افتادگی پلک یا پتوز چگونه درمان می شود؟

دکتر بهرام اشراقی [ فلوشیپ پلاستیک و ترمیمی چشم ]آدرس وب سایت : www.dreshraghi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، چهارباغ بالا ، مجتمع كوثر 2 ، طبقه سوم ، واحد 527 تلفن مطب : 36205114 - 031

پتوز به افتادگی پلک فوقانی گفته می شود. این عارضه درجات مختلفی دارد که در نوع شدید آن، کل مردمک چشم توسط پلک پوشیده می شود و بینایی به طور کلی مسدود می گردد. در درجات خفیف تر این عارضه، ممکن است فرد مبتلا، با محدودیت بینایی مواجه شود. همچنین پتوز می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند. این عارضه ممکن است فرد را برای دید بهتر یا کامل تر، مجبور به بالا بردن بیش از حد سر نماید.

انواع پتوز

جدا از نقش وراثت در بیماری پتوز یا افتادگی پلک، این عارضه را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد که عبارتند از :

1. پتوز مادرزادی : در این نوع از بیماری، نوزاد با افتادگی پلک متولد می شود. شایعترین علت افتادگی پلک مادرزادی، عدم رشد صحیح عضله بالابرنده پلک است.
2. پتوز اکتسابی : مواردی مانند افزایش سن، بیماری هاى عصبى - عضلانى ، آسیب های ناشی از برخی اعمال جراحی و ضربات، می توانند موجب پتوز یا افتادگی پلک اکتسابی شوند.

علل افتادگی پلک در بالغین:

این عارضه ممکن است به دلیل ضربه به چشم ایجاد شود. با این وجود افتادگی پلک در بزرگسالان اغلب همراه با افزایش سن، و به دلیل کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله لواتور از روی پلک ایجاد می شود. همچنین افتادگی پلک ممکن است به دنبال جراحی کاتاراکت یا آب مروارید و عمل لیزیک یا سایر جراحی های چشم ایجاد شود. پتوز در بالغین ممکن است عارضه ای ناشی از سایر بیماری ها مانند بیماری های عصبی - عضلانی، تومورهای حدقه چشم، سکته مغزی و تومور مغزی باشد. اختلالات عصبی که بر روی اعصاب یا عضلات چشم تأثیر می گذارند؛ مانند میاستنی گراویس نیز می توانند منجر به پتوز شوند.

تنبلی چشم شایع ترین اختلال مرتبط با پتوز در کودکان:

تنبلی چشم یا آمبلیوپی اختلالی است که در کودکان مبتلا به پتوز دیده می‎شود. کودکان مبتلا به افتادگی پلک یا پتوز به دو علت زیر می توانند دچار تنبلی چشم شوند :

1. در صورتی که افتادگی پلک شدید باشد؛ موجب انسداد مسیر بینایی می شود و تاری دید ناشی از آن را ایجاد می کند که در نهایت به تنبلی چشم منجر خواهد شد.
2. پتوز می تواند انحراف چشم را در کودکانی که به طور همزمان دچار افتادگی پلک و انحراف چشم هستند؛ مخفی نگه دارد و موجب تنبلی چشم شود ولى شايعترين علت تنبلى چشم در اطفال ضعيف بودن چشم همزمان با پتوز مى باشد.

درمان پتوز یا افتادگی پلک:

متخصص چشم برای انتخاب بهترین روش درمانی افتادگی پلک، ابتدا به دنبال علل زمینه ای این عارضه خواهد بود که در این صورت اول باید این مورد اصلاح گردد. با این وجود می توان گفت؛ درمان نهایی پتوز، جراحی است .

جراحی افتادگی پلک

موثرترین روش درمان پتوز، جراحی افتادگی پلک است. دو نوع روش کلی جراحی برای افتادگی پلک وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:

1. آویزان سازی پلک از عضله پیشانی : آويزان سازى (sling) پلک از عضله پيشانى که توسط مواد مختلفى از جمله لوله هاى سيليکونى انجام مى شود. اين جراحى در افرادى صورت می گیرد که عضله بالابرنده پلک آنها، فاقد عملکرد مناسب است و جراحى روى اين عضله بي نتيجه مى باشد.

2. کوتاه کردن و تقویت عضله پلک : گروه دوم جراحيها ، بر روى عضله انجام شده و با کوتاه کردن و تقويت عضله همراه است. این روش قرينگى بهترى نسبت به آويزان سازى ایجاد می کند و ماندگاری بیشتری دارد. ولى ميزان پاسخ دهی کاملا وابسته به مقدار عملکرد عضله است.

عوارض جراحی افتادگی پلک یا پتوز

بازماندن پلکها از عوارض شايع جراحی افتادگی پلک است که به مرور زمان بهتر خواهد شد (البته در مواردی بازماندن پلکها به طورکامل برطرف نمی شود و نياز به استفاده از مرطوب کننده چشمى جهت جلوگيرى از خشکى چشم وجود دارد)

عوارض دیگر جراحی پلک شامل موارد زیر می باشد :

• تاخير در پلک زدن
• بالاتر ماندن پلک در نگاه به پايين
• عدم تقارن قوس پلک
• خط پشت پلک
• اصلاح ناکامل و بيش از حد پلک

در برخى موارد پس از جراحی پتوز یا افتادگی پلک ، نياز به جراحى ترمیمی جهت اصلاح وضعيت پلک وجود دارد. با این حال هيچگاه نتایج جراحی صد در صد نخواهد بود.