خواب سالم عامل سلامتی و یادگیری بهتر مطالب

دکتر سید سلمان فاطمی [ متخصص داخلی مغز و اعصاب ]آدرس وب سایت : www.dr-salmanfatemi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول تلفن مطب : 32223328 - 031

خواب سالم کمک میکند تا اطلاعاتی را که طی روز یاد میگیریم بهتر به خاطر بسپاریم . همه ما میدانیم اگر بخواهيم آنچه را که در طول روز آموخته ایم به خاطر بسپاریم ،بهتر است در طول شب یک خواب خوب داشته باشيم و به رغم درک دقیق دانشمندان مبنی بر آنکه ، حافظه ما وابسته به اتصالاتي است که ساختمان آن بین سلولهای عصبی در مغز قرار دارد مشخص نیست چگونه خواب نقش مهمی برای محکم کردن آن معلومات ایفا میکند ..

اکنون دو مطالعه جدید ، دلایلی بیولوژیک را برای تفسیر این سخن قدیمی دارند: (مادامی که بخواهیم یادآوری کنیم ما نیازمند خواب برای فراموشي هستیم)
یکی از فرضیات جدید اشاره می کند که خواب ، مغز را از پروتئین های سمی ای که طی روز تجمع مي يابد ، نجات می دهد.و مطالعات جدید یافته است که اگر به میزان کافی ، خواب نداشته باشیم در خطر زیاد بیماریهای قلبی عروقي و بیماری دیابت نوع دو و ناهنجاریهای عصبی مانند پارکینسون هستیم .

اکنون دو مطالعه در دانشگاه ويسکونسين و جان هاپکينز، فایده دیگری از خواب را کشف کرده اند و اشاره می کنند که خواب ، حافظه ما را دسته بندی می کند و درسهایی را که طی بیداری یاد گرفته ایم به طور دقیقی تثبیت می کند . این فرضیه، توازن سيناپسي است و جدید هم نیست و محققان از دانشگاه ويسکونسين، این نظریه را طی ده سال گذشته تکامل داده اند . آنها تصور ميکنند که خواب به مغزهای ما اجازه میدهد اتصالاتی را که بين سلولهای عصبی در بیداری ایجاد شده است ، کمتر کنند تا حافظه ما وضوح بیشتری داشته باشد.

همین که ما با چیزهای جديد مواجه میشویم مغزهای ما اتصالاتي را که نقاط سيناپس عصبی نام دارد، می سازد یا دوچندان می کند و این نقاط با سلولهای عصبی پیوند ميشود.رمز کردن رفتارها و حافظه در این ارتباطات متصل با سلولهای عصبی انجام میشود و وابسته به حجم و قدرت سيناپسهاست تا پیامها را به صورت فعال برساند .دانشمندان زیست شناسی مسئول و دخیل در فرضیه توازن سيناپسها میگویند،زمان برای فرآیند ساخت این شبکه ها و سيناپسها در ساعات بیداری، بسیار اندک است.خواب فرصتی آرامبخش به مغز میدهد تا به صورت انتخابی از سيناپس هایی که طی بیداری ساخته شده است بکاهد .

دلایل بسیاری وجود دارد که سلولهاي عصبی می توانند نقاط سيناپس عصبی را در برخی حالات کم کنند و این از طریق سلولهایی است که در جستجوی نقاط اتصال عصبی هستند تا آن را ببلعند ..دانشمندان دانشگاه ويسکونسين اکنون بیش از یک نشانه ، برای فرضیه خود دارند.در طول چهار سال گذشته دانشمندان زيست شناسی، تکه های کوچکی از مغز را در موشها در حین خواب ، تحلیل کردند . تعداد دیگری از موشها در حین بازی ، بیدار نگه داشته میشدند و تعداد دیگری موش ، بدون تحریک بيدار میماندند .دانشمندان سپس حجم و شکل تعداد 6.920 سيناپس عصبی را در طول صدها نوع مغز مقایسه کردند.

تکه های گرفته شده از موشهای خواب حاوی سيناپسهاي عصبی ، به میزان 18% کمتر از حالت بیداری بود ..!!آن سيناپسهاي عصبی ای که اتصال در آن کمتر ميشود تا حد زیادی در اعصاب با زائده های عصبي کوچکتر دیده میشود و اینها اطلاعات را از سيناپسها میگیرند و به محور عصبی می رسانند ..در سال 2014 ،جيليوتونوني عضو مرکز خواب و consciousness در دانشگاه ويسکونسين گفت : (هنگام بیداری، آموزش ، اتصالات و سيناپسها را در همه نواحی مغز افزایش می دهد و نیاز به نیرو و پر شدن مغز با معلومات جدید ، بیشتر ميشود ، خواب به مغز اجازه مي دهد تا نیروی خود را بازیابی کند و این کمک میکند تا مواردی که جدیدا کسب شده است با حافظه ادغام شود و به این ترتیب مغز میتواند روز بعد ، از نو شروع کند ).

گروه دیگری از دانشمندان بيولوژي از دانشگاه هاپکينز،موضوع را از دید دیگری مطرح میکنند .آنها ماده فلورسانت را به عنوان مارکري برای پروتئین های موجود در منطقه سيناپس عصبی در موشهای زنده تزریق کردند سپس مغز موش را در خواب بررسی نمودند . و این مطالعه کاهش میزان 20% در رسپتورهاي AMPA را نشان میداد.مورد انتظار است که وقتی حجم سيناپسهاي عصبی کمتر شود وسعت مارکرها هم کوچکتر گردد .سپس محققان موشها را از نظر ژنتیکی تغيير دادند.و اين موشها، فاقد پروتئینی به نام Homer A1 بودند و این جهش باعث زدودن برخی گيرنده ها در سيناپسهاي عصبی میشود .(هومر 1a با تحریک رسپتور synaptic AMPA receptor ، نقش مهمی در تنظیم سيناپسي دارد)

موشهای پردازش شده دقیقا مشابه دیگر موشها که از نظر وراثتي تعدیل نشده بودند ، خوابيدند . ولی برعکس موشهایی که پردازش نشده بودند و Homer A1 را داشتند ، نقاط سیناپس عصبی آنها گیرنده های سيناپسي AMPAرا نداشت.برای مطالعه تاثیرات بر حافظه ، آنها موشها را در جعبه هايي که در آن، نقطه ای الکتریکی بود قرار دادند(electrified floor panel)در آن شب برخی موشها با ماده شیمیایی پردازش شدند تا مانع نفوذ homer A1 به داخل زائده دندريتي سلول هاي عصبی شود .

هنگام اجرای آن در همان جعبه در روز بعد ، همه موشها از ترس، یک جا افتادند. موشی که سیناپس عصبيش کم شده بود ، باز مورد بحث قرار گرفت . موشی که مانع homer A به او داده شده بود ، روز بعد هر چند در جعبه ای متفاوت قرار داده شده بود، بار دیگر از ترس در جعبه ایستاد و توقف کرد (هرچند موشهای دیگر ،وقتي در جعبه متفاوت قرار داده میشدند ، حالت ترس نداشتند ) .

یعنی هر چه میزان رسپتور AMPA در ناحیه هیپو کمپ موشها کمتر باشد ، حافظه انها برای یادآوری گذشته بیشتر ميشود.به رغم سختی درک آنچه در مغز موجودات کوچک میگذرد محققان نتیجه گرفتند که اين موشها اشتباهاتشان به دلیل تشابه بین صندوقها ایجاد شده است هرچند از روز قبل، آن را به یاد داشتند ولي فقط برای آنها تمیز دادن آنچه خطرناک است ، دشوار بود . خواب ، رفتاری پیچیده است و کاملا با وظایف بیولوژیک توجیه نمیشود . بنابراين دشوار است ، مشخص کنیم که ما چرا می خوابیم .

ولی با نگاه بر تاثیر تکنولوژی جدید بر نقشهای خواب در ما ميتوانيم فواید به دست اوردن یک خواب کامل را در شب بفهميم ...تنظیم سيناپسهاي عصبی که گاهی با کاستن از تعداد آنها صورت میگیرد ما را با معضلی جدی در مورد هوش و اندازه مغز مواجه میکند .آیا هر که مغز و سيناپسهاي عصبی بیشتر دارد ، باهوش تر است ؟ به نظر میرسد اینطور نیست بلکه یک مغز غرس شده منظم مانند یک درخت غرس شده میوه ، شاید بتواند میوه های بیشتر و پر اب تري بدهد !نقش رویاها در دسته بندی کردن آموخته های ما ، میتواند بخشی از نقش مهم خواب در زمینه ثبت آموخته ها باشد .در مطالعاتی که ذکر شد ، مطالعات روی حيوانات انجام شده است و خواب انسان که گاهی از محدوده زمان و مکان فراتر میرود و گاهی حتی مشاهداتي از اينده دارد را در بر نميگیرد .
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1732548177075544&substory_index=0&id=1487270211603343