ایجاد حساسیت صابون های معطر

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drvaez.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، قبل از چهارراه پلیس ، مقابل اداره ثبت ، ساختمان آریا ، طبقه اول تلفن مطب : 91620100 - 031

بسیاری از افراد پوست حساسی دارند که در اثر تماس با کوچک‌ترین محرک‌ها، به‌سرعت خشک شده و علائم حساسیت را از خود نشان می‌دهد. این افراد باید حتماً عوامل حساسیت‌زا برای پوست خود را شناسایی کنند تا همواره بتوانند از زیبایی و سلامت پوستشان محافظت نمایند. علاوه بر این، مواد شوینده و بهداشتی بر پایه مواد شیمیایی تولیدشده‌اند و به همین دلیل از آنها به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز حساسیت و آلرژی پوست یاد می‌شود.

صابون‌ها ممکن است رایحه‌ای بسیار خوش داشته باشند؛ اما به احتمال زیاد، این مواد دارای برخی مواد شیمیایی بسیار خطرناک نیز هستند؛ بنابراین بروز واکنش‌های پوستی آلرژیک به این دسته از محصولات، غیرمعمول نیست.

عناصر تشکیل‌دهنده و آلرژی‌زای مواد شوینده

از جمله عناصر تشکیل دهنده در شوینده‌ها که می‌توانند بالقوه تحریک‌کننده باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱. سورفاکتانت ها:

مانند اکثر صابون‌ها، مواد شوینده نیز حاوی نوعی سورفاکتانت (ماده موثر بر روی سطح یا ماده فعال سطحی) هستند. مواد سورفکتانت از دسته ترکیبات آلی بوده و با سست کردن اتصال ذرات خاک و قطرات روغن از روی سطح پارچه، دست و ... به شسته شدن و پاک شدن سطوح کمک می‌کنند؛ اما متأسفانه سورفاکتانت های خشن برای افرادی که پوست حساسی دارند، تحریک‌کننده و آلرژن هستند.

۲. رایحه‌ها و عطرهای مصنوعی:

دسته گسترده دیگری از مواد شیمیایی بوده که می‌توانند باعث تحریک و بروز جوش‌های پوستی شوند. شرکت‌های تولیدکننده مواد شوینده، صابون‌ها، اودکلن‌ها، دئودورانت ها، کرم‌های بدن و مواد آرایشی، معمولاً از ترکیبات معطر اختصاصی خود استفاده می‌کنند و بنابراین شناخت دقیق آنچه در آنها به کار رفته است، برای مشتریان دشوار خواهد بود.

سایر مواد حساسیت‌زای رایج در مواد شوینده و صابون‌ها عبارت‌اند از:

• مواد نگهدارندِ
• آنزیم‌ها
• پارابن
• رنگ‌ها
• مواد آنتی باکتریال
• مرطوب‌کننده ها
• غلیظ کننده‌ها و حلال‌ها
• امولسیون کننده‌ها.

انواع آلرژی پوستی

درماتیت تماسی در اثر مجاورت با مواد شوینده

به طور کلی درماتیت تماسی به عنوان یکی از عوارض شایع تماس با مواد شوینده معمولاً در اثر مواد شیمیایی موجود در صابون‌ها، شامپوها و انواع مواد شوینده مورد استفاده در سرویس بهداشتی، آشپزخانه و حمام ایجاد می‌گردد. شایان ذکر است درماتیت تماسی می‌تواند در اثر تماس پوست با فلزات سنگین بکار رفته در زیور‌آلات و یا تماس با اسانس‌ها، اودکلن و عطرها نیز ایجاد گردد.

به نظر می‌آید در درماتیت تماسی، مواد شیمیایی پس از قرار گرفتن بر روی پوست به مواد و پروتئین‌های پوست انسان اتصال یافته و ترکیبات جدیدی ایجاد می‌کنند. در مرحله بعد پس از عبور این ترکیبات از پوست و ورود آنها به لایه‌های زیرین پوست، عوامل سیستم ایمنی بدن به این ترکیبات پاسخ می‌دهند؛ بنابراین واکنش‌های آلرژیک در اثر پاسخ ایمنی بدن فرد به این‌گونه ترکیبات می‌باشد.

اگزما

اگزما یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی می‌باشد که با قرمزی، خارش و حتی جوش‌های کوچکی که به‌اصطلاح راش نامیده می‌شوند، همراه شده و بروز می‌کند. خارش زیاد محل ضایعه از جمله اصلی‌ترین علائم این مشکل است که می‌تواند منجر به افزایش التهاب و قرمزی شود. درماتیت آتوپیک، نام دیگر اگزما است.

اگزما اغلب از طریق لکه‌های قرمز رنگ و خارش‌دار روی گونه‌ها، چانه و یا پوست سینه کودک بروز می‌کند. در بزرگ‌سالان نیز با علائمی از قبیل لکه‌های قرمزرنگ و خارش‌دار روی گردن، سطح داخلی آرنج و پشت زانو همراه می‌شود. حتی در موارد حاد ممکن است شاهد ایجاد تاول و ترشح مایع از پوست، ترک خوردن پوست، تورم و ... باشید.

کهیر

کهیر یکی دیگر از حساسیت‌های پوستی شایع می‌باشد که با خارش ناحیه محدودی از پوست بدن شروع شده و در ادامه با تورم قرمزی همان ناحیه همراه خواهد شد. خارش این ناحیه بسته به شدت حساسیت پوست، ممکن است خفیف یا شدید باشد. عوامل مختلفی می‌توانند در بروز کهیر تأثیرگذار باشند، از جمله عوامل محرک در این نوع حساسیت پوستی می‌توان به برخی از مواد غذایی، داروها، حتی محرک‌های فیزیکی از قبیل سرما، فشار، گرما، تماس با دستکش‌های لاتکس و ... اشاره نمود.

توصیه‌های مهم و کاربردی برای پیشگیری و کنترل آلرژی به مواد شوینده معطر

• بعد از هر بار شستشوی دست توصیه می‌شود از کرم‌های مرطوب‌کننده‌ی غیرم عطر استفاده نمایید.
• برای شستشوی مکرر تا حد امکان از مواد شوینده ملایم بدون رنگ شیمیایی و غیر معطر استفاده کنید.
• در موارد حاد درماتیت تماسی گاهی کمپرس آب سرد می‌تواند تا حدودی مانع از تشدید خارش و تورم ناحیه ملتهب شود.
• افراد حساس و آلرژیک و یا با سابقه آلرژی پوستی بهتر است برای تمیز نمودن پوست از مواد ضدعفونی‌کننده استفاده نمایند. برای موارد معمول، شستشو با آب و صابون می‌تواند جایگزین مناسبی برای مصرف مواد ضدعفونی‌کننده باشد.
• سعی نمایید از تماس مواد معطر (اودکلن‌ها، اسانس‌ها و سایر مواد معطر) با پوست پیشگیری نمایید.
• گاهی در موارد خشکی و خارش و قرمزی پوست، برای کنترل عوارض باید از پمادهای هیدروکورتیزون استفاده نمود.

اگرچه تمامی این مواد می‌توانند باعث ایجاد بثورات و حساسیت‌های پوستی در کودکان و بزرگ‌سالان شوند؛ اما باید در نظر داشت که آلرژی به مواد حساسیت‌زای ملایم، مانند آنچه در عناصر تشکیل‌دهنده صابون‌های معطر وجود دارد، به طور معمول پس از تماس‌های مکرر و به آرامی ایجاد می‌شود. با این وجود، هنگامی‌که دچار آلرژی و حساسیت پوستی می‌شوید، دیگر حتی مقادیر اندک از مواد حساسیت‌زا، برای ایجاد واکنش‌های آلرژیک از جمله درماتیت تماسی، کافی است.