بیماری فیبروکیستیک پستان چیست؟

دکتر سید محمد رضا حکیمیان [ بورد جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان ]آدرس وب سایت : www.drhakimian.com
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، کوچه 23 تلفن مطب : 36294896 - 031

یکی از بیماری‌هایی که آمار قابل توجهی از زنان را درگیر کرده است، بیماری فیبروکیستیک پستان است. این بیماری جزء آن دسته از بیماری‌هایی است که خطر چندانی برای سلامتی زنان ندارد، اما می‌تواند زمینه‌ساز بروز عارضه‌هایی شود که این عوارض می‌توانند مشکل‌ساز شوند. در این مقاله به بررسی بیماری فیبروکیستیک پستان می‌پردازیم.

فیبروکیستیک چیست؟

پستان فیبروکیستیک یک تغییر بافتی است که در اکثر مواقع در سنین پایین‌تر رخ می‌دهد. این نوع تغییرات وابسته به هورمون‌های تخمدان است و تغییرات فیبروکیستیک بدون وجود این هورمون‌ها به هیچ عنوان ممکن نیست. در حقیقت، هورمون‌های تخمدان پس از دوره یائسگی کاهش می‌یابند و همین امر سبب می‌شود تا تغییرات بافتی فیبروکیستیک در این دوره سنی کاهش یابد.

در فرم خفیف فیبروکیستیک، تنها درد سینه پیش از قاعدگی بروز می‌کند و معمولاً درد در سینه‌ها پخش شده و دوطرفه است. در فرم متوسط، کیست‌های متعدد و ریزی در سینه‌ها ظاهر می‌شوند که با شروع قاعدگی آب می‌شوند. در فرم شدیدتر، کیست‌های بزرگ همواره با احساس درد در سینه‌ها ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها توده‌هایی هستند که داخل آن‌ها پر از مایع است و بسته به اینکه این مایع صاف باشد یا خونی، تقسیم‌بندی می‌شوند. در بسیاری از موارد، نیازی به اقدامات جراحی نیست و هیچ عارضه‌ای وجود ندارد (مگر اینکه کیست سرطانی باشد که در این صورت مراحل خاص خود را دارد).

علائم فیبروکیستیک پستان

شایع‌ترین علامت تغییرات فیبروکیستیک سینه، ماستالژی دوره‌ای (درد دوره‌ای) در هر دو پستان است. این تغییرات ممکن است توده‌های بدون علامتی را ایجاد کنند که نرم، متحرک و قابل فشرده شدن هستند. علامت شایع‌تر شامل حساسیت و درد منتشر در دو سینه و گاهی ترشح از نوک پستان است. این توده‌ها ممکن است به صورت منفرد یا متعدد لمس شوند، به علت نوسانات هورمونی تغییر سایز دهند و حتی به‌طور موقت ناپدید شوند. در اکثر خانم‌ها، به علت بزرگ شدن کیست‌ها در دوران پیش از خونریزی قاعدگی (به‌دلیل تغییرات هورمونی)، احساس درد و تورم سینه‌ها از ۱۲ تا ۱۴ روز قبل از پریود شدیدتر می‌شود.

فیبروکیستیک و درد زیر بغل

درد زیر بغل می‌تواند یکی از علائم مرتبط با فیبروکیستیک پستان باشد. تغییرات هورمونی که باعث بروز فیبروکیستیک می‌شود، می‌تواند منجر به افزایش حساسیت و درد در نواحی اطراف پستان، از جمله زیر بغل شود. این درد معمولاً با نوسانات قاعدگی مرتبط است و ممکن است به صورت موقتی و گذرا باشد. اگر درد زیر بغل شدید یا مداوم باشد، توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید تا سایر علل احتمالی بررسی شوند.

تفاوت کیست با فیبروکیستیک

کیست‌ها و فیبروکیستیک هر دو به تغییرات در بافت پستان مربوط می‌شوند، اما تفاوت‌های مهمی دارند:

• کیست: کیست‌ها توده‌های مملو از مایع هستند که معمولاً بی‌خطرند و ممکن است به تنهایی یا به صورت چندتایی در پستان‌ها ظاهر شوند. آن‌ها می‌توانند در هر سنی رخ دهند و معمولاً در دوران قاعدگی تغییر سایز می‌دهند.
• فیبروکیستیک: این اصطلاح به تغییرات بافتی مرتبط با نوسانات هورمونی اطلاق می‌شود که معمولاً شامل کیست‌های کوچک و توده‌های بافتی است. فیبروکیستیک می‌تواند به همراه درد و حساسیت در پستان‌ها باشد و به نوسانات قاعدگی وابسته است.

تشخیص بیماری فیبروکیستیک

اولین اقدام پزشک متخصص، معاینه سینه است. بهترین زمان برای انجام معاینه، روز ۷ تا ۱۰ بعد از شروع سیکل ماهانه است. در این معاینه، هر دو پستان و زیر بغل‌ها بررسی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که ضایعه مشکوکی از نظر سرطانی بودن وجود ندارد. در مرحله بعد، با توجه به سن بیمار، معمولاً سونوگرافی پستان برای تشخیص کیست پستان و افتراق آن از توده توپر یا ماموگرافی در صورت لمس توده منفرد درخواست می‌شود. گاهی لازم است از نواحی ندولار (که به‌دلیل تجمع کیست‌های ریز تشکیل شده‌اند) نمونه‌برداری صورت گیرد.

درمان بیماری فیبروکیستیک

بیماری فیبروکیستیک درمان قطعی ندارد، اما استفاده از برخی داروها و تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش علائم این بیماری، از جمله درد و احساس سنگینی سینه، کمک کند. در ادامه به مهم‌ترین روش‌ها اشاره می‌شود:

• مصرف ویتامین E: این ویتامین می‌تواند حساسیت سینه را کاهش دهد.
• داروی گل مغربی: به کاهش حساسیت و درد سینه کمک می‌کند.
• اقدامات حمایتی: شامل گرم نگه‌داشتن سینه، ماساژ سینه و استفاده از لباس‌های زیر سفت و فنری به منظور پیشگیری از آویزان شدن سینه، به کاهش درد در زمان عادت ماهانه کمک می‌کند.

مواد غذایی مضر برای کیست سینه

برخی مواد غذایی می‌توانند علائم کیست‌های پستانی را تشدید کنند یا به افزایش عوارض بیماری کمک نمایند. این مواد شامل:

• کافئین: مصرف زیاد قهوه ، چای پررنگ و نوشابه‌های کافئین‌دار می‌تواند به افزایش درد و حساسیت سینه‌ها منجر شود.
• چربی‌های اشباع شده: مصرف مواد غذایی مانند کره، خامه و چربی‌های حیوانی ممکن است بر میزان التهاب تأثیر بگذارد.
• نمک و ادویه‌جات تند: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث احتباس آب و افزایش تورم شود.
• شکر: قندهای اضافه می‌توانند به التهاب کمک کنند و علائم کیست‌ها را تشدید نمایند.
• غذاهای فرآوری شده: این مواد ممکن است حاوی مواد نگهدارنده و افزودنی‌هایی باشند که بر روی هورمون‌ها تأثیر می‌گذارند.

توجه به رژیم غذایی و کاهش مصرف این مواد می‌تواند به بهبود وضعیت زنان مبتلا به کیست‌های سینه کمک کند.

آیا فیبروکیستیک تبدیل به سرطان می‌شود؟

بیماری فیبروکیستیک پستان به خودی خود به عنوان یک عامل خطر برای سرطان پستان شناخته نمی‌شود. این بیماری عمدتاً شامل تغییرات بافتی در پستان است که تحت تأثیر هورمون‌ها قرار دارد. با این حال، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به فیبروکیستیک ممکن است در معرض خطر کمی بالاتر از سرطان پستان قرار داشته باشند، به ویژه اگر تغییرات بافتی شدیدتر باشند. لذا مهم است که زنان به طور منظم معاینات پستان و ماموگرافی‌ها را انجام دهند و هرگونه تغییر غیرمعمول را به پزشک خود گزارش دهند.

افزایش اکوژنیسیته پستانی چیست؟

افزایش اکوژنیسیته پستانی به معنای افزایش بازتاب امواج صوتی در بافت‌های پستان هنگام سونوگرافی سینه است. این افزایش می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات بافتی مانند فیبروکیستیک یا دیگر مشکلات بافتی باشد. در سونوگرافی، بافت‌های طبیعی و سالم معمولاً اکوژنیسیته کمتری دارند، در حالی که بافت‌های غیرطبیعی یا دچار عارضه ممکن است اکوژنیسیته بیشتری نشان دهند. پزشک با بررسی نتایج سونوگرافی می‌تواند تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد.