سندرم خستگی مزمن (CSF) چیست و چگونه رفع میشود؟

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

سندرم خستگی مزمن، (CFS) نوعی اختلال پیچیده ای است که با خستگی شدید مشخص می شود و هیچ علت مشخصی ندارد. سندروم خستگی مزمن با هیچ بیماری پزشکی قابل توضیح نیست. ممکن است خستگی با فعالیت جسمی یا روانی بدتر شود؛ اما با استراحت بهبود نیابد. این بیماری همچنین به عنوان بیماری تحمل سیستمیک (SEID) یا آنسفالومیلیتیت میالژیک (ME) شناخته می شود.

گاهی اوقات به صورت مختصر به عنوان سندرم خستگی مزمن بیان می شود. علت سندرم خستگی مزمن ناشناخته است، اگرچه تئوری های بسیاری مانند عفونت های ویروسی تا استرس روانی در مورد آن وجود دارد. برخی از متخصصان معتقدند که ممکن است ترکیبی از عوامل باعث ایجاد این سندرم شود. هیچ آزمایش واحدی برای تأیید تشخیص آن وجود ندارد و پزشک می تواند برای رد و یا تأیید کردن بیماری های دیگر که علائم مشابهی با این بیماری دارند، انواع آزمایش ها پزشکی را تجویز کنند.

علل سندروم خستگی مزمن

افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن حتی نسبت به انجام فعالیت ها و ورزش های معمول نیز، حساسیت شدیدی نشان می دهند. علت این که چرا برخی افراد به این سندرم مبتلا می شوند هنوز ناشناخته است. برخی افراد ممکن است در هنگام تولد مستعد ابتلا به این بیماری باشند که در این صورت با وجود ترکیبی از عوامل ممکن است بیماری آنها تحریک شود. برخی از این محرک ها عبارتند از:

1. عفونت های ویروسی: از آنجا که بیشتر افراد پس از ابتلا به عفونت های ویروسی دچار سندرم خستگی مزمن می شوند، محققان معتقدند که ویروس ها ممکن است یکی از محرک های ابتلا به این سندرم باشند. احتمالاً ویروس های اپشتاین بار و ویروس هرپس 6 و ویروس لوسمی موش ممکن است باعث ابتلا به این سندرم شوند. هنوز ارتباط قطعی این ویروس ها با ابتلا به سندرم خستگی مزمن اثبات نشده است.
2. مشکلات سیستم ایمنی: سیستم ایمنی بدن افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن (CFS) دچار اختلال است؛ اما این که آیا این موضوع باعث ابتلا به این سندرم می شود یا نه هنوز به طور قطعی مشخص نشده است.
3. عدم تعادل هورمونی: میزان هورمون هایی که در هیپوتالاموس، هیپوفیز یا غدد فوقانی تولید می شوند در خون افراد مبتلا به سندرم خستگی مفرط ممکن است غیر عادی باشد؛ اما میزان تأثیر این مشکل در ابتلا به سندرم خستگی مفرط نیز هنوز به طور دقیق مشخص نیست.

عوامل خطر سندروم خستگی مزمن

برخی از عواملی که ممکن است احتمال ابتلا به سندرم خستگی مزمن را افزایش دهند عبارتند از:

1. سن: افراد در هر سنی ممکن است به سندرم خستگی مزمن دچار شوند؛ اما غالباً افرادی که در دهه های 40 و 50 عمر خود هستند بیشتر به این سندرم مبتلا می شوند.
2. جنسیت: زنان بیش از مردان به سندرم خستگی مفرط مبتلا می شوند؛ اما این آمار ممکن است به این دلیل باشد که شاید زنان برای درمان علائم این بیماری بیشتر به پزشکان مراجعه می کنند.
3. استرس: ناتوانی در مدیریت استرس نیز ممکن است احتمال ابتلا به سندرم خستگی مزمن را افزایش دهد.

علائم سندرم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن توسط خستگی های شدید و غیر عادی شناخته می شود که حداقل شش ماه متوالی ادامه پیدا می کند و بر اثر فعالیت های فیزیکی شدید و استرس بد تر می شود. این خستگی را معمولاً نمیتوان مشابه خستگی های معمولی که بعد از انجام فعالیت های بدنی یا نداشتن استراحت کافی ایجاد می شود دانست.

افراد مبتلا با وجود استراحت هم گاهاً درگیر این موضوع هستند و خستگی حاصل از بیماری بر طرف نمیشود. این شرایط در زندگی روزمره افراد اختلال وارد می کند و باعث می شود انجام فعالیت های روزانه و کار کردن بسیار دشوار گردد. بیشتر افرادی که مبتلا به CFS هستند خستگی شدیدی را بعد از انجام فعالیت های بدنی تجربه می کنند که معمولاً با سایر نشانه ها همراه است. این دوره های خستگی که با عنوان ضعف پس از فعالیت نیز شناخته می شود، ممکن است ۲۴ ساعت یا بیشتر طول بکشد. علاوه بر چنین خستگی هایی، نشانه های زیر نیز ممکن است در فرد وجود داشته باشد:

• اختلال در تمرکز و حافظه بیمار
• درد عضلانی
• سر درد
• درد مفاصل که همراه تورم یا قرمزی نیست
• گره های لنفاوی در گردن یا زیر بغل
• گلودرد پی در پی یا در بازه زمانی مشخص
• سندرم روده تحریک پذیر
• افسردگی یا سایر مشکلات روحی روانی
• لرز و تعریق شبانه
• سرگیجه یا مشکلات تعادلی
• خستگی شدید
• حساسیت به بوها، صداها و غذاهای خاص
• بی خوابی یا سایر مشکلات خواب

عوارض ابتلا به سندرم خستگی مزمن

برخی عوارض ناشی از ابتلا به سندرم خستگی مزمن عبارتند از:

1. افسردگی
2. انزوای اجتماعی
3. محدودیت در سبک زندگی
4. افزایش غیبت های کاری

تشخیص سندرم خستگی مزمن

پزشک تنها زمانی می تواند این بیماری را تشخیص دهد که همه علل و عوامل ایجاد خستگی را بررسی نماید. فاکتورهایی که ممکن است در ابتدا در نظر گرفته شود شامل اختلالات ایمنی، وابستگی به دارو، عفونت، اختلالات غدد درون ریز، تومورها، بیماری های روحی و روانی همچون افسردگی و بیماری عصبی است. برخی از فاکتورها باعث پیچیده شدن شرایط تشخیص می شود. خستگی و برخی از نشانه های دیگر ممکن است با انواع مختلفی از بیماری ها همپوشانی داشته باشد و همین امر فرایند تشخیص را بسیار دشوار می سازد. این شرایط توسط دوره های بهبود و عود شناخته می شود.

درمان سندرم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن (CFS) درمانی ندارد و در درمان آن تأکید بر تسکین علائم است.

تغذیه:

بررسی مواد غذایی که می خورید می تواند به مدیریت علائم کمک کند. از مصرف غذاها و مواد شیمیایی که به آنها حساسیت دارید پرهیز کنید. چندین وعده غذایی کم در روز میل کنید. به عنوان مثال، سه وعده غذایی و سه میان وعده می تواند به شما در حفظ سطح انرژی کمک کند. وعده های کمتر نیز می تواند به کنترل حالت تهوع که گاهی اوقات همراه با سندرم خستگی مزمن وجود دارد کمک نماید. برای کمک به کنترل سطح انرژی بهتر است از مصرف مواد زیر اجتناب کنید:

1. شکر
2. شیرینی ها
3. کافئین

فعالیت های روزانه:

اگر بیماری شما عود کند انجام کارهای روزمره هم برای شما دشوار می شود. برای انجام کارهایی که انجام آنها برای شما سخت است برنامه ریزی کنید. زمانی که احساس بهبودی کرد ید می توانید همانند زمان هایی که انرژی داشتید کارهای خود را انجام دهید. اگر به خود فشار آورید ممکن است به خودتان آسیب وارد کنید. انجام مکرر این چرخه باعث می شود که بیماری شما دوباره عود کند. شما باید تعادل را در انجام فعالیت های روزمره و استراحت کردن حفظ کنید.

تمرین های ورزشی:

حتماً ورزش کنید. با این کار شما فعال و قوی خواهید ماند. حرکات جدید را به تدریج به برنامه ورزشی خود اضافه کنید. هر روز فعالیت های سبک را در مدت های زمانی کوتاه انجام دهید. ابتدا تمرین های کششی و تقویتی را بدون وزنه اضافی انجام دهید. به ازای هر یک دقیقه تمرین 3 دقیقه استراحت کنید. تمرینات ورزشی خود را چندین مرتبه در روز و در زمان های کوتاهتر انجام دهید.

داروها :

بسیاری از افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن دچار افسردگی نیز هستند. درمان افسردگی، مقابله با علائم سندرم خستگی مزمن را راحت تر می کند. مصرف مقادیر کمی داروهای ضد افسردگی به بهبود خواب و کاهش درد کمک می کند.

مقابله با بیماری و حمایت:

تجربه ابتلا به سندرم خستگی مزمن برای هر فرد متفاوت است. حمایت های عاطفی و مشاوره در مقابله با شرایط عدم قطعیت و محدودیت های ناشی از این اختلال کمک می کند. ممکن است پیوستن به گروه های حمایتی و ملاقات با افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن برای شما مفید باشد.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر احساس خستگی دائم داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از مشکلات مربوط به سلامتی، منجر به خستگی می شوند. ضروری است که جهت درک مشکل ایجاد شده، یک چکاپ نزد پزشک انجام دهید.