احساس سوزن سوزن شدن دست و یا پا به علت فشار مستمر بر اعصاب، گاهی می تواند خوش خیم و موقتی باشد؛ برای مثال هنگامی که دست خود را موقع خواب زیر سرتان می گذارید و یا پاهای خود را برای مدت طولانی روی هم می اندازید، ممکن است این حالت در شما دیده شود.این سوزن سوزن شدن که معمولا بدون درد است، با برداشتن فشار از روی اعصاب، از بین می رود.

برخی موارد، سوزن سوزن شدن دست ها یا پاها می تواند طولانیمدت و شدید باشد و معمولا با علائم دیگری همراه است مثل درد، خارش، بی حسی و ضعف عضلات.در چنین مواردی، سوزن سوزن شدن ممکن است نشانه ای از آسیب عصبی، عفونت باکتریایی یا ویروسی، قرار گرفتن در معرض مواد سمی و بیماری های سیستمیک از قبیل دیابت باشد.

احساس سوزن سوزن شدن در اثر آسیب عصبی را نوروپاتی محیطی می نامند، زیرا بر اعصاب دور از مغز و نخاع که اغلب در دست ها و پاها می باشند، اثر می گذارد . با گذشت زمان و در اثر کم تحرکی و یا بی تحرکی، نوروپاتی محیطی بدتر می شود.

علل
1- 30 درصد موارد احساس سوزن سوزن شدن، به علت بیماری دیابت می باشد. در نوروپاتی دیابتی، این سوزن سوزن شدن ابتدا در هر دو پا و بالای ساق ایجاد می شود و سپس به سمت دو دست و بالای بازو می رود.

2- علت 30 درصد موارد سوزن سوزن شدن ها، ناشناخته و یا ایدیوپاتیک می باشد.

3- 40 درصد باقیمانده به علت یکی از موارد زیر می باشد :
- سندرم درگیری اعصاب :
این سندرم شامل سندرم تونل کارپال، فلج اعصاب ساعد و فلج اعصاب ساق پا است.
- بیماری های سیستمیک : این بیماری ها شامل اختلالات کلیه، بیماری کبدی، آسیب عروق، بیماری های خونی، آمیلوئیدوز (پروتئینی غیرمحلول که در کبد، کلیه ها، طحال و دیگر بافت ها ته نشین می شود)، اختلالات بافت همبند، التهاب مزمن، عدم تعادل هورمونی مثل کم کاری تیروئید، سرطان ها و تومورهای خوش خیم که به اعصاب حمله می کنند، است.

- کمبود ویتامین ها :
ویتامین های E، B1، B3، B6 و B12 برای درست عمل کردن اعصاب لازم می باشند. برای مثال، کمبود ویتامین B12 موجب کم خونی کشنده می شود و این کم خونی یکی از دلایل مهم نوروپاتی محیطی می باشد. زیاد مصرف کردن ویتامین B6 نیز موجب سوزن سوزن شدن دست ها و پاها می گردد.

- اعتیاد به الکل :
افرادی که زیاد الکل می نوشند، دارای کمبود ویتامین B1 و دیگر ویتامین های مهم می باشد که این خود دلیلی برای نوروپاتی محیطی می باشد. الکلیسم موجب آسیب اعصاب می گردد و از این رو برخی محققان به این نوع نوروپاتی، نوروپاتی الکلی می گویند.

- مواد سمی :
این مواد سمی شامل فلزات سنگین (مانند سرب، آرسنیک، جیوه و تالیوم) و برخی مواد شیمیایی صنعتی و محیط زیستی می باشد.همچنین این مواد سمی می تواند شامل داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد ویروس و آنتی بیوتیک ها باشد.

- عفونت ها :
این عفونت ها شامل بیماری لایم، زونا (آبله مرغان)، ویروس هرپس سیمپلکس (مولد تبخال) و ایدز می باشد.

- بیماری های خودایمنی :
شامل سندرم گیلن باره، لوپوس و آرتریت روماتوئید می باشد.

- اختلالات ارثی :
شامل گروهی از اختلالاتی می باشد که در مجموع به نام بیماری شارکو- ماری- توث خوانده می شوند.

- حوادث :
در این آسیب ها، اعصاب فشرده و له می شوند؛ برای مثال فشرده شدن اعصاب در اثر فتق دیسک و یا دررفتگی استخوان.

گرچه برای نوروپاتی محیطی ارثی درمانی وجود ندارد، ولی بسیاری از انواع اکتسابی با درمان بهبود می یابند .

راه های تشخیص
در ابتدا پزشک فرد را معاینه می کند و سئوالاتی راجع به محیط کار، عادات اجتماعی (مثل نوشیدن الکل)، در معرض مواد سمی قرار گرفتن، خطر ایدز و دیگر بیماری های عفونی و سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های عصبی از شما می پرسد.

همچنین پزشک ممکن است آزمایشات زیر را از شما بخواهد :
- آزمایش خون :
برای تشخیص دیابت، کمبود ویتامینی، اختلال کبد و یا کلیه، دیگر بیماری های متابولیکی و نشانه های فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن صورت می گیرد.

- بررسی مایع مغزی نخاعی :
برای تشخیص آنتی بادی های مرتبط با نوروپاتی دیابتی انجام می شود.

- الکترومایوگرام ( EMG) یا آزمایش فعالیت الکتریکی عضله
- سرعت هدایت عصبی
- سی تی اسکن
- ام ار آی ( MRI)
- نمونه برداری از عصب

درمان
درمان موفق، بستگی به زمان تشخیص بیماری دارد. تا زمانی که سلول های عصبی محیطی از بین نرفته اند، امکان بازسازی آنها وجود دارد.گرچه برای نوروپاتی محیطی ارثی درمانی وجود ندارد، ولی بسیاری از انواع اکتسابی با درمان بهبود می یابند. برای مثال کنترل قند خون در افراد دیابتی می تواند سرعت پیشرفت نوروپاتی دیابتی را کم کند و یا مصرف مکمل ویتامینی برای نوروپاتی های حاصل از کمبود ویتامین می تواند مفید باشد.در برخی موارد، سوزن سوزن شدن دست و پا و دیگر علائم نوروپاتی محیطی، با درمان تشنج و افسردگی کاهش می یابد.