تهیه رادیوگرافی یا عکس از کمر چه عللی دارد؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

رادیولوژی کمر تصاویری از ستون فقرات ارائه می‌دهد که ممکن است از این تصاویر برای یافتن جراحات یا بیماری‌های مربوط به دیسک و یا مفاصل ستون فقرات بهره برد. این مشکلات می‌توانند شامل شکستگی‌های ستون مهره، عفونت‌ها، دررفتگی‌ها، تومورها یا بیماری دیسک باشند. اشعه ایکس می‌تواند از بسیاری از اشیاء از جمله بدن انسان عبور کند. اشعه ایکس در نتیجه‌ی برخورد با دستگاه شناساگری که مسئول ثبت فیلم بوده و یا تصاویر را به کامپیوتر می‌فرستد، تصاویر عکسبرداری را ایجاد می‌کند. بافت‌های متراکم بدن از قبیل استخوان، بسیاری از اشعه‌های ایکس را جذب و بلوکه می‌کنند و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سفید به نظر می‌رسند. بافت‌هایی با تراکم کمتر، از قبیل عضلات و اندام‌ها پرتوهای ایکس کمتری را بلوکه کرده (اشعه ایکس بیشتری از آنها عبور می‌کند) و در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس همانند سایه‌هایی خاکستری به نظر می‌رسند. نوعی از اشعه ایکس که عمدتاً از طریق هوا عبور می‌کند (مثلاً از طریق ریه‌ها) در تصاویر عکسبرداری شده با اشعه ایکس سیاه به نظر می‌رسد.

انواع رادیولوژی کمر

این رادیولوژی در چند بخش انجام می‌شود که عبارتند از:

• رادیولوژی ساکروم: درد این بخش تصویری دقیق از استخوان‌های به هم پیوند خورده 4 و 5 مهره نمایش داده می‌شود که در انتهای ستون فقرات قرار دارند.
• رادیولوژی ستون فقرات توراسیک: در این آزمایش هم تصاویری از استخوان 12 قفسه سینه که توراسیک نام دارد گرفته می‌شود.
• رادیولوژی ستون فقرات گردنی: در این مرحله از رادیوگرافی تصاویری مربوط به استخوان‌های مهره هفتم گردن ارائه می‌شود.
• رادیولوژی ستون فقرات کمری خارجی: از این مرحله از رادیوگرافی تصاویری از استخوان مره 5 انتهای کمر و ساکروم برداشته می‌شود.

علل انجام رادیولوژی کمر

• پیدا کردن علت دردهای مداوم، بی‌حسی یا ضعف و سستی.
• بررسی آرتروز مفاصل بین مهره‌ای و فروپاشی (انحطاط) دیسک‌های بین استخوان‌های ستون فقرات.
• بررسی جراحات وارده به ستون فقرات، از قبیل شکستگی یا دررفتگی.
• بررسی اثرات ناشی از مشکلاتی مانند عفونت‌ها، تومورها و یا اسپرز استخوانی (زائده استخوانی) بر روی ستون فقرات.
• بررسی انحنای غیر طبیعی ستون فقرات، از قبیل اسکولیوز در کودکان و نوجوانان.
• بررسی ستون فقرات برای مشکلات موجود در هنگام تولد (بیماری‌های مادرزادی)، مانند اسپینا بیفیدا در نوزادان، کودکان و بزرگسالان جوان.
• بررسی تغییرات ستون فقرات بعد از عمل جراحی ستون فقرات.

آمادگی پیش از انجام رادیولوژی کمر

در هنگام مراجعه برای رادیولوژی کمر، پزشک خود را از باردار بودنتان مطلع نمایید. ممکن است بارداری و رادیولوژی با هم در تداخل باشند. لذا این نکته را در نظر بگیرید که برای بیشتر افراد رادیولوژی کاملاً بی ضرر بوده و برای سایرین نیز منافع آن از عوارض جانبی احتمالی بسیار بیشتر می‌باشد.

در صورتی که انجام تصویربرداری کمر برای مادران ضروری تشخیص داده شود، می‌توان از پیش‌ بندهای سربی که در تصویربرداری OPG نیز استفاده می‌گردد، بر روی شکم مادران استفاده نمود. همانند سایر تصویربرداری‌هایی که به کمک اشعه ایکس انجام می‌گیرد، می‌بایست تمامی زیور‌آلات خود را پیش از انجام این پروسه در بیاورید. بهتر است پیش از انجام رادیولوژی لباس‌ های خود را نیز با پوشش مخصوصی تعویض نمایید.

نحوه انجام رادیولوژی کمر

برای انجام رادیولوژی کمر کافی است که بیمار روی تختی که دستگاه رادیولوژی دارد دراز بکشد. دستگاه حرکت می‌کند تا بتواند در معرض اشعه‌های ایکس قرار بگیرد. در این مدت، تمام عکسبرداری های لازم از نواحی مورد نظر انجام می‌شود. در تمام طول مدت تنها کاری که بیمار لازم است انجام دهد این است که ثابت و بی حرکت باشد تا کیفیت عکس‌ها خوب گردد. (در صورت حرکت، عکس‌ها تار می‌شود و کمک لازم را در جهت تشخیص به پزشک نمی‌کند).

مزایای انجام رادیولوژی کمر

1. معمولاً اولین آزمایشی که متخصص پیشنهاد می‌دهد، آزمایش ساده اشعه ایکس یا رادیولوژی است. این آزمایش با کمک امواج برای نفوذ به استخوان‌ها و بافت‌های نرم با چگالی‌های مختلف انجام می‌شود تا قسمت‌های استخوانی کمر را نمایش دهد.
2. تصویربرداری با اشعه ایکس روشی غیر تهاجمی است.
3. به متخصص کمک می‌کند که تغییرات ستون فقرات و دیسک بین مهره‌ای، هم ترازی و انحراف ستون فقرات، عدم ثبات ستون فقرات، نقص‌ های ارثی ستون فقرات، آسیب‌ های ایجاد شده توسط ضربه، پوکی استخوان (کمبود کلسیم در استخوان‌ها)، عفونت و تومور را اندازه‌ گیری کند. گاهی متخصص پیشنهاد می‌دهد که تصویربرداری اشعه ایکس در موقعیت‌های مختلف انجام شود تا دقیق‌تر مشکل را بررسی کند.

عوارض رادیولوژی کمر

پرتوی مورد استفاده در رادیولوژی از نوع اشعه یونیزه است. به طور کلی فواید رادیولوژی کمر، خیلی بیشتر و مهم‌تر از عارضه احتمالی پرتو تابی است. در سطوح دوز پرتو تابی مناسب تصویربرداری تشخیصی، شواهد بسیار کمی دال بر اثر سوء بر سلامتی موجود است.