راهکارهای طب فیزیکی برای درمان سردردهای عصبی و میگرن

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

این سردردها اغلب یک طرفه هستند و گاهی با علائم حسی و بینایی دیگر که قبل یا بعد از سردرد بروز می کنند، همراه هستند. میگرن در بین زنان بیشتر از مردان شایع است و ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به آن دارد. سردردهای میگرنی می توانند بسیار شدید و ناتوان کننده باشند. متاسفانه هیچ درمان کامل و قطعی که این بیماری را از بین ببرد وجود ندارد. بنابراین فیزیوتراپی چه نقشی در درمان میگرن می تواند داشته باشد؟ پاسخ این سوال به شرایط خاص هر بیمار بستگی دارد، چرا که علائم و مشکلاتی که هر یک از بیماران میگرنی با آن مواجه می شوند با دیگری متفاوت است.

بسیاری از افراد وقتی که در مورد فاکتورها و عوامل بسیار زیادی که می توانند در بروز سردرد آنها نقش داشته باشند، اطلاع پیدا می کنند، شگفت زده می شوند. برای مثال خشکی و بی حرکتی مفاصل گردن و یا عدم تعادل در عضلات و بافت های نرم سر و گردن می تواند موجب بروز سردرد شود. شما می توانید با اجرای صحیح یک برنامه ی فیزیوتراپی مناسب، در راه برطرف کردن و تسکین دادن سردردهای میگرنی خود قدم مهمی بگذارید و ظرف مدت زمان کوتاهی وضعیت خود را بهبود داده و احساس بهتری داشته باشید.

میگرن وضعیتی است که باعث حملات سردرد می شود. سایر علائم مانند احساس ناخوشی (حالت تهوع) یا استفراغ نیز شایع هستند. علائم در بین حملات میگرن کاملاً از بین می روند. میگرن شایع است بطوری که حدود ۱ نفر از هر ۴ زن و ۱ نفر از هر ۲ مرد در مقطعی از زندگی خود دچار میگرن می شوند. این وضعیت اغلب در کودکی یا نوجوانی آغاز می شود. برخی افراد بطور مکرر دچار حملات آن می شوند که گاهی اوقات به چندین بار در هفته می رسد. در سایرین نیز بصورت گاه به گاه رخ می دهد. در برخی از افراد ممکن است در بین حملات چندین سال فاصله باشد. در درصدی از افراد حملات میگرن با افزایش سن متوقف می شوند. هرچند، در برخی موارد حملات در کل زندگی ادامه پیدا می کنند. گزینه های درمان شامل اجتناب از محرک های احتمالی، داروهای مسکن، مسکن های ضد التهابی و داروهای تریپتان می باشند. در صورتی که حملات مکرر یا شدید باشند می توان از دارویی برای پیشگیری از حملات میگرن استفاده کرد.

انواع سردرد

دو نوع اصلی از حملات میگرن وجود دارند:

• حمله میگرن بدون اورا (نشانه های پیش درآمد) یا میگرن معمولی
• حمله میگرن با اورا یا میگرن کلاسیک

علائم

میگرن معمولاً در دوران کودکی، نوجوانی یا در اوایل بزرگسالی شروع می شود. این بیماری ممکن است با گذراندن 4 مرحله پیشرفت کند:

1. پرودروم (پیش نشانه)
2. مرحله اورا (هاله)
3. سردرد
4. مرحله پس نشانه یا پست دروم
5. با این حال ممکن است بیمار تمام این مراحل را تجربه نکند.

علل بروز سردرد میگرنی

علت اصلی بروز سردردهای میگرنی هنوز ناشناخته است اما متخصصان معتقدند که این سردردها احتمالا ناشی از گشاد شدن عروق خونی و ترشح برخی مواد شیمیایی خاص در بدن است که موجب درد و التهاب می شوند. در افرادی که مستعد بروز سردردهای میگرنی هستند، محرک های مختلفی می تواند منجر به بروز حمله ی میگرنی شوند. برخی از این محرک ها، که برای هر شخص خاصی متفاوت هستند، عبارتند از:

• برخی از غذاهای خاص (برای مثال شکلات، پنیر، آجیل، الکل)
• نخوردن یک وعده ی غذایی
• استرس و تنش نیز یک عامل خطر است. افراد مبتلا به میگرن معمولا در زمان بروز فشارهای احساسی یا فیزیکی دچار سردرد می شوند.
• مصرف قرص های ضد بارداری یک عامل شایع برای بسیاری از بیماران است. بیماران ممکن است بعد از اتمام هر دوره از مصرف قرص ها دچار سردرد شوند، چرا که دیگر استروژن به بدن آنها نمی رسد.
• کشیدن سیگار می تواند موجب بروز سردرد میگرنی شود و یا در روند درمان آن اختلال ایجاد کند.

درمان سردردهای میگرنی با طب فیزیکی

• فیزیوتراپی

اجتناب از بروز تنش و استرس و یا استفاده از تکنیک های کنترل استرس، انجام تمرینات ریلکسیشن و سایر روش های طب فیزیکی در بسیاری از بیمارن به نحو موثری، مفید و نتیجه بخش هستند، چرا که استرس شایع ترین عامل محرک سردردهای میگرنی است. هدف از انجام درمان های فیزیکی این است که سیستم اسکلتی، عضلانی بیمار تا حد ممکن نرمال سازی شود تا میزان تنش عضلانی و مفصلی در بدن بیمار به کمترین میزان ممکن برسد. علاوه بر این مشکلاتی مانند عدم قرارگیری بدن در وضعیت صحیح (هنگام نشستن و ایستادن)، عدم قرارگیری مفاصل و استخوان های بدن در راستای صحیح و ضعف های عضلانی بدن لازم است که اصلاح شوند چرا که وجود چنین مشکلات بیومکانیکی در بدن می تواند محرک بروز سردردهای میگرنی باشد. برخی از مدالیته های درمانی ویژه در فیزیوتراپی نیز می توانند در هنگام بروز سردردهای میگرنی (خصوصا در ابتدای آن) به کاهش میزان سردرد کمک کنند. این تکنیک ها در ادامه شرح داده شده اند:

• بیوفیدبک

آموزش و تمرین برای ریلکس شدن می تواند تنش ناشی از سردردهای میگرنی را کاهش دهد. در این روش، تکنیک های ریلکس کردن تدریجی عضلات همراه با تمرینات نفس کشیدن صحیحی و داشتن تصاویر ذهنی هدایت شده، به بیمار آموزش داده می شود. تمرین برای رلکسیشن معمولا در ترکیب با روش بیوفیدبک بسیار موثر است. در روش بیوفیدبک از دستگاه ها و تجهیزاتی استفاده می شود تا به بیمار آموزش داده شود که چگونه برخی عملکردهای خاص بدن خود مانند تنش های عضلانی، دمای بدن و فعالیت های مغزی خود را کنترل کند تا بتواند استرس را کاهش داده و از این طریق سردردهای خود را بهبود دهد.

• TMSتحریک مغناطیسی مغز

تحقیقات نشان داده اند که انجام تحریک مغناطیسی مغز یا TMS در برخی از بیماران میگرنی می تواند موجب کاهش تعداد دفعات حمله ی میگرن یا کاهش شدت سردرد شود. TMS روشی برای تحریک مغناطیسی مغز است که در ان از میدان های مغناطیسی برای فعال سازی برخی مناطق خاص در مغز استفاده می شود. در طی جلسات TMS یک ژنراتور میدان های مغناطیسی در نزدیکی سر قرار داده می شود تا بتواند از طریق القای الکترومغناطیسی، جریان الکتریکی بسیار ضعیفی را در قسمت های خاصی از مغز ایجاد کند.

• درمان دستی

ماساژدرمانی، کایروپراکتیک یا درمان دستی فیزیوتراپی و استفاده از کمپرس سرد و گرم نز روش های مکمل مناسبی برای درمان سردردهای میگرنی مزمن هستند. انجام ماساژتراپی می تواند خصوصا برای کاهش سردردهای ناشی از استرس و تنش عضلانی مفید باشد.

• ورزش

مزیت انجام ورزش این است که موجب داشتن خواب بهتر می شود و انجام دادن ورزش به صورت منظم موجب بهبود توانایی مغز در کنترل درد می شود. متخصصان طب فیزیکی، به بیماران توصیه می کنند که به عنوان بخشی از برنامه ی درمانی خود برای رفع سردردهای میگرنی، به طور منظم ورزش کنند.

• طب سوزنی

مطالعات نشان داده اند که انجام طب سوزنی تاثیرات بسیار چشم گیری درکاهش سردردهای میگرنی داشته است. برخی از شواهد نشان می دهند که انجام طب سوزنی موجب آزادسازی اندورفین می شود. اندورفین یکی از ترشحات مغزی است که موجب کاهش درد و تنش می شود.

• تغییر در سبک زندگی

بیماران مبتلا به میگرن باید به خاطر داشته باشند که می توانند با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود، سردردهای خود را تسکین دهند. این تغییرات می تواند شامل موارد زیر باشد:

1. داشتن خواب کافی در یک زمان مشخص در طی شبانه روز
2. خوردن وعده های غذایی منظم
3. خوردن آب و مایعات به اندازه ی کافی
4. انجام ورزش های هوازی به صورت منظم
5. اجتناب از مصرف کافئین و الکل

اگر به دنبال داروهای جایگزین برای تسکین سردرد خود هستید، حتما در ابتدا با متخصص طب فیزیکی مشورت کنید. در ابتدا مطمئن شوید که هیچ بیماری یا مشکل دیگری (غیر از میگرن) موجب سر درد شما نشده است و همچنین باید مطمئن شوید که انجام درمان های مکمل با داروهای جدیدی که می خواهید مصرف کنید تداخل ندارند و تاثیرات منفی بر هم نمی گذارند.