آیا بیوپسی خطرناک است؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

بافت‌برداری یا بیوپسی که به آن نمونه‌برداری نیز می‌گویند، یک آزمایش پزشکی است که معمولاً توسط یک جراح یا متخصص رادیولوژی انجام می‌شود و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است. بافت برداشته‌شده معمولاً توسط متخصص آسیب‌شناسی زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود؛ اما می‌تواند به شکل شیمیایی نیز آنالیز شود. در بافت‌برداری برشی یا بافت‌برداری با سوزن ضخیم، قسمتی از بافت ناهنجار را بدون تلاش برای خارج کردن تمام ضایعه یا تومور برمی‌دارند.

بیوپسی‌ها بیش از همه برای بررسی و تشخیص عارضه‌های محتمل سرطانی یا التهابی انجام می‌شوند. اگرچه بیوپسی، نسبتاً ساده و خطرات آن کم است؛ اما هر عمل جراحی خطری را به همراه دارد که بیشتر این عوارض جانبی موقت است. حتماً دستورالعمل پزشک خود را برای مراقبت بعد از بیوپسی دنبال کنید. تا کنون ثابت نشده است که با بیوپسی یا نمونه‌برداری بافت مورد نظر قبل از جراحی، موجب انتشار سلول‌های سرطانی‌ می‌شود البته در برخی سرطان‌های داخل شکم‌ این امکان وجود دارد که پس از نمونه‌برداری وقتی سلول‌ها به داخل شکم می‌ریزند شانس عود‌ سرطان بیشتر شود.

دلایل انجام بیوپسی

• عملکردی مانند مشکلات کلیوی یا کبدی، ساختاری مانند تورم در یک عضو خاص هنگامی که نمونه بافت تحت میکروسکوپ بررسی می شود، سلول های غیر طبیعی ممکن است شناسایی شوند که می تواند به تشخیص یک وضعیت خاص کمک کند.
• بیوپسی نیز می تواند برای ارزیابی شدت آن (مانند میزان التهاب) و (درجه) مورد استفاده قرار گیرد.
• این اطلاعات در هنگام تصمیم گیری در مورد مناسب ترین درمان بسیار مفید می باشد که در ارزیابی چگونگی واکنش فرد به نوع خاص درمان بسیار مهم می باشد.
• همچنین می تواند در تعیین پیش آگهی کلی فرد (چشم انداز) مفید باشد.

انواع بیوپسی

1. نمونه برداری از کبد: یک سوزن از طریق شکم به کبد رسانده شده و بافت کبد را می‌گیرد.
2. نمونه برداری از کلیه: مشابه بیوپسی کبد، یک سوزن از پشت، به کلیه رسانده و بافت کلیه گرفته می‌شود.
3. نمونه برداری از آسپیراسیون: یک سوزن مواد را از توده خارج می کند. به این روش ساده، آسپیراسیون با سوزن ظریف نیز گفته می شود.
4. نمونه برداری از پروستات: نمونه برداری با چندین سوزن همزمان از غده پروستات انجام می‌شود. برای رسیدن به پروستات، یک پروب در رکتوم قرار می‌گیرد.
5. نمونه برداری از پوست: بیوپسی پانچ روش اصلی بیوپسی است. در این روش از تیغه ای دایره ای شکل برای به دست آوردن نمونه‌ای استوانه ای از بافت پوست استفاده می‌شود.
6. بیوپسی جراحی نیز برای به دست آوردن نمونه از بافتی که به سختی قابل دسترسی است، به کار گرفته می‌شود. در این روش ممکن است جراحی باز یا لاپاراسکوپی لازم باشد و یا ممکن است یک تکه بافت یا کل توده بافت برداشته شود.

روش های انجام بیوپسی

بیوپسی یا نمونه برداری به لحاظ ماهیت یک عمل واحد است که به روش های کمی متفاوت از هم انجام میپذیرد.

بیوپسی آسپیراسیون

بیوپسی آسپیراسیون به وسیله یک سوزن نازک انجام شده و از طریق این سوزن، نمونه گیری لازم صورت میگیرد.

بیوپسی سوزنی

در بیوپسی سوزنی از سوزنی با قطر بزرگتر استفاده شده و از طریق همین سوزن چون روش بالا، نمونه برداری از مایع میان بافتی انجام می شود.

بیوپسی با جراحی

در این روش طی انجام یک جراحی سرپایی، نمونه لازم از بافت سینه برداشته می شود و به نسبت دو روش قبلی، کمی سنگین تر خواهد بود.

مراحل انجام بیوپسی

برای انجام بیوپسی باید بیمار روی تخت به سمت پهلو دراز بکشد. پس از آن پزشک متخصص، با ضدعفونی کردن محل نمونه برداری، به آن ماده بیحس کننده موضعی تزریق می کند. (انجام این کار نیازی به بیهوشی کامل ندارد). پس از بیحس شدن محل مورد نظر، پزشک به وسیله سوزن بیوپسی، نمونه برداری را انجام داده و مقداری از مایع میان بافتی را خارج می کند. پس از آن گاز استریل روی محل نمونه برداری گذاشته شده و محل آن بسته می شود.

در انجام نمونه برداری با جراحی، لازم است که در محل مورد نیاز، یک برش ریز زده شده و احتمالاً به جز بیحسی موضعی از یک خواب ملایم یا بیهوشی کامل نیز استفاده می شود. با ایجاد شکاف کوچک، بافت مورد نظر برداشته شده و نمونه گیری انجام می پذیرد. پس از انجام نمونه برداری، شکاف توسط پزشک بخیه زده شده و بسته می شود.

آمادگی جهت انجام بیوپسی

تغییرات در داروهای مصرفی: چند روز قبل از آزمایش، مصرف آسپرین یا سایر رقیق کننده های خون را متوقف کنید. این موارد شامل کلوپیدوگرل (Plavix)، وارفارین (Coumadin یا Jantoven) یا یکی از داروهای ضد انعقاد مستقیم دهانی مانند اپیکسابان (Eliquis) و (dabigatran Pradaxa) می باشد.

تغییر در رژیم غذایی: ممکن است برای انجام بیوپسی به آمادگی‌های خاصی نیاز باشد؛ مثلاً در بیوپسی روده، باید قبل از آزمون، رژیم غذایی خاصی به بیمار داده شود. چند ساعت قبل از عمل چیزی نخورید و ننوشید.

اقدامات پس از انجام بیوپسی

پس از انجام بیوپسی کبود شدن محل، کاملاً عادی است. برای تسکین درد، می توانید از مسکن های بدون آسپرین محتوی استامینوفن (تایلنول و غیره) استفاده کنید و برای کاهش تورم، اگر نیاز شد، کیسه یخ را روی محل بیوپسی قرار دهید. تا سه روز بعد از نمونه برداری، این کارها را انجام ندهید:

• شنا، حمام، یا مرطوب کردن محل بیوپسی
• تا دو هفته بعد از انجام نمونه برداري بايد از انجام فعاليت هاي سنگين (ورزش هاي رزمي، برداشتن بارسنگين و …) خودداری كنيد.
• از سرفه كردن به مدت 4 ساعت پس از آزمون خودداري نماييد.
• مصرف حداقل 1 ليتر مايعات در روز را حفظ نماييد.
• در صورتي كه دچار درد مبهم شكمي، سوزش ادرار، كمردرد، درد شانه، بي اشتهايي، استفراغ شديد بايد فوراً به پزشك اطلاع دهيد.

عوارض بیوپسی

تمامی فرایندهایی که روی بدن انجام می شوند، ممکن است عوارض و خطراتی را به دنبال داشته باشند. برخی از عوارض احتمالی نمونه برداری شامل موارد زیر می شود:

• کبودی و درد خفیف در محل نمونه برداری
• خونریزی طولانی مدت از محل نمونه برداری
• عفونت در نزدیکی محل نمونه برداری
• اگر بیوپسی از طریق اشعه ایکس انجام شود، میزان اشعه بسیار اندک است و خطر قرار گرفتن در معرض اشعه بسیار کم می باشد.