حجامت چیست ؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

حجامت چیست و چه نقشی در طب سنتی دارد ؟
حجامت اصطلاحا به روشی ازخونگیری اطلاق می شود كه جهت درمان بعضی ازبیماریها بكار می رود ودارای سابقه تاریخی هفت هزارساله می باشد. حجامت به عنوان یك سنت الهی درروایات وسیره پیامبران وائمه اطهار(ع) مطرح گردیده وجزءاحكام امضائی اسلام است ودرطب سنتی به عنوان ركن درمان به حساب می آید به زبان علمی ازحجامت به (scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq )تعبیر می شود كه البته باتوجه به مفاهیمی كه ازدیدگاه اسلام به دست می آید واژه های نامبرده كامل نیستند.

روش انجام حجامت چگونه است ؟
پس ازمعاینه و اخذ شرح حال ازبیمارموضعی كه برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی گشته سپس بالیوان حجامت كه بصورت یكبارمصرف ساخته شده به مدت چنددقیقه بادكش می شود بعدازایجادانبساط چندخراش سطحی ایجادمی گردد آنگاه به تناسب وضعیت جسمی ؛بالینی وعروقی بیماردرسه الی پنج مرحله ازوی خون گرفته می شود.این عملیات مجموعادرمدت حدود 20 دقیقه انجام می شود كه خون گرفنه شده حداكثر به 50تا70 سی سی بالغ می گردد.درحجامت خشك مرحله خونگیری انجام نمی شود.

حجامت تا چه حد جنبه علمی دارد ؟
تلاش علمی برای توجیه حجامت درجهان شروع شده است وتالیفاتی نیزدراین زمینه منتشر گردیده است ((حجامت یك روش درمانی آزموده ))حاصل پژوهشی است كه آقای دكتریوهان آبله دركشورآلمان انجام داده است .برخی ازمتخصصین آمریكایی نیزتحقیقاتی در زمینه حجامت منتشر ساخته اند ویكی ازكلینیك های مجهز پژوهشی پیرامون حجامت درآمریكا تاسیس گردیده ودرحال بررسی علمی روی حجامت می باشد دربرخی ازكشورهای آسیایی نیز اثردرمانی حجامت می باشد.دربرخی ازكشورهای آسیایی نیز اثرحجامت برروی بیماریهای خاص موردمطالعه قرارگرفته است وگزارش آن منتشر گردیده است .

در دانشگاه شهید بهشتی هم درسالهای 71-72چندطرح پژوهشی پیرامون حجامت اجراگردیده است ازآن جمله ((مقایسه خون ورید و خون حجامت ازنظر فاكتورهای بیوشیمیایی )) ؛ ((مقایسه مواضع حجامت با مسیر مریدیان های طب سوزنی )) ؛ ((بررسی تاثیر حجامت بر بیماریهای عصبی سردردهای میگرنی))؛ به صورت پایان نامه دكتری می باشد.

حجامت تا چه حد ارزش درمانی دارد ؟
در منابع طب اسلام و طب سنتی حجامت به عنوان یكی از اركان مهم درمان ذكر گردیده است و بیماری های گوناگون را درمان می كند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به شكل پیشگیرانه درمان همه بیماریها شمرده شده است و در مورد بیماریهای خاص درمان تمامی بیماریهای ناشی از غلبه خون گفته شده است .بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز از طریق حجامت قابل دفع است.

آیا همه پزشكان حجامت را به بیماران توصیه می كنند ؟
خیر - اطلاعات پیرامون حجامت در جامعه پزشكی محدود است .به طور كلی در دانشكده های پزشكی ایران موضوع حجامت تدریس نمی شود . فقط در بعضی از دانشگاههای آمریكا ؛ انگلیس ؛ آلمان ؛ و چین موضوع حجامت به شكل كلاسیك تدریس می شود . طبیعی است كه وقتی پزشكان ما از ویژگی های درمانی حجامت بی اطلاع هستند همه اقدام به این عمل نمی كنند . از سوی دیگر اطلاعاتی كه مطرح گردیده است بسیار جدید است و بیش از پنج هزار سال از عمر آن نمی گذرد . پزشكانی كه در ایران با این موضوع آشنا هستند به هزار نفر نمی رسند.


حجامت در درمان چه بیماریهای بكارمی رود ؟
حجامت در مورد بیمارهای هایپرلیپیدمی ( چربی خون بالا ) ؛ دیابت غیر وابسته به انسولین ؛ دردهای عضلانی ؛ سر دردهای عصبی ؛ و میگرنی ؛ بیماریهای پوستی شامل آكنه ؛ پسوریازیس ؛ آلرژی های دارویی ؛ غذایی ؛ فصلی ؛ اعتیاد به مواد مخدر ؛ بیماریهای انسدادی عروق كرونر ؛ عوارض بعد از یائسگی ( منوپوز ) دردهای قاعدگی در زنان و دوشیزگان ( دیسمونوره ) و برخی بیماریهای عفونی ؛ هورمونی وغدد كاربرد دارد.

آیا استفاده ازفواید حجامت تنها برای درمان بیماریهاست ؟
بیشترین كاربرد انواع حجامت در بعد از بیماریهاست وبا مكانیسم مختلفی ازجمله تنظیم سیستم ایمنی موجب پیشگیری از بیماریها می گردد و بدین ترتیب می توان نتیجه گرفت كه كاربرد حجامت فقط برای درمان بیماریها نیست .

حجامت نسبت به سایرروشهای درمانی متداول چه مزیتهایی دارد ؟
بطوركلی حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است و اگر به صورت تخصصی ازآن استفاده شود برتری های فراونی نسبت به روشهای درمانی جاری مانند مصرف داروهای شیمیایی و جراحی دارد.مزیتهای درمان با حجامت می توان بطور خلاصه بدین شرح بیان كرد:
1- حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است .
2- حجامت برای تمامی سنین ( به جزچهارماه اول زندگی ) كاربرد دارد.
3- حجامت با حداقل توان فنی و تجهیزات اجرایی می تواند بیماریهای سخت و مزمن را درمان كند.
4- حجامت هیچگونه وابستگی فنی ؛ علمی و ابزاری به خارج از كشور ندارد.
5- حجامت یك رفتار درمانی سرپایی است و نیازی به تجهیزات بیمارستانی ندارد.
6- در حجامت فاكتورهای مداخله گر وجود ندارد و یك رفتار كامل موجب درمان می شود.
7- حجامت یك دستور دینی است توان جلب تاثیرات روانی در آن بالاست و از این طریق علاوه بر افزایش سطح درمان پذیری موجب تقویت فرهنگ و اعتقادات مذهبی و ارتباط انسان با خدامی شود.

در مورد چه افرادی نباید حجامت كرد ؟
حجامت پیشگیرانه خطر افرین نیست و به منظور پیشگیری از بیماریها می توان هر سال حداقل در فصل بهار حجامت كرد و حداقل فاصله زمانی برای حجامت از یك ماه شروع می شود تا سن روز فاصله یعنی چهل ساله چهل روز یك بار ؛ پنجاه ساله و پنجاه روز یكبار و...ولی حجامت درمانی اگر توسط افراد غیر مطلع انجام شود ممكن است موجب درمان نگردیده و یا اشكالاتی را پدید آورد.در مورد افراد زیر نباید حجامت كرد:
1- افرادی كه با تعریف طب اسلامی و طب سنتی دچار غلبه شدید بلغم هستند.
2- كودكان از بدو تولد تا چهار ماهگی
3- زنان باردار تا ماه چهارم بارداری
4- زنان در مدت ایام عادت ماهیانه
5- افراد دارای كمبود پلاكت خون
6- افرادی كه دچار فشارخون مقطعی بالاهستند ( در این افراد ابتدا باید با استفاده از حجامت گرم و خشک به طریق مخصوص فشار خون را كاهش داده و سپس اقدام به حجامت كرد )