بهترین راه درمان ملاسما چیست؟

دکتر هما فاتحی [ پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drfatehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، ساختمان آژند ، بلوک B ، طبقه سوم ، واحد 309 تلفن مطب : 32245018 - 031

پوست انسان سرشار از ملانین است. ملانین رنگدانه ای است که رنگ پوست را ایجاد می کند. ملانین در سلول های رنگدانه ساز تولید می شود که در لایه تحتانی پوست قرار دارند. فعالیت بیش از حد این سلول ها منجر به تولید زیاد ملانین می شود و این مسئله منجر به هیپرپیگمانتاسیون می شود که لکه های تیره ای در پوست ایجاد می کند. لکه های ملاسما معمولاً قرینه است و در دو طرف پیشانی، سر بینی، گونه ها و چانه دیده می شود. لک صورت غالباً در زنان اتفاق می افتد و تنها 10 درصد از مردان، دچار این عارضه می شوند. نژادهای با پوست تیره به ویژه اسپانیایی تبارها، آسیایی ها، هندی ها، مردم خاورمیانه و شمال آفریقا بیشتر دچار ملاسما می گردند. اگر ملاسما ناشی از مصرف قرص ضدبارداری باشد با تغییر نوع قرص یا تغییر روش ضد بارداری که استروژن کمتری داشته باشد می توان به بهبود کمک کرد. پزشکان به راحتی با معاینه ملاسما و هیپرپیگمانتاسیون را تشخیص می دهند.

جهت درمان، کرمهایی وجود دارد که پزشک می تواند تجویز کند و باعث روشن شدن پوست شود و همچنین ممکن است استروئیدهای موضعی برای کمک به روشن شدن مناطق آسیب دیده تجویز کنند. اگر این موارد جواب نداد، لایه برداری شیمیایی، درم ابریژن و میکرودرم ابریژن گزینه های احتمالی هستند. این روشهای درمانی لایه های بالایی پوست را از بین می برد و ممکن است به روشن شدن لکه های تیره کمک کند.

پیشگیری از ملاسما

ملاسما نوعی مشکل شایع پوستی می باشد که لک های قهوه ای تا خاکستری- قهوه ای روی صورت ایجاد می کند. اگر چه علت دقیق آن مشخص نیست؛ اما فاکتورهایی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید، استفاده از قرص های ضد بارداری و برخی لوازم بهداشتی پوست می تواند در ایجاد آن دخالت داشته باشد. اگر به این بیماری پوستی دچار هستید، پزشک، نکات زیر را به شما توصیه خواهد کرد:

1. استفاده روزانه از ضد آفتاب ها: یکی از شایع ترین درمان ها برای ملاسما محافظت در برابر خورشید می باشد. نور خورشید می تواند منجر به بروز این مشکل پوستی شود، بنابراین استفاده روزانه از ضدآفتاب ها حتی در روزهای ابری و مخصوصاً بعد از شنا و تعریق بسیار اهمیت دارد. انتخاب یک ضد آفتابی با اس پی اف 30 یا بیش از 30 یا استفاده از زینک اکساید یا تیتانیوم دی اکساید می تواند محافظت مناسبی را در برابر اشعه آفتاب تأمین کند.
2. استفاده از کلاه هایی با لبه پهن و هم چنین استفاده از عینک آفتابی: استفاده از ضد آفتاب به تنهایی نمی تواند محافظت لازم در برابر خورشید را برای شما فراهم کند. تا جایی که ممکن است باید به دنبال سایه باشید و از لباس های مناسب علاوه بر ضد آفتاب استفاده کنید.
3. محصولات مراقبت پوستی مناسب انتخاب کنید: محصول مراقبتی مناسب نباید پوست شما را بسوزاند؛ زیرا تحریک پوستی ناشی از این محصولات می تواند ملاسما را تشدید کند.
4. از وکس کردن اجتناب می کنید: وکس کردن پوست می تواند سبب التهاب پوستی شود. در مورد روش مناسب برداشت موهای زائد خود با پزشک مشورت کنید.

اگر ملاسما به خودی خود برطرف نشود در آن صورت پزشک می تواند از درمان دارویی یا روش های عنوان شده برای درمان لک ملاسما استفاده کند.

علل ایجاد ملاسما

• علت دقیق لک صورت (ملاسما) ناشناخته است، با این حال عوامل متعددی وجود دارد که می تواند باعث بروز لک های صورت (ملاسما) شود.
• ژنتیک- استعداد ژنتیکی فرد، نقش مؤثری در توسعه لک های صورت (ملاسما) دارد. همچنین احتمال وقوع ملاسما در افراد با پوست تیره تر و زیتونی رنگ بیشتر است.
• هورمونی- هورمون های خارجی مانند قرص های ضد بارداری و روش های جایگزین درمان با هورمون (HRT) یا بارداری می تواند باعث بروز لک های صورت (ملاسما) شود. وقتی ملاسما در طول بارداری رخ دهد، به آن «ماسک حاملگی» می گویند.
• بیماری های تیروئیدی- احتمال شیوع و بروز لک های صورت (ملاسما) در افراد مبتلا به بیماری های تیروئیدی افزایش می یابد.
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید- قرار گرفتن در معرض اشعه UV نور خورشید دلیل اصلی بیماری ملاسما، به خصوص در افرادی که زمینه ژنتیکی این بیماری را داشته باشند، است. تجمع رنگ دانه ها در بیماری ملاسما همیشه در ماه های تابستان افزایش می یابد و تیره تر می شود.

انواع ملاسما

انواع مختلفی از لک صورت وجود دارد که از نظر الگوی رنگ و محل پیدایش با هم تفاوت دارند.

1. ملاسمای برون پوستی، ملانین اضافی در لایه های سطحی پوست است و اغلب به رنگ قهوه ای روشن به نظر می رسد.
2. ملاسمای عمیق یا درون پوستی که در لایه های میانی پوست یافت می شود و معمولاً به رنگ تیره تری است و با ترکیبی از کرم ها و لیزر فراکشنال درمان می شود.
3. ملاسمای نوع ترکیبی شامل ملاسمای برون پوستی و درون پوستی می شود و درمان آن معمولاً از انواع دیگر سخت تر است. این نوع از ملاسما در بین افرادی با رنگ پوست تیره تر شایع تر است.

تشخیص ملاسما

اگر علائم ملاسما را مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. معاینه بصری ناحیه آسیب دیده اغلب برای تشخیص ملاسما کافی است. برای رد کردن علل خاص، ممکن است متخصص پوست برخی آزمایشها را درخواست نماید. عفونت های باکتریایی و قارچی را بررسی کرده و میزان لایه های پوستی ملاسما را تحت تأثیر قرار دهد. برای بررسی و رد موارد جدی تر، ممکن است نمونه برداری نیز انجام شود؛ که این کار شامل برداشتن تکه کوچکی از پوست آسیب دیده برای آزمایش است.

درمان ملاسما

میکرودرم ابریژن و درم ابریژن

در طی این درمان ها، لایه ی سطحی پوست به تدریج زدوده می شود و پوستی تمیز و بدون ملاسما به جای آن رشد می کند. هر دو روش درم ابریژن و میکرودرم ابریژن، روشهای پزشکی مبتنی بر سایش لایه ی سطحی پوست با استفاده از مواد ساینده برای رفع لک صورت هستند. در روش میکرودرم ابریژن، از کریستال های بسیار ریز استفاده می شود. این کریستال ها بسیار ساینده هستند، به همین دلیل امروزه استفاده از این روش رایج تر است. در طی میکرودرم ابریژن این کریستال های بسیار ریز با عمل سایش خود سلول های مرده پوست را زدوده و سپس از سطح پوست ساکشن و مکیده می شوند. همزمان با بین رفتن سلول های مرده ، لایه ی سطحی و دارای لک های ملاسما زدوده شده و لیفت می گردد. شما معمولاً می توانید حدوداً پنج جلسه (با فاصله ی دو تا چهار هفته) میکرودرم ابریژن را انجام دهید. اگر علت زمینه ای ملاسمای خود را درمان نکنید، می توانید یک درمان نگهدارنده را هر چهار تا هشت هفته انجام دهید.

درمان با لیزر بهترین روش درمان ملاسما

اگر می خواهید برای درمان لکه های صورت از لیزر استفاده کنید، به دنبال درمان با یک لیزر دوگانه ترمیمی و یا فراکشنال باشید که تنها لک ها را در سطح پوست (به جای لایه های عمیق تر) مورد هدف قرار می دهد. همچنین شواهدی وجود دارد که میکرودرم ابریژن و لیزردرمانی می تواند نتایج مثبت و اثرات طولانی مدت را ارائه دهد. روش نوردرمانی با پالس شدید، روشی ملایم تر از درمان با لیزر است؛ اما به طریق مشابهی عمل می کند. در این روش، امواج نور مناطق پیگمانته و لکه های پوست را هدف قرار داده و آنها را برطرف می سازد.

پلینگ شیمیایی

پلینگ شیمیایی روشی است که از اسید گلیکولیک یا یکی دیگر از مواد شیمیایی مشابه، برای سایش و زدودن لایه ی ملاسمای پوست استفاده می شود. این مواد شیمیایی مایع بر روی پوست اعمال شده و سوختگی شیمیایی خفیفی را ایجاد می کنند. با زدودن لایه های سوخته پوست، یک لایه ی تازه و بدون ملاسما به جا می ماند. در حالی که اسید گلیکولیک یکی از رایج ترین گزینه های مورد استفاده است، گزینه رایج دیگر اسیدتری کلرواستیک است که یک ترکیب مشابه سرکه می باشد. هر چند لایه برداری با این ماده شیمیایی می تواند کمی دردناک تر باشد؛ اما گزینه ی درمانی مناسبی برای موارد شدید ملاسما است.

درمان با داروهای موضعی

پزشک شما ممکن است کرم هایی مانند استروئیدهای موضعی را برای لایه برداری و روشن شدن پوست شما تجویز کند. اگر این کرم ها مؤثر واقع نشود، گزینه های پلینگ شیمیایی، درم ابریژن و میکرودرم را به شما توصیه خواهد کرد. این درمان ها با زدودن لایه ی سطحی پوست می توانند به روشن شدن لکه های تیره ی پوست شما کمک کنند.

کرم هیدروکینون

هیدروکینون به شکل کرم، لوسیون، ژل، یا مایع در بازار عرضه می شود. این ماده با توقف فرایند شیمیایی طبیعی در پوست شما که مسئول ایجاد ملانین است، عمل می کند. از آنجا که ملانین رنگ تیره ی پوست را ایجاد می کند، با توقف تولید آن، مقدار رنگدانه های تیره مربوط به ملاسما نیز کاهش می یابد.

داروهای روشن کننده ی ثانویه (کورتیکواستروئیدها و ترتینوئین ها)

هر چند در بسیاری از موارد، هیدروکینون به عنوان یک درمان اولیه استفاده می شود، پزشک ممکن است داروی روشن کننده ی ثانویه ی پوست را تجویز کند که می تواند تأثیر درمانی قوی تری داشته باشد. از جمله درمان های ثانویه که اغلب استفاده می شود، ترتینوئین ها و کورتیکواستروئیدها می باشد. هر دو ماده برای سرعت بخشیدن به روند پوسته ریزی سلول های مرده و جایگزینی سلول های جدید پوست استفاده می شود.

کرم های سه گانه

پزشک ممکن است کرم سه گانه را برای شما تجویز کند که فرمول آن حاوی ترتینوئین، کورتیکواستروئید و هیدروکینون است. گزینه های دیگر شامل اسید آزالائیک یا اسید کوجیک است که سرعت تولید رنگدانه های تیره ی پوست را کاهش می دهد.