سلول های مرده و آسیب دیده پوست انسان دائم در حال ریزش هستند و سلول های سالم و جدید جایگزین آنها می شوند؛ اما در این بیماری به دلیل سیگنال ها و دستورات اشتباهی که به سلول های پوستی می رسد، سلول ها با سرعتی بسیار بیشتر از ریزش سلول ها، تولید می شوند. به این ترتیب پسوریازیس سبب پوسته پوسته شدن پوست می شود و ظاهری نامناسب به پوست فرد می دهد.

این بیماری یک بیماری ژنتیکی بوده و به هیچ عنوان مسری و واگیردار نیست. پسوریازیس یک بیماری مزمن است که در حال رفت و آمد است یعنی گاهی هست و گاهی نیست. هدف اصلی درمان این است که سرعت رشد سلول های پوست را کاهش دهد.

علت پسوریازیس

علت پسوریازیس به طور کامل مشخص نشده است؛ اما به نظر می رسد که با سیستم ایمنی بدن، سلول های T و دیگر گلبول های سفید خون به نام نوتروفیل ها در ارتباط است. سلول های T به طور معمول از بدن در برابر عوامل خارجی مانند ویروس ها یا باکتری ها دفاع می کنند؛ اما گاهی همین سلول های T به اشتباه به سلول های سالم پوست حمله می کنند و آن ها را آلوده می کنند.

سلول های بیش از حد فعال T، باعث افزایش تولید سلول های پوست، سلول های T بیشتر و سایر سلول های سفید خون، به خصوص نوتروفیل ها می شوند. این عوامل باعث قرمزی پوست و ضایعات پوستی می شوند. رگ های خونی موجود در مناطق آسیب دیده پسوریازیس باعث ایجاد قرمزی در این ضایعات پوستی می شوند.

این فرآیند تبدیل به یک چرخه مداوم می شود که در آن سلول های پوستی جدید به سرعت در حال حرکت به سمت لایه خارجی پوست هستند. این اتفاق ممکن است طی روزها یا هفته ها به طول انجامد.

عوامل تشدیدکننده پسوریازیس

• عفونت
• واکنش به برخی از داروها
• آسیب به پوست
• استرس
• آب و هوا
• عوامل دیگر (هورمون ها، سیگار، مصرف زیاد الکل)

انواع پسوریازیس

پسوریازیس انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دسته های مختلفی تقسیم بندی می شود:

پسوریازیس ولگاریس یا پسوریازیس پلاکی

این نوع بیماری، شایع ترین نوع پسوریازیس به شمار می رود. در این بیماری لکه های قرمز و خشک روی پوست دیده می شود که با بزرگ تر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقره ای می گردند. گاهی بعد از بهبود خشکی، لکه های خون در زیر لایه های سلولی دیده می شود. ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. تعداد آن ها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن ظاهر می شوند، حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان.

پسوریازیس ناخن

این دسته از بیماری در بخش کوچکی از ناخن دست یا ناخن پا ظاهر می گردد. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ می دهد و در مواقع حاد ناخن ضخیم شده و فرم آن از بین می رود.

پسوریازیس خالدار یا پسوریازیس قطره ای

این بیماری در کودکان و نوجوانان ظاهر می شود و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت استرپتوکوکی گلو» است. در اثر این عفونت تکه های خشک پوست در سراسر بدن تشکیل می شود و اغلب بعد از مدتی از بین می رود. لکه های کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود می آید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده می شوند و به ضخیمی پلاک ها نیستند.

پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)

این بیماری در بخش هایی از پوست بدن به وجود می آید که پر چین وچروک باشد. پلاک های قرمز، صاف و خارش آور در ناحیه هایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر می شوند. پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطکاک وضعیت وخیم تری پیدا می کند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.

پسوریازیس پوست سر

اگر پسوریازیس در پوست سر به وجود آید، ممکن است منجر به ضایعات روی صورت، گوش و خط رویش مو هم بشود. به همین دلیل در این حالت عواقبی مانند گسترش پسوریازیس و ریزش مو دور از ذهن نیست.

پسوریازیس پوسته ای

نوع نادری از این بیماری است که در سطح وسیع یا حتی کوچک با التهاب بسیار شدید روی دست، پا و انگشتان ظاهر می شود. سرعت توسعه این بیماری زیاد است در این وضعیت علاوه بر ضایعات پوستی تارها یا پودرهای حاوی مایع نیز درون پوست دیده می شود. تب، لرز، خارش شدید و اسهال در این نوع از بیماری شایع است.

پسوریازیس اریترودرمیک

این نوع از بیماری احتمال شیوع کمتری دارد و می تواند تمام سطح بدن را با پوسته های قرمز بپوشاند که همراه با خارش و سوزش شدید است.

پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریاتیک

این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل می شود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخن ها همراه است. نشانه های پسوریازیس مفصلی از حالت متوسط تا شدید متغیر است و می تواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.

علائم پسوریازیس

علائم پسوریازیس در افراد مختلف، تفاوت دارد همچنین بستگی به نوع پسوریازیس دارد. نواحی پسوریازیس می توانند کوچک باشند یا بخش بزرگی از بدن را پوشش داده باشند.

رایج ترین علائم پسوریازیس پلاکی عبارتند از:

• قسمت های قرمز، ورم کرده و ملتهب پوست
• پلاک های سفید-نقره ای روی قسمت های قرمز
• پوست خشکی که ممکن است ترک خورده و خونریزی کند
• درد اطراف لکه ها
• خارش و سوزش در اطراف لکه ها
• ناخن های چاله دار ضخیم
• مفاصل دردناک و متورم

البته ممکن است هر شخصی علائم بالا را تجربه نکند. حتی برخی از افراد بسته به نوع پسوریازیس علائم کاملا متفاوتی را تجربه میکنند.

اکثر مبتلایان پسوریازیس، علائم دوره ای را تجریه میکنند. این دوره ها ممکن است باعث ایجاد علائم شدید برای مدت چند روز تا چند هفته باشد و بعد این علائم تقریبا از بین می روند و خوب می شوند. پس از آن ممکن است بعد از چند هفته، دوباره این علائم ظاهر شوند که اگر بیماری تشدید شود، ممکن است علائم زود تر برگردند. بعضی اوقات ممکن است علائم پسوریازیس به طور کامل از بین بروند. وقتی بیمار علائمی ندارد یعنی در دوران بهبودی است؛ اما این به این معنی نیست که علائم بر نمیگردند.

مناطق درگیر پسوریازیس

علائم پسوریازیس بیشتر در نواحی آرنج، زانو و پوست سر بروز می کند؛ اما ممکن است نواحی دیگر نیز درگیر شوند.

تشخیص پسوریازیس

بعد از مراجعه فرد به متخصص پوست، ابتدا فرد مورد معاینه فیزیکی قرار می گیرد. با توجه به این که علائم پوستی این بیماری اغلب واضح است، به سادگی از دیگر انواع عوارض پوستی تشخیص داده می شود؛ اما به ندرت پیش می آید که پزشک قادر به تشخیص این بیماری نباشد، در این صورت پزشک از بیمار نمونه آزمایشگاهی تهیه می کند تا به تشخیص قطعی برسد.

میزان شیوع پسوریازیس

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی یک و نیم میلیون نفر در ایران به بیماری پسوریازیس مبتلا هستند. بیماری پسوریازیس در اثر تکثیر بسیار سریع سلول های اپیدمی پوست بروز می کند که در این حالت ضایعات پوستی و پوسته ریزی ایجاد می شود. این بیماری در ۲۰ درصد از بیماران به همراه خارش پوست است و التهاب و پرخونی موضعی همراه با قرمزی پوست از علائم پسوریازیس است.

درمان پسوریازیس

اگر پزشک پسوریازیس را تأیید کند، درمان به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. گزینه های اصلی شامل داروها و فتوتراپی است. افراد مبتلا به پسوریازیس هنگام استفاده از سایر روش های درمانی باید از نرم کننده ها برای مرطوب نگه داشتن پوست استفاده کنند. این کار می تواند به کاهش خارش و تحریک کمک کند و ممکن است تعداد ضایعات یا پلاک های ایجادشده را کاهش دهد.

درمان های موضعی

افراد درمان های موضعی را مستقیماً روی پوست انجام می دهند. این معمولاً اولین اقدام درمانی برای علائم خفیف تا متوسط است که هدف آن کاهش رشد سلول های پوستی، کاهش التهاب و تسکین خارش یا ناراحتی است. این روش های درمانی بدون نسخه یا با نسخه پزشک در دسترس هستند و شامل استروئیدها نیز نیستند. برخی از داروهای بدون نسخه می توانند به تسکین علائم پسوریازیس بسیار خفیف کمک کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:

• قطران ذغال سنگ
• کرم های هیدروکورتیزون
• اسید سالیسیلیک
• کورتیکواستروئیدها
• ویتامین D مصنوعی
• رتینوئیدها
• کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس
• متوترکسات
• سیکلوسپورین
• رتینوئیدهای خوراکی

نور درمانی (فتوتراپی)

در این روش درمانی از نور اشعه ماوراء بنفش طبیعی و مصنوعی استفاده می شود. ساده ترین و راحت ترین شکل فتوتراپی شامل قرار دادن پوست در معرض مقادیر طبیعی نور خورشید است. سایر انواع نور درمانی عبارتند از استفاده از نور ماوراء بنفش مصنوعی A یا B به تنهایی یا در ترکیب با دارو است.

1. نور خورشید
2. نور درمانی با اشعه ماوراء بنفش باند باریک (NBUVB)
3. درمان گوکرمن
4. لیزراگزایمر

---