نکات کلیدی در درمان کبد چرب

شهزاد محمدیان [ کارشناس ارشد تغذیه ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

انباشته شدن چربی در سلولهای کبدی میتواند به التهاب این سلولها منجر شود. کبد نقش مهمی در سوخت و ساز و شکستن چربیها در بدن دارد. در صورت بروز اختلال در آن، چربی در کبد رسوب کرده و موجب بروز کبد چرب میشود.در این بیماری تجمع بیش از حد چربی در کبد، گاه باعث اختلال در فعالیت طبیعی بافت کبد می گردد که می تواند سیر پیشرونده پیدا کند و باعث نارسایی کبد و یا سیروز کبدی گردد.کبد طبیعی حاوی حدود پنج گرم چربی در 100 گرم وزن خود میباشد. هر گاه مقدار چربی بیش از پنج درصد وزن آن افزایش یابد به این حالت «کبد چرب» گفته میشود.

علایم و نشانههای کبد چرب
در بیماری کبد چرب، کبد معمولا علامت خاصی ندارد و به دنبال انجام آزمایشات دورهای، اختلال در آنزیمهای آن مشخص میشود و یا این که در زمان انجام سونوگرافی به علل دیگر، ابتلا به کبد چرب نیز تشخیص داده میشود. البته اختلالات آنزیمی در کبد چرب معمولا خفیف است و در اکثر موارد موجب افزایش مختصر در آنزیمهای کبدی میشود. در برخی موارد این بیماری با علایمی مانند خستگی و احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم همراه است. شیوع بیماری کبد چرب با افزایش سن، سیر صعودی می یابد.شیوع این بیماری در آقایان دو برابر خانم ها می باشد که با افزایش سن، میزان شیوع در خانم ها به آقایان نزدیک می شود، به ویژه پس از یائسگی، شیوع بیماری کبد چرب در خانم ها سیر فزاینده ای دارد

علل بیماری کبد چرب
اگرچه علت اصلی بیماری کبد چرب مشخص نیست، ولی به نظر می رسد این بیماری ارتباط نزدیک با برخی بیماری های متابولیک دارد که از آن جمله: چاقی، افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون و دیابت را می توان نام برد. در درمان کبد چرب، کنترل این بیماری های زمینه ای بسیار موثر می باشد.

گفته می شود مصرف زیاد انرژی باعث خواهد شد کبد نتواند سوخت و ساز طبیعی را انجام دهد و در نتیجه انرژی اضافی به صورت چربی در کبد ذخیره شود.این بیماری اغلب افراد را در سنین میانسالی مبتلا می کند. اکثر بیماران از افزایش وزن و چاقی به ویژه چاقی شکمی رنج می برند. همچنین می توانند دچار افزایش چربی های خون بوده و یا از مبتلایان به دیابت باشند.چاقی و اختلال در چربیهای خون، بیماری دیابت، مصرف مشروبات الکلی، بدغذایی و سوء تغذیه، مصرف برخی از داروهای کورتوندار مثل پردنیزولون، داروهای ضد تشنج مانند اسیدوالپروئیک آمیودارون (داروی قلبی)، بعضی از داروهای کنترل سرطان.و مصرف بیرویه هورمونها از جمله علل ابتلا به بیماری کبد چرب هستند.

همچنین مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد فشار خون متیل دوپا، داروهای مسکن مثل ایندومتاسین و ... و داروهای ضد افسردگی از جمله ایمی پرامین میتواند به اختلال در آنزیمهای کبدی منجر شود که با قطع آنها، میزان آنزیمها طبیعی میشودعمل های جراحی که مسیر معده ، یا روده و یا هر دو را کوچک می نمایند، از قبیل عمل جراحی بای پس روده.استفاده طولانی مدت از لوله های روده ای برای تغذیه که معمولا پس از عمل جراحی استفاده می شوند.

درمان کبد چرب
اگرچه درمان اختصاصی برای کبد چرب وجود ندارد، ولی شما با کنترل بیماری های زمینه ای از قبیل کاهش وزن، چربی های خون، دیابت و یا قطع نمودن داروهای مسبب (قطعا با نظر پزشک معالج نه به طورخودسرانه) می توانید از پیشرفت این بیماری جلوگیری نمایید و در خیلی از موارد سیر معکوس را طی نمایید که منجر به درمان این بیماری گردد.از مصرف الکل که عملکرد طبیعی کبد را دچار اختلال می نماید، جدا باید پرهیز نمایید.

نکات کلیدی در درمان کبد چرب
کم کردن وزن:
از آنجا که اکثر بیماران مبتلا به کبد چرب چاق هستند، کاهش وزن در کنترل این بیماری نقش مهمی دارد. برای کاهش وزن، انتخاب رژیم غذایی نیز باید به درستی صورت پذیرد،زیرا کاهش وزن سریع با رژیم های محدود از کالری خود می تواند سیر بیماری را بدتر نماید.متسفانه خیلی از بیماران چاق که به تازگی متوجه کبد چرب خود شده اند، به دلیل ترس از عوارض این بیماری، به رژیم های غذایی سخت روی می آورند که این بیماری را ریشه کن نمایند، ولی علاوه بر ابتلا به عوارض این نوع رژیم ها، گاه سیر کبد چرب را نیز بدتر می نمایند. لذا انتخاب منطقی رژیم غذایی کاهش وزن زیر نظر متخصص تغذیه و با کاهش وزن نیم تا یک کیلوگرم در هفته توصیه می گردد. اگر شما از افزایش وزن زیادی رنج می برید، جالب است بدانید که با کاهش وزن مختصر در حدود 10 درصد از وزن اولیه نیز در خیلی از موارد سیر بیماری را می توانید کنترل نمایید.

اصلاح عادات غذایی و رزیم غذایی :
از رژیم های غذایی پر کربوهیدرات که حاوی میزان قابل توجهی سبزی و میوه و مواد غذایی پرفیبر باشد، استفاده نمایید.
در پختن غذا از حداقل مقدار روغن استفاده کنید
مصرفی چربی را کاهش دهید، به ویژه چربی های اشباع شدهمانند کره و روغن حیوانی و به جای ان از روغنهای مایع با چربیهای اشباع نشده مثل رو غن زیتون و کانولا و هسته انگوربهره ببرید.

از مصرف شیر و ماست پرچرب خودداری کنید.و جایگزینی آنها با چربی های غیر اشباع که درروغن زیتون و ماهی وجود دارند، توصیه می گردد.از مصرف از نان وغلات بدون سبوس مثلاز نان لواش و تافتون برنج غلات پرک شده مثل بلغور جو پرک پرهیز نمایید و میو ه های حاوی فیبر ( مثل سیب با پوست ،خیار با پوست ، هلو پرتقال و نارنگی و ..) نان و غلات سبوس دار میو ه های حاوی فیبر مثل نان سنگگگ نان جو گندم و و جو استفده نمایید.

مصرف گوشت، چربی و مواد قندی را کاهش دهید و به جای انها در رژیم غذایی خودمصرف بیشتر میوهو سبزیجاتتوصیه کلی بسیار مفید است.مصرف جگر، مغز، قلوه و کله پاچه، شیرینیجات و تنقلات ممنوع است. میوهجات و سبزیجات بیشتری مصرف کنید. به سالاد خود سس اضافه نکنید. آبلیمو چاشنی مناسبی برای سس است. مصرف گوشت ماهی و مرغ از گوشت قرمز بهتر است.

به جای مصرف گوشت از سویا استفده کنید.در وعده شام از غذاهای سبک مانند سالاد سبزیجات و حبوبات( شامل کاهو کلم کرفس کدوهویج، کلم، کاهو، ترب، تربچه،نخود سبزو...) عدسی،خوراک لوبیا چیتی ،نانو پنیر سوپ حاوی غلت و یبزیجات و حبوبلت مثل سوپ جو بل قارچ و کرفس و کلم استفاده نمایید.

استفاده بیشتر از سیر، پیاز، سبزیجات تازه، لیموترش و سیب در رژیم غذایی روزانه بسیار مفید است.زنجبیل و زرد جوبه تأثیر مفیدی بر روند بهبود کبد چرب دارد.مصرف مقطعی و کوتاه مدت ویتامینE میتواند مفید باشد.مصرف روزانه یک لیوان سرکه انگبین تأثیرات شفابخشی در درمان کبد چرب دارد و عرق کاسنی، عرق خارشتر، عرق بید و عرق شاه تره نیز مفید است.نوشیدن دم کرده گل مریم نیز اثربخش است.مصرف لکل و نوشیدنیهای حاوی انرا قطع کنید

انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم:
چاقی به ویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد. بر همین اساس، داشتن پیاده روی منظم به میزان حداقل 30 تا 60 دقیقه در روز توصیه می شود. اگر شما وقت رفتن به باشگاه ورزشی را ندارید، پیاده روی در مسیر کار یا پارک را می توانید جایگزین نمایید.

کنترل بیماری های زمینه ای متابولیک:
کنترل دیابت و چربی های خون در بیماران مبتلا به کبد چرب ، نقش کمک کننده ای در بهبود این بیماری دارد. همانطور که می دانید از اصول مهم کنترل بیماری های متابولیک، رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم می باشد.

درمان دارویی:
داروهایی نظیر اورزوداکسی کولیک اسید، ویتامین Eو متفورمین و داروهای حمایت کننده کبد مانند لیور ساپورت و هپاتومیل نیز در درمان آن مورد استفاده قرار میگیرد. البته ذکر این نکته ضروری است که علیرغم تجویز دارو، هنوز هم کاهش وزن و تغییر در شیوه زندگی از ارکان اصلی درمان بیماری کبد چرب به شمار میروند.
نویسنده:شهزاد حمدیان