مشكلات پوستی همراه با مصرف کورتون

کلینیک پوست ارکیده [ پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.orkideclinic.ir
آدرس مطب : شهرکرد ، خیابان فردوسی ، حدفاصل چهارراه مولوی و چهارراه فردوسی ، مجتمع پالادیوم ، طبقه دوم تلفن مطب : 32263360 - 038

کورتون ها داروهای بسیار محبوبی بین پزشکان و بیماران هستند؛ چراکه علائم را به خوبی کاهش می دهند و به همین دلیل بسیار پرمصرف هستند؛ اما متأسفانه گاهی بدون توجه به عوارض آنها به صورت بی رویه استفاده می شوند. این مسئله تا جایی پیش رفته که دگزامتازون تزریقی شایع ترین داروی تجویزی در کل نسخ دارویی کشور است. کورتون که به آن استروئید (کورتیزون یا کورتیکواستروئیدها) گفته می شود ترکیباتی هستند که به شکل طبیعی به وسیله غده فوق کلیوی و تحت عنوان هورمون کورتیزول تولید می شود و از اثرات آن باید به کم شدن التهاب، مهار نسبی سیستم ایمنی بدن، تقسیم سلولی و ساخت DNA اشاره کرد.

در زمینه پزشکی و جهت استفاده های متعدد داروهای استروئیدی توسط انسان و مشابه با کورتیزون بدن تحت عنوان کورتیکواستروئید ابداع شده است و به شکل های مختلفی مانند خوراکی، تزریقی، پماد، اسپری و قطره برای بیماران استفاده می شود که استفاده از هر یک از آنها بستگی به نوع و شدت بیماری دارد.عوارض داروهای کورتونی به میزان و مدت مصرف آنها بستگی دارد. هر چه مقدار و مدت درمان بیشتر باشد عوارض آن بیشتر خواهد بود. در ادامه به عوارض مصرف کورتون بر پوست پرداخته می شود.

تغییرات پوستی

تغییرات پوستی از عوارض شایع مصرف کورتون است. به طور کلی مهم ترین این عوارض عبارتند از:

• خطوط بنفش رنگ پوستی
• نازک شدن پوست
• کبود شدن پوست به راحتی و بعد از ضربات ملایم
• پوست چرب
• آکنه
• کند شدن بهبودی زخم های پوستی
• التهابات پوستی

ترک خوردگی پوست

در این بیماری ترشح کورتونی داخل بدن افزایش یافته که همراه عوارض متعددی از جمله دیابت، عفونت ها، پوکی استخوان و استریا یا ترک خوردگی های پوستی می باشد. به عبارتی مصرف خارج از قاعده داروهای کورتونی چه به شکل خوراکی و تزریقی و چه به صورت موضعی می تواند به عوارض خاص این مواد از جمله ترک خوردگی های پوستی منجر گردد.

این ترک ها در ابتدا قرمز ارغوانی بوده و به تدریج رنگ خود را از دست داده و حتی گاهی کمرنگ و سفید می گردند. متأسفانه در موارد متعددی این ترک های پوستی ناشی از مصرف نادرست، نابجا و طولانی مدت پمادهای کورتونی به ویژه انواع پرقدرت آن مانند پماد کلوبتازول می باشد. باید از استفاده بدون تجویز، ناآگاهانه و طولانی مدت پمادهای کورتونی به ویژه انواع قوی تر آن مانند کلوبتازول به خصوص در نواحی که پوست نازک تر است مانند صورت، زیر بغل و کشاله ران، پرهیز نمود؛ زیرا مصرف آنها حتی بعد چند هفته می تواند به بروز استریاهای وسیع و بدشکل پوستی منجر گردد.

متأسفانه این ترک های پوستی در اکثر موارد غیرقابل درمان است و بهینه است در درمان مشکلات جلدی به جای درمان خودسرانه با پمادهای کورتونی قوی مانند کلوبتازول با پزشک متخصص و متبحر مشورت نمود تا در صورت نیاز از پماد کورتونی آن هم با قدرت متناسب جهت درمان ضایعه و به مدت زمان مناسب استفاده شود که هم بهبودی حاصل گردد و هم از عوارض اجتناب شود.

مشكلات پوستي در درمان بیماری با کورتون

معمولاً براي درمان پسوريازيس، اگزما و خارش پوست كرم ها يا پمادهايي تجويز مي شود كه پايه آن كورتيزون (كورتون) است و متأسفانه براي پوست ضررهايي دارد. به عقيده متخصصان پوست، مصرف طولاني مدت اين داروها امكان اتروپي پوست را در پي دارد. به اين ترتيب كه پوست تغییر رنگ مي دهد، نازك مي شود و موهاي خود را از دست مي دهد و مويرگ هاي زير آن نمايان مي شود. اين مشكل با استفاده زياد و چندهفته اي از كورتون ها به وجود مي آيد. متخصصان توصيه مي كنند هيچ گاه دست به خود درماني با انواع پمادها يا داروهاي حاوي كورتون نزنيد.

انواع داروهای کورتون موضعی

کورتیکواستروئیدها که به نام کورتون نیز شناخته می شوند بر اساس قدرتشان گروه بندی می شوند.

1. کورتیکواستروئیدهای بسیار قوی: کلوبتازول (Clobetasol)، هالوبتازول (Halobetasol)
2. کورتیکواستروئیدهای قوی: دزوکسی متازون (Desoximetasone)، هالسینوناید (halcinonide)، تریامسینولون (Triamcinolone)
3. کورتیکواستروئیدهای متوسط: بتامتازون (betamethasone)، فلوئوسینولون (Fluocinolone)، فلوتیکازون (Fluticasone)، مومتازون (Mometasone)
4. کورتیکواستروئیدهای ضعیف: هیدروکورتیزون (Hydrocortisone)

افراد منع از مصرف کورتون

برخی افراد بهتر است در مصرف این داروها محتاط باشند، از جمله:

• سالمندان: این داروها در سالمندان مبتلا به فشار خون بالا و پوکی استخوان باعث بروز عوارض جانبی بیشتری می شود. شانس احتمال ابتلا این بیماری در زنان شایع تر است.
• کودکان: مصرف کورتیکواستروئیدها می تواند منجر به سرخک یا آبله مرغان شود.
• زنان شیرده: کورتیکواستروئیدها با تأثیر در شیر مادر می تواند باعث تأخیر در رشد کودکان شود.

روش های کاهش عوارض کورتون

مصرف کورتون البته در درمان بسیاری از بیماری ها حیاتی و لازم است و باید عوارض آن را به نوعی پذیرفت. خوشبختانه تمهیداتی برای کاهش این عوارض وجود دارد که به آنها اشاره می شود:

1 ـ کورتون ها را باید فقط زمانی که لزوم مصرف آن مشخص است، استفاده کنیم.
2 ـ کمترین میزان ممکن را استفاده کنیم و در کوتاه ترین زمان، درمان را به پایان برسانیم.
3 ـ تا حد امکان از فرم موضعی مثلاً اسپری یا تزریق در مفصل استفاده کنیم.
4 ـ عوارض دارو را با درمان های کمکی کم کنیم، مثلاً برای کاهش عارضه پوکی استخوان استفاده از کلسیم و ویتامین D و برای کاهش فشار خون، محدودیت نمک مصرفی مؤثر است.
5 ـ تا حد امکان از داروهای کوتاه اثر مثل هیدروکورتیزون و پردنیزولون استفاده شود.

یادآوری این نکته لازم است که برای بسیاری از بیماری ها، استفاده کوتاه مدت کورتون و برای برخی بیماری ها استفاده درازمدت و حتی مادام العمر کورتون ها لازم است؛ اما باید عوارض این داروها را بدانیم و هرگز آنها را بی جا مصرف نکنیم.