود تا در نهایت بتوان یک فیلم مناسب از دندان ایجاد کرد. پزشک ممکن است اشتباهاتی در بررسی ها و نتایج خود داشته باشد که همگی این ها به دلیل فیلم برداری اشتباه از دندان است. به همین دلیل در سال ها بعد روش جدیدی به نام پارالل یا موازی به وجود آمد. در این روش دیگر نیازی نیست که خود بیمار فیلم را بگیرد و فیلم نگهدار های زیادی به وجود آمده اند. این فیلم نگهدار ها XCP هم نام دارند و درون دهان قرار گرفته و دستگاه فیلمبرداری پری اپیکال در آنها قرار می گیرد.

از پری اپیکال در چه مواردی استفاده می شود؟

زمانی که پزشک نام پری اپیکال را به زبان می آورد، بیمار در ابتدا فکر می کند که این نام چه چیزی است و سپس می خواهد بداند که به وسیله آن چه چیزهایی را در دندان می توان درمان و ترمیم کرد. مهم ترین درمانی که به وسیله پری اپیکال شکل می گیرد، ریشه دندان است. گاهی خمیدگی و انسداد های شدیدی در ریشه به وجود می آید که به دلیل حساسیت بالای ریشه دندان، باید در ابتدا توسط پری اپیکال بررسی شود و سپس بتوان آن را جراحی و درمان کرد.

برخی از دندان ها نیاز به ترمیم شدن دارند. گاهی بر روی دندانی روکش قرار گرفته است که کار را برای پزشک سخت می کند. زیرا روکش دسترسی به دندان را برای بررسی سخت تر می کند و همچنین حساسیت زیادی در دندان به وجود می آورد. به همین دلیل پزشک باید از این روش استفاده کند که دندان مورد بررسی قرار بگیرد و سپس ترمیم را آغاز کند. ترمیم معمولا برای شکستگی یا سوراخ های درون دندان شکل می گیرد که کمی طولانی مدت است و ممکن است درد های کمی را در دندان ایجاد کند.

یکی از مشکلات درمان ریشه این است که ضایعات خاصی را به همراه خود می آورد. در بیشتر موارد این ضایعات برطرف می شوند و نیازی به بررسی مجدد نیست اما در برخی شرایط خاص ضایعات بر روی دندان ماندگار می شوند. بیمارانی که دچار این ضایعات هستند باید برای بررسی آنها از پری اپیکال استفاده کنند. زمانی ک پزشک توانست تصاویر دقیقی را از این ضایعات به دست بیاورد، می تواند آنها را به وسیله یک جراحی کوتاه از بین ببرد تا ریشه مجددا در حالت عادی خود قرار بگیرد.

فواید انجام پری اپیکال

پری اپیکال کمترین میزان عارضه و ضرر را به همراه دارد و فواید آن بسیار است. در بخش زیر اشاره کوتاهی به مهم ترین مزیت های این روش برای بیمار شده است.
پری اپیکال دردی را به همراه ندارد. برخی از رادیوگرافی ها می توانند درد کوچکی را در دهان ایجاد کنند اما پری اپیکال هیچگونه دردی را به همراه خود ندارد و پزشک نیازی به بی حسی نخواهد داشت.

تصاویر و فیلمی که از طریق پری اپیکال به دست می آید کاملا دقیق است. این یعنی پزشک دیگر نیازی به بررسی های مجدد و انجام کار های مختلف ندارد و مستقیما می تواند راه درمانی را برای بیمار انتخاب کند.

هزینه پری اپیکال

این روش هزینه کمی دارد. بسیاری از بیمه ها این روش درمانی و آزمایش را تحت پوشش خود قرار داده اند و هر شخصی می تواند آن را انجام بدهد. همچنین امکانات این روش تقریبا در تمامی بیمارستان ها وجود دارد و نیازی به مطب های خاص نیست. البته پری اپیکال فواید دیگری را هم به همراه دارد که به تمامی آنها در بخش های بالاتر اشاره شده است.

این روش مناسب ترین راه برای بررسی درونی دندان ها است و کار دندان پزشک را بسیار آسان می کند. به همین دلیل پیشنهاد می شود که برای بررسی دقیق دندان خود از پری اپیکال استفاده کنید تا علاوه بر کم شدن هزینه های تان، روند درمان تان سرعت زیادی پیدا کند.