انواع ایمپلنت های زانو از نظر جنس و مواد تشکیل دهنده

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

آسیب های زانو با افزایش سن بیشتر می شوند، بصورتی که جراحی تعویض مفصل زانو یکی از جراحی های شایع زانو در سنین بالاتر به شمار می رود. در این جراحی، بخش های آسیب دیده ی زانوی طبیعی برش خورده و با پروتزهای مصنوعی که به نام پروتزها یا ایمپلنت ها شناخته می شوند جایگزین می شوند. این ساختارهای مصنوعی بیشتر از فلز و پلاستیک ساخته شده اند. انواع مختلف ایمپلنت های زانو وجود دارند که بر اساس سن، نوع مشکل و شدت آسیب زانو، وزن فرد و میزان فعالیت روزانه انتخاب می شوند. شرکت های مختلفی نیز در جهان وجود دارند که وظیفه ی تولید ایمپلنت ها را بر عهده دارند. در این مطلب به معرفی انواع پروتزهای زانو از نظر جنس مواد سازنده خواهیم پرداخت و راهکارهای انتخاب بهترین ایمپلنت را بیان خواهیم کرد.

انواع ایمپلنت های زانو از نظر جنس و مواد تشکیل دهنده:

پروتزهای مختلفی با ترکیبات شیمیایی متنوعی سالیانه در جهان تولید می شوند و در طراحی آنها سعی می شود تا علاوه بر رفع مشکلات پروتزهای قبلی، ویژگی های مثبت آنها مانند طول عمر آنها بهبود یافته باشد. از جمله ساختارهای ساخته شده بعنوان ایمپلنت شامل موارد زیر هستند:

فلز بر روی پلاستیک: این نوع از ایمپلنت رایج ترین نوع ایمپلنت است. این محصول دارای یک قسمت فلزی مرتبط با استخوان ران است که بر روی یک اسپیسر(spacer) یا فاصله دهنده ی پلاستیکی از جنس پلی اتیلن قرار می گیرد. این بخش پلاستیکی بر روی قسمت استخوان درشت نی سوار می شود. فلزاتی که معمولاً استفاده می شوند شامل کبالت-کروم، تیتانیوم، زیرکونیوم و نیکل هستند. این نوع از ایمپلنت ارزان ترین نوع ایمپلنت است و طولانی ترین سابقه را از نظر بررسی ایمنی و طول عمر ایمپلنت دارد. با این حال، یکی از مشکلاتی که ممکن است در مورد ایمپلنت های پلاستیکی وجود داشته باشد ایجاد واکنش ایمنی ناخواسته در بدن است که توسط ذرات ریزی که در اثر فرسایش از فاصله دهنده ی پلاستیکی جدا می شوند، ایجاد می گردد. این مسئله می تواند باعث شکستگی استخوان شده و در نهایت منجر به شل شدن و شکست ایمپلنت شود. امروزه با توجه به پیشرفت های ایجادشده این مشکل تا حد زیادی رفع شده است.

پروتز زانو

سرامیک بر روی پلاستیک: در این حالت بخش متصل به استخوان فمورال (ران) از جنس سرامیک است. برخی مواقع نیز این بخش از جنس فلز است که با پوششی سرامیکی احاطه شده است. در این حالت نیز فاصله دهنده از نوع پلاستیکی است. برخی افراد که به نیکل واکنش ایمنی نشان داده و عملا امکان استفاده از این نوع فلزات را ندارند از ایمپلنت سرامیک بر روی پلاستیک استفاده می کنند. مشکل قطعات جداشده ی ریز از بخش فاصله دهنده در این نوع ایمپلنت نیز وجود دارد.
سرامیک بر روی سرامیک: در این حالت هر دو بخش متصل به استخوان ران و درشت نی از جنس سرامیک هستند. مزیت این نوع ایمپلنت ها این است که واکنش ایمنی در بدن ایجاد نکرده و قطعات پلاستیکی جداشده تولید نمی کنند. عیب اصلی این نوع ایمپلنت نیز این است که در موارد نادری این ساختارها هنگام حرکنت فرد ایجاد صدا می کنند. همچنین در صورتی که نیروی زیادی بر این ساختارها وارد شود ممکن است به چندین قطعه تبدیل شده و نیاز به جراحی برای برداشتن آنها باشد.
فلز روی فلز: در این حالت هر دو بخش متصل به استخوان ران و درشت نی از جنس فلز هستند. این نوع ایمپلنت ها کمترین کاربرد را دارند زیرا خطر ورود فلزات خطرناک به جریان خون از طریق فرسایش این ایمپلنت ها وجود دارد. این ذرات فلزی می توانند موجب التهاب، درد و آسیب به اندام های مختلف بدن بشوند. این ایمپلنت ها برای افراد جوان که نیاز به ایمپلنتی با طول عمر بالا دارند مناسب است. این نوع ایمپلنت در زنان حامله به دلیل خطر بالقوه برای نوزادان توصیه نمی گردند.

چگونه بهترین نوع پروتز زانو را انتخاب کنیم؟

همانگونه که اشاره شد یکی از اصلی ترین بخش های یک جراحی تعویض زانوی موفق شامل انتخاب یک پروتز یا ایمپلنت مناسب است. انواع ایمپلنت وجود دارند که سازندگان آنها ادعا می کنند که بهترین نوع ایمپلنت هستند. با این حال توجه به چند نکته ی ساده می تواند در انتخاب پروتز مناسب راهگشا باشد. این نکات شامل موارد زیر هستند:

پروتز مورد نظر در طی بازه ی زمانی طولانی (مثلا 5 تا 10 ساله) بررسی شده باشد.
پزشک جراح از پروتز در بیماران دیگر استفاده کرده باشد و نتایج تجربی موفقی گزارش کند.
پروتز بهترین عملکرد را بسته به شرایط بیمار داشته باشد.

باید توجه داشت که پروتزهای مختلف بر اساس نیاز فرد، شدت و نوع آسیب و سبک زندگی فرد انتخاب می شوند. بنابراین بهترین راه شناخت پروتز مناسب زانو استفاده از تجربه ی پزشک و گزارش های مرتبط با پروتزها است. پروتزهای سنتی دارای مزیتی چون مشخص بودن سابقه و کیفیت این پروتزها در طولانی مدت هستند اما عیب آنها این است که از تکنولوژی قدیمی تری ساخته می شوند. پروتزهای جدید نیز اگرچه با تکنولوژی های جدید ساخته می شوند و پاسخ ایمنی کمتر و استحکام بیشتری دارند اما عملکرد آنها در طولانی مدت مشخص نیست.

بسیاری از دردها و مشکلات زانو با درمان های دارویی یا مراقبتهای توصیه شده توسط پزشک متخصص بهبود می یابند. با این وجود موارد زیادی نیز وجود دارد که جراحی تنها راه درمان است. در این صورت جراح زانو متخصصی است که می تواند به شما کمک کرده و درد زانوی شما را تسکین دهد.