تشخیص جابجایی استخوان های رادیوس و اولنا ساعد با رادیولوژی از دست

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

استخوان اولنا دومین استخوان دراز ساعد است که به صورت موازی و مستقیم با استخوان رادیوس در ساق دست فعالیت دارد. وظیفه این استخوان تثبیت کننده ساق دست وهمراه با رادیوس چرخش دست را برای ساعد ممکن می سازد. استخوان اولنا در قسمت فوقانی ساعد با هومروس در آرنج با کمک مفصل به هم متصل می شوند و در قسمت تحتانی اولنا با دیستال مفصل می شود تنه این استخوان به شکل مثلث می باشد. وظیفه این استخوانها رشد طبیعی بافتهای نرم اطراف استخوان است و امکان حرکت و انعطاف پذیری بافتها را برای حرکات و فرمانپذیری اندام ممکن می سازد. در رفتگی آرنج، آسیب است که موجب می شود استخوان های ساعد یعنی رادیوس و اولنا از راستای صحیح خود خارج می شوند و دیگر در راستای صحیح نسبت به استخوان بازو (هموروس) قرار ندارند. دررفتگی آرنج، بعد از دررفتگی شانه، شایع ترین آسیب در رفتگی مفصلی است.

در رفتگی آرنج میتواند از نوع جزئی (نیمه دررفتگی یا کجی و ایجاد فاصله کوچک بین سطوح مفصلی) و یا کامل (ایجاد فاصله ی زیاد بین سطوح مفصلی و جا به جایی کامل استخوان ها) باشد. شکستگی اگر در یک استخوان باشد معمولاً جابجایی زیادی ندارد؛ ولی اگر هر دو استخوان شکسته شده باشند محل شکستگی معمولاً در بالغین جابجایی زیادی دارد.

برای بازگرداندن استخوان به جای قبلی خود باید جا اندازی مفصل با دست صورت گیرد. دررفتگی آرنج می تواند باعث وارد شدن آسیب به ساختارها و بافت های اطراف، خصوصاً رباط های آرنج، نیز شود. دررفتگی می تواند همراه با شکستگی رادیوس یا اولنا باشد و همچنین ممکن است به عصب ها و رگ های خونی گذرنده از نزدیکی آرنج نیز آسیب وارد شود. پزشک ابتدا برای تشخیص میزان شکستگی با گرفتن عکس رادیولوژی محل، میزان شکستگی را تشخیص داده و نوع درمان را بررسی می کند. روش درمان بستگی به میزان آسیب دارد درمان می تواند به صورت باز یا بسته انجام گیرد.

علائم شکستگی ساعد

• درد ناگهانی و شدید
• ناتوانی در راست کردن آرنج
• تورم در محل شکستگی استخوان
• کبودی و خون مردگی اطراف آرنج
• احساس درد هنگام لمس و دست زدن به آرنج
• کرختی و بیحسی در یک یا چند انگشت
• درد هنگام حرکت مفصل

انواع شکستگی های ساعد دست

1 . بدون جا به جایی استخوان ها

قطعات شکسته شده گاهی در امتداد هم قرار گرفته و در یک خط باقی می مانند.

2. شکستگی با جا به جایی استخوان ها

گاهی نیز قطعات شکسته شده جابه جا می شوند و از محل قبل خود فاصله می گیرند.

3. شکستگی همراه با عفونت و خونریزی

گاهی شکستگی بسیار شدید وحاد بوده و جراحت همراه با خون ریزی اتفاق می افتد. در این حالت قسمتی از استخوان از پوست بیرون زده و پوست را می شکافد. این شکستگی به دلیل خونریزی و عفونت نیاز به درمان و جراحی فوری دارد.

مزایای رادیولوژی

رادیولوژی به پزشک این امکان را می دهد که با کمترین عارضه ای، به داخل بدن بیمار راه پیدا کند و از آن اطلاعات بگیرد.

• تسریع تشخیص بیماری ها از یکدیگر: با گرفتن تنها چند عکس رادیولوژی ، پزشک می تواند تشخیص درست بیماری را در فرد بدهد و سریعاً اقدامات درمانی را شروع کند.
• صرف کمترین زمان برای تشخیص بیماری ها: پزشک طی مدت کوتاهی و با توجه به عکس های رادیولوژی و دیگر آزمایش های بیمار، تصمیم می گیرد که فرد نیاز به جراحی دارد یا نه. صرف این زمان اندک کاملاً به نفع بیمار است.
• افزایش دقت: ارائه تصویری دقیق از چند نقطه بدن، اطلاعات زیادی را در خصوص عملکرد اندام های بدن در اختیار پزشک قرار می دهد و قدرت تصمیم گیری او را برای بهتر درمان کردن بیماری بالا می برد.

نحوه انجام رادیولوژی ساعد

بخشی از بدن شما که قرار است رادیوگرافی روی آن انجام شود، بین دستگاه اشعه ایکس و فیلم عکاسی یا سنسور دیجیتال اشعه ایکس قرار می گیرد. در حینی که ماشین به طور مختصر امواج الکترومغناطیسی (پرتو) را به بدنتان می فرستد که فیلم را در مقابل انعکاس ساختار داخلی بدنتان قرار می دهد، باید آرام و بی حرکت بمانید. میزان پرتودهی ناشی از عکس برداری رادیولوژی مضر نیست، البته پزشک درصورتی که باردار هستید، احتیاط های ویژه ای را در نظر خواهد گرفت.

در رادیوگرافی، استخوان ها، کلسیفیکاسیون (انباشته شدن توده های کلسیم در بافت های بدن)، برخی از تومورها و مواد متراکم دیگر به رنگ سفید یا روشن دیده می شوند؛ زیرا آن ها پرتوی نور را جذب می کنند. بافت های نرم و با تراکم کمتر و شکستگی های ایجاد شده در استخوان ها باعث عبور پرتوها در بدن می شوند و از این رو این قسمت ها در تصویر رادیوگرافی تیره تر به نظر می رسند.

در بیشتر مواقع عکس رادیولوژی از جهات مختلف گرفته می شود. اگر در یک اندام دچار شکستگی هستید، ممکن است پزشک معالج یک رادیوگرافی مقایسه ای را از اندام آسیب ندیده ی شما بخواهد. مدت زمان انجام عکس برداری رادیولوژی در حدود ۱۰ دقیقه طول می کشد. این تصاویر به سرعت آماده می شوند. اشعه ایکس می تواند شکستگی استخوان و جابجایی استخوان ها (فاصله بین استخوان های شکسته) را نشان دهد.

اقدامات قبل از انجام رادیولوژی

• قبل از انجام رادیولوژی، بیمار باید تمام اشیاء فلزی همراه خود را دربیاورد.
• رادیوگرافی با اشعه ایکس برای زنان باردار ممنوع است؛ اما گاهی اوقات با نظر پزشک انجام می گیرد. در صورتی که در بیمار احتمال بارداری وجود داشته باشد، باید حتماً کارشناس رادیولوژی را مطلع کند.

درمان شکستگی ساعد

درمان این شکستگی ها به صورت جااندازی و سپس بی حرکت کردن شکستگی است. جااندازی ممکن است به طریقه بسته یا باز باشد.

جااندازی بسته

در درمان شکستگی استخوان ساعد، جااندازی استخوان ها باید بسیار دقیق باشد. ساعد از دو استخوان ردیوس و اولنا تشکیل شده که با هم کار می کنند. اگر یکی از آنها در وضعیت مناسب جوش نخورد هماهنگی در حرکات بین دو استخوان از بین رفته و در نتیجه ممکن است چرخش ساعد دچار مشکل شود. اگر محل شکستگی جابجایی نداشته باشد درمان به صورت گچ گیری کل اندام فوقانی از کف دست تا بالای بازو است. آرنج را در این گچ در زاویه ۹۰ درجه قرار می دهند. در این موارد پزشک معالج تا سه هفته هر هفته یک رادیوگرافی از ساعد تهیه می کند تا اگر شکستگی جابجایی پیدا کند زود متوجه آن شود.

برای درمان شکستگی استخوان ساعد در صورتیکه شکستگی استخوان های ساعد جابجایی داشته باشند سعی در جااندازی شکستگی می شود. در صورتیکه شکستگی جا افتاد درمان به صورت گچ گیری به صورتی است که ذکر شد. در صورتیکه جااندازی بسته موفقیت آمیز نباشد درمان بهصورت عمل جراحی خواهد بود. برای درمان شکستگی استخوان ساعد اگر شکستگی استخوان های ساعد در بالغین اگر همراه با جابجایی باشند نیاز به عمل جراحی دارد.

جااندازی باز

در جااندازی باز شکستگی های ساعد، پزشک ارتوپ،د پوست و عضلات ساعد را برش داده و به کنار میزند، استخوان های شکسته شده را نمایان کرده و محل شکستگی را زیر دیده مستقیم دقیقاً جااندازی کرده و با پیچ و پلاک به یکدیگر فیکس میکند. در کودکان، پزشک ممکن است از نیل داخل استخوانی برای بیحرکت کردن شکستگی استفاده کند؛ ولی در بالغین در غالب موارد از پیچ و پلاک استفاده میشود.

پس از جراحی کل اندام فوقانی در یک آتل بلند گذاشته میشود. آتل معمولاً پس از ۲-۱ هفته خارج شده و حرکات آرنج و مچ دست شروع میشود. شکستگی استخوان های بالغین معمولاً به ۱۲- ۱۰ هفته زمان برای جوش خوردن نیاز دارد. در این مدت بیمار باید بطور مرتب نرمش های مخصوصی را برای حرکات آرنج و مچ دست انجام دهد تا دچار خشکی مفصلی نشود. در این مدت بیمار باید از بلند کردن اجسام با دست آسیب دیده امتناع کند.

عوارض رادیولوژی

رادیولوژی که با اشعه در ارتباط است، برای زنان باردار خطرناک است و می تواند منجر به بروز ناهنجاری های جنین شود. احتمال بسیار کمی برای ابتلا به سرطان در اثر تشعشعات شدید وجود دارد، هر چند که فواید تشخیص دقیق از مضرات آزمون بیشتر است.