آناتومی سیستم باروری آقایان

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

آناتومی سیستم باروری آقایان یکی از ارکان اساسی در درک سلامت جنسی و تولید مثل مردان است. دستگاه تناسلی مردانه شامل اندام‌هایی است که نقش کلیدی در تولید اسپرم و انتقال آن به داخل دستگاه تناسلی زنانه دارد. این سیستم از اعضای مختلفی مانند بیضه‌ها، پروستات، آلت تناسلی، مجرای ادراری و غدد دیگر تشکیل شده است که هر کدام وظیفه‌ای خاص دارند. شناخت دقیق ساختار و عملکرد این اعضا به مردان کمک می‌کند تا از سلامت باروری خود محافظت کنند و در صورت بروز مشکلات، به موقع برای درمان اقدام نمایند. در این مقاله، به بررسی اجزای سیستم باروری آقایان و عملکرد هر کدام خواهیم پرداخت.

ساختار و عملکرد دستگاه تناسلی مردانه

بیضه

• بیضه‌ها ارگانی بیضوی به ابعاد تقریبی 2×3×4 سانتی‌متر و حجم 15 تا 25 سی‌سی در یک فرد بالغ سالم هستند که در کیسه بیضه (اسکروتوم) قرار دارند. وظیفه اصلی آن‌ها تولید اسپرم و هورمون مردانه پس از بلوغ است که تحت تأثیر هورمون‌های مغزی انجام می‌شود. کیسه بیضه علاوه بر حفاظت از بیضه‌ها، نقش مهمی در تنظیم دمای آن‌ها دارد، زیرا تولید اسپرم در دمایی پایین‌تر از دمای بدن انجام می‌شود. به همین دلیل، در مواجهه با گرما کیسه بیضه شل و در سرما منقبض می‌شود.

اپیدیدیم

• اپیدیدیم یک لوله پیچ خورده به طول 3 تا 6 متر است که در پشت بیضه‌ها قرار دارد و وظیفه ذخیره، انتقال، بلوغ و تکامل اسپرم‌ها را بر عهده دارد. پس از تولید اسپرم در بیضه‌ها، اسپرم‌ها وارد اپیدیدیم می‌شوند و پس از تکامل، از آنجا به لوله واز دفران منتقل می‌شوند.

لوله واز دفران

• این مجرا به طول 30 تا 35 سانتی‌متر از اپیدیدیم آغاز شده و به مجرای انزالی داخل پروستات ختم می‌شود. وظیفه این لوله‌ها ذخیره و انتقال اسپرم‌ها است که در زمان انزال، اسپرم‌ها را به مجرای پیشابراه هدایت می‌کند. در عمل وازکتومی ، این لوله‌ها پس از جداسازی از بیضه و اپیدیدیم بسته می‌شوند.

کیسه‌های منی

• کیسه‌های منی یا سمینال وزیکل‌ها دو ارگان کیسه‌ای شکل به ابعاد 5×1.5 سانتی‌متر هستند که در پشت مثانه قرار دارند و بیشتر مایع منی هنگام انزال از آن‌ها ترشح می‌شود. این مایع به تغذیه و تأمین انرژی اسپرم‌ها کمک می‌کند، اما محل ذخیره اسپرم نیست. اسپرم‌ها در انتهای اپیدیدیم و در طول لوله واز ذخیره می‌شوند.

پروستات

• پروستات غده‌ای به حجم حدود 20 سی‌سی است که در زیر مثانه قرار دارد. این غده حدود 0.5 سی‌سی از ترشحات مایع منی را تولید می‌کند. از حدود سنین 40 تا 50 سالگی، پروستات ممکن است به تدریج رشد کند و مشکلاتی در روند ادرار ایجاد نماید.

مجرا

• مجرا از گردن مثانه آغاز شده و تا نوک آلت تناسلی ادامه دارد. این مجرا به کنترل ادرار کمک می‌کند و در هنگام انزال گردن مثانه باید بسته شود تا مایع منی به سمت بیرون هدایت گردد. قسمت انتهایی مجرا شامل مجرای بولبر و مجرای داخل آلت است که وظیفه هدایت ادرار و مایع منی را بر عهده دارند.

آلت تناسلی مردانه

• آلت تناسلی مردانه از تنه اصلی و کلاهک تشکیل شده است. تنه شامل دو لوله استوانه‌ای (اجسام غاری) است و کلاهک (جسم اسفنجی) در نوک آلت قرار دارد. این اجسام دارای بافت عروقی فراوان هستند که در زمان تحریک جنسی پرخون شده و باعث نعوظ می‌شوند.

محل ذخیره اسپرم

اسپرم‌ها در اپیدیدیم ذخیره می‌شوند. اپیدیدیم یک لوله پیچیده است که در پشت هر بیضه قرار دارد و وظیفه ذخیره و بلوغ اسپرم‌ها را بر عهده دارد. پس از تولید اسپرم در بیضه‌ها، آن‌ها به اپیدیدیم منتقل شده و در آنجا برای مدتی ذخیره می‌شوند و آماده انزال می‌شوند. زمانی که اسپرم‌ها به بلوغ رسیدند، از اپیدیدیم به سایر بخش‌های سیستم تناسلی مانند وازدفرنس منتقل می‌شوند تا در نهایت در مایع منی هنگام انزال قرار گیرند.

اندام تناسلی تا چه سنی رشد می‌کند؟

اندام تناسلی مردان معمولاً تا پایان دوران بلوغ و در حدود سن 18 تا 21 سالگی به رشد کامل می‌رسد. در این دوران، تغییرات هورمونی و فیزیکی مختلفی در بدن رخ می‌دهد که باعث رشد بیضه‌ها، آلت تناسلی و تغییرات دیگر در سیستم تناسلی می‌شود. پس از این سن، اندام تناسلی معمولاً به اندازه و شکل نهایی خود می‌رسد، اگرچه در برخی موارد ممکن است تغییرات کوچکی تا سنین بالاتر ادامه یابد.

آیا اسپرم در کمر ذخیره می‌شود؟

اسپرم‌ها در کمر ذخیره نمی‌شوند. ذخیره و تولید اسپرم در بیضه‌ها صورت می‌گیرد. بیضه‌ها مسئول تولید اسپرم و هورمون تستوسترون هستند. هنگامی که اسپرم‌ها تولید می‌شوند، به کانال‌های مختلف در دستگاه تناسلی مردان منتقل می‌شوند و از طریق مایع منی به هنگام انزال از بدن خارج می‌شوند. کمر هیچ نقشی در ذخیره‌سازی اسپرم ندارد.

اسپرم در کجای کمر قرار دارد؟

اسپرم هیچ‌گاه در کمر قرار نمی‌گیرد. تولید اسپرم در بیضه‌ها رخ می‌دهد، که در داخل کیسه بیضه در قسمت تحتانی شکم قرار دارند. پس از تولید، اسپرم‌ها به لوله‌های مختلف تناسلی مانند اپیدیدیم منتقل می‌شوند، جایی که برای مدت کوتاهی ذخیره می‌شوند و سپس از طریق مجاری مختلف به هنگام انزال از بدن خارج می‌شوند.