چرا انجام سونوگرافی در بارداری ضروری است؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

بارداری سالم همیشه برای تمام افراد باردار، اهمیت داشته و اینکه بدانند چند بار مراجعه به سونوگرافی برای داشتن یک نوزاد سالم ضروری است و برای سلامت جنین هیچ مشکلی ایجاد نمی‎کند. مراجعه به سونوگرافی برای داشتن یک دوره بارداری سالم و همچنین اطمینان از کامل شدن تمام اجزای بدن جنین، جلوگیری از زایمان زود هنگام و در نتیجه به دنیا نیامدن نوزاد نارس، امری ضروری و حیاتی است.

سونوگرافی اطلاعات مهمی را در اختیار پزشک قرار می‎دهد. وی می‎تواند از این طریق رشد کودک را ببیند و موارد غیر طبیعی را در او تشخیص دهد، تاریخ تولد کودک را تعیین کند و چند قلویی را تشخیص داده و از طرفی به موقعیت کنونی نوزاد در شکم پی ببرد.

دلایل انجام سونوگرافی بارداری

برخی از مهم ترین دلایل انجام سونوگرافی بارداری در دوران حاملگی:

• برای اینکه مطمئن شوید باردار هستید.
• بررسی سن و رشد کودک شما
• بررسی ضربان قلب کودک، حرکت کردن جنین و رشد کلی
• بررسی تعداد جنین (دو قلو یا بیشتر)
• نمایش نقایص زایمان، مانند اسپینا بیفیدا (مهره شکاف دار) و نقص قلب
• کمک به سایر آزمایش های قبل از زایمان، مانند نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)
• برای بررسی تخمدانها و رحم
• بررسی عوارض احتمالی حاملگی

انواع سونوگرافی ضروری در بارداری

به طور کلی دو سونوگرافی مهم غربالگری در بارداری وجود دارد و همه ی مادران باید انجام دهند:

• غربالگری سندروم داون
• سونوگرافی بررسی سلامت جنین

سونوگرافی معمولی در دو زمان در طول بارداری انجام می شود:

• اوایل بارداری جهت رؤیت قلب و تخمین سن جنین
• در طی بارداری برای بررسی کلی جنین

سونوگرافی داپلر برای ارزیابی گردش خون جفت و جنین انجام می شود. داپلر شریانی می تواند در غربالگری اول برای بررسی پره اکلامپسی یا فشار خون بارداری نیز انجام شود.

در موارد خاصی نوع دیگری از سونوگرافی به نام اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام می شود که در این نوع صرفاً قلب جنین بررسی می شود.

سونوگرافی سه ماهه اول

علت اهمیت این آزمایش در سه ماهه اول، شنیدن ضربان قلب جنین و تخمین سن او و همچنین اندازه‎گیری دور سر و قد او است. رشد کودک در این دوران یک میلی متر در روز است. همچنین دلیل دیگر اهمیت آن فهمیدن این مطلب است که بارداری داخل رحم یا خارج رحم است. این سونوگرافی در هفته های 6 تا 8 بارداری انجام می‎شود و بهتر است قبل از آن به اندازه کافی آب نوشیده باشید؛ زیرا امواج فراصوت از مایعات بهتر عبور می‎کنند. این مرحله کاملاً بدون درد بوده و جنین بسیار ریز است.

سه ماهه دوم

اطلاع از شرایط نوزاد در این مرحله برای داشتن یک بارداری سالم ضروری است. عموماً بین هفته 18 تا 20 برای خانم‎ها سونوگرافی تجویز می‎شود که می‎تواند جزئیات زیادی از کودک را نشان دهد. به این مرحله در بارداری سالم اسکن آناتومی گفته می‎شود. در این مرحله از بارداری سالم پزشک به بررسی بخش‎های مختلف بدن جنین می‎پردازد؛ اما دیدن قسمت هایی مثل شکم و کلیه ‎های او برای پزشک دشوار است. اینجا مرحله ای است که جنسیت جنین نیز مشخص می ‎شود و تمام موارد غیر طبیعی اعم از ضربان قلب، وضعیت مغزی، کلیه‎ ها و کبد او برای اطمینان از روند دوران بارداری سالم شما بررسی می ‎شود. در این آزمایش پزشک انگشتان کودک را می‎ شمارد و میزان مایع جنینی را اندازه می‎ گیرد.

سه ماهه سوم

سونوگرافی معمولاً در سه ماهه سوم ضرورتی ندارد؛ اما گاهی اوقات پزشک بعد از هفته 35 نیز برای اطمینان از روند بارداری سالم شما این دستور را می‎دهد. شاید پزشک بخواهد به وضعیت قلبی کودک و رشدی او پی ببرد. گاهی اوقات ممکن است که نظر او در این مرحله در مورد نوع عمل یعنی سزارین یا زایمان طبیعی عوض شود و از طرفی اگر مادر از مشکلات گوارشی یا دیابت رنج ببرد، باید این سونوگرافی را برای داشتن بارداری سالم انجام دهد.

سونوگرافی چهارم که به علت اندازه‏گیری وزن جنین به ویژه در نیمه دوم سه ماهه سوم بارداری سالم ضرورت دارد و زمانی مهم برای وزن‎گیری جنین است. در این زمان دور سر، طول استخوان ران، بای پاریتال و دور شکم توسط این سونوگرافی اندازه‎گیری شده و با توجه به منحنی تهیه شده، وزن جنین تخمین زده می‎شود.

روش انجام سونوگرافی های ضروری دوران بارداری

جزئیات دقیق چگونگی انجام سونوگرافی در موارد اندکی با هم تفاوت دارد؛ اما معمولاً سونوگرافی طبق مراحل یکسانی انجام می شود. دو نوع از سونوگرافی در طی دوران بارداری انجام می شود:

سونوگرافی شکمی (Abdominal ultrasound):

در سونوگرافی شکم ، پزشک ژل مخصوصی را روی شکم زن باردار قرار می دهد. بعد از آن مبدل فراصوت دستگاه سونوگرافی می تواند به راحتی روی شکم ژل زده حرکت کند.

سونوگرافی واژینال (Transvaginal ultrasound)

در سونوگرافی واژینال از یک مبدل فراصوت کوچک تر استفاده می شود. این مبدل وارد واژن شده و بعد از آن تصویری دقیق تر و واضح تر از فضای داخلی به دست می آید. معمولاً این نوع از سونوگرافی در اوایل بارداری انجام می شود.

عوارض جانبی سونوگرافی بارداری

اگر سونوگرافی برای مادر و کودک توسط پزشک متخصص سونوگرافی انجام شود، امن است. از آنجا که اولتراسوند از امواج صوتی استفاده می کند، از اشعه ایکس امن تر است. متخصصان بیش از ۳۰ سال از سونوگرافی استفاده کرده اند و هیچ خطری تا به امروز کشف نکرده اند.