آفت دهان یکی از شایع ترین ضایعات مخاطی است که بسیاری از افراد در طول زندگی خود آن را تجربه می کنند. این زخم ها معمولاً دردناک، گرد و با حاشیه قرمز و مرکز زردرنگ دیده می شوند. ویژگی مهم آفت، عودکننده بودن آن است؛ یعنی بیمار پس از بهبود یک زخم، بار دیگر دچار ضایعات جدید می شود. اگرچه آفت به طور معمول بی خطر است، اما درد و ناراحتی ناشی از آن می تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.

انواع آفت دهان

آفت عودکننده به چند شکل مختلف دیده می شود:

• آفت کوچک: شایع ترین نوع، با اندازه کمتر از یک سانتی متر که معمولاً طی دو هفته بهبود می یابد.
• آفت بزرگ: زخم های بزرگ تر و عمیق تر که ممکن است چندین هفته طول بکشند و درد بیشتری ایجاد کنند.
• آفت هرپتی فرم: ضایعات ریز و متعدد که به صورت خوشه ای در کنار هم ظاهر می شوند.
• حالت شدید و مداوم: در برخی بیماران، زخم ها پشت سرهم و به صورت مداوم ایجاد می شوند و فرد هیچ گاه بهبودی کامل را تجربه نمی کند.

علل و عوامل زمینه سازآفت دهان

علت اصلی آفت هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما چندین عامل در بروز و شدت آن نقش دارند:

• عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی می تواند نقش مهمی داشته باشد.
• اختلالات ایمنی: واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی علیه مخاط دهان.
• استرس های روانی: یکی از عوامل شایع تشدیدکننده.
• تغییرات هورمونی: به ویژه در زنان.
• کمبودهای تغذیه ای: کمبود ویتامین ها و املاح مانند آهن، فولات و ویتامین B12.
• بیماری های خودایمنی یا التهابی: برخی بیماری ها زمینه بروز ضایعات شبیه آفت را فراهم می کنند.

تشخیص آفت دهان

تشخیص آفت معمولاً بالینی است؛ یعنی بر اساس مشاهده زخم ها توسط متخصص. با این حال، برای اطمینان و رد سایر بیماری ها، ممکن است آزمایش های خون یا بررسی وضعیت ایمنی و کمبودهای تغذیه ای انجام شود.

نکته مهم این است که همه زخم های دهان آفت نیستند. بیماری هایی مانند عفونت های ویروسی، آلرژی ها، بیماری های خونی و گوارشی و حتی سندرم بهجت می توانند زخم هایی شبیه آفت ایجاد کنند. در این بیماری ها معمولاً ضایعات در سایر نقاط بدن نیز دیده می شوند. بنابراین تشخیص دقیق توسط پزشک ضروری است.

باورهای غلط درباره درمان آفت

بسیاری از بیماران به اشتباه هر زخم دهانی را آفت می دانند و از درمان های سنتی یا خانگی استفاده می کنند. برای مثال، برخی افراد از موادی مانند رب انار یا گیاهان دارویی استفاده می کنند، در حالی که در بیماری های خودایمنی این درمان ها می توانند علائم را تشدید کنند. خوددرمانی در زخم های دهانی خطرناک است و باید از آن پرهیز شود.

روشهای درمان آفت دهان

اگرچه آفت معمولاً خودبه خود بهبود می یابد، اما به دلیل درد و عود مکرر نیاز به درمان دارد.

درمان های دارویی آفت دهان

• داروهای پوشاننده زخم برای کاهش درد
• داروهای ضدالتهاب و تسکین دهنده ها
• داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی در موارد شدید

درمان های نوینآفت دهان

1. لیزر درمانی آفت دهان: استفاده از لیزرهای پرتوان یا کم توان در موارد آفت های بزرگ یا دردناک، باعث کاهش درد فوری و تسریع روند ترمیم زخم می شود.
2. درمان های ترکیبی: شامل تغییر سبک زندگی، کنترل استرس و اصلاح تغذیه در کنار دارو و لیزر.

پیشگیری از عود آفت دهان

• پرهیز از استرس های شدید
• مصرف کافی ویتامین ها و مواد معدنی
• رعایت بهداشت دهان و دندان
• پرهیز از مواد غذایی تحریک کننده مانند غذاهای تند یا اسیدی

جمع بندی

آفت عودکننده دهان یک ضایعه شایع ولی دردناک است که می تواند بارها تکرار شود و زندگی روزمره بیمار را مختل کند. با تشخیص درست، درمان دارویی مناسب و استفاده از روش های نوین مانند لیزر، می توان علائم بیماری را کاهش داد و دوره بهبودی را کوتاه تر کرد.

نسخه اصلی مطلب آفت عودکننده دهان؛ علل، تشخیص و روش های درمان را در سایت دکتر امیر منصور شیرانی بخوانید.

---