دمودکس چیست و چگونه درمان میشود؟

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drvaez.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، قبل از چهارراه پلیس ، مقابل اداره ثبت ، ساختمان آریا ، طبقه اول تلفن مطب : 91620100 - 031

دمودکس ها موجودات میکروسکوپی هشت پایی هستند که در غدد چربی و فولیکول مو یافت می شوند. طبق بررسی های انجام شده، از هزاران سال پیش، بشر میزبان این دمودکس ها بوده است. این موجود، جثه بسیار ریزی دارد و قابل دید با چشم نیست. دمودکس معمولاً در تاریکی شب ظاهر می شود و از سلول های مرده پوست تغذیه می کنند. محل زندگی این انگل ها کل بدن است، در واقع هر جایی که مویی روییده باشد می تواند محل امنی برای این جانواران موذی باشد. دمودکس با تغذیه از سلول های مرده پوست سر، رشد می کند و به زندگی ادامه می دهد. با روشن شدن هوا، این موجودات به استراحت می پردازند تا همراه با تاریک شدن هوا فعالیت خود را ادامه دهند. انگل دمودکس بعد از جفتگیری روی پوست بدن، به فاصله 12 ساعت تخم گذاری می کند. این انگل در هر مرحله تخم گذاری بین 50 تا 60 تخم را در داخل فولیکول های مو یا غدد چربی باقی می گذارد. طول عمر این جانور بین یک تا سه ماه است و ظرف یک هفته تخم ها به بلوغ می رسند.

عوامل ایجاد دمودکس

به طور طبیعی دمودکس در پوست انسان ایجاد می شود و می تواند در اثر تماس اشخاص با یکدیگر، شیوع پیدا کند. اگرچه انگل دمودکس یک امر غیر طبیعی نیست؛ اما عوامل زیر باعث تشدید و گسترش آلودگی در اثر دمودکس می شود:

• سیستم ایمنی ضعیف
• درماتیت
• آلوپسی
• عفونت های پوستی
• التهاب پوستی
• روزاسه

علائم وجود دمودکس

این جانداران تمامی مواد زائدی که در طول زندگیشان در بدنشان تولید میشود درون بدن نگه میدارند تا زمانی که بمیرند و همین امر میتواند باعث تشدید:

• عفونت های پوستی پوست
• آکنه
• روزاسه
• جوش
• خارش
• ریزش مو
• کم پشت و نازک شدن مو
• خارش پوست
• چین و چروک پوست
• پیری زودرس پوست
• خشک و خشن شدن پوست
• جوشهای سرسیاه
• تغییر رنگ پوست صورت
• کک و مک
• آتوپیک
• درماتوز
• تغییر رنگ بر روی صورت

و دیگر بیماریهای پوستی و جلدی و بسیاری از مشکلات پوست و مو شود.

انواع دمودکس

دمودکس فولیکولاروم (Demodex folliculorum) نوعی مایت با کرم ریز است که یکی از دو نوع انگل دمودکس می باشد. نوع دیگری از این انگل، دمودکس برویس (Demodex brevis) نام دارد که به انگل غدد سباسه (غدد چربی) معروف است. دمودکس فولیکولاروم بر خلاف برویس بیشتر بر روی پوست مشاهده می شود و بر روی فولیکول مو بر روی پوست زندگی می کند در نتیجه معمولاً در اطراف چشم ها و بر روی مژه ها شایع هستند و از روغن و هورمون های پوست تغذیه می کنند. وجود این انگل شایع بر روی پوست ناخوشایند است؛ اما در اغلب موارد مشکلی را ایجاد نمی کند. در برخی موارد ممکن است عامل مشکلات پوستی مانند راش های پوستی باشد. این موجودات در اندازه میکروسکوپی هستند و با چشم قابل مشاهده نخواهند بود. بروز این انگل در مردان شایع تر از زنان است و معمولاً افراد در سنین 20 الی 30 سال را تحت تأثیر خویش قرار می دهد.

روش انجام تست دمودکس

انواع مختلف انگل دمودکس مناطق مختلفی از پوست و مو را درگیر می کنند و مشکلات رایج مربوط به این انگل بیشتر در فولیکول های مو و غدد چربی پوست و مو دیده می شوند و می توانند عوارض ذکر شده را ایجاد نمایند.انگل دمودکس مایت جزو انگل های میکروسکوپی می باشد و به هیچ عنوان نمی توان آن را با چشم غیر مسلح تشخیص داد. بهترین و اصلی ترین روش تشخیص این انگل با استفاده از میکروسکوپ می باشد و در آن پزشک، نمونه ی کوچکی از پوست سر و یا مناطق مشکوک را برداشت می کند و با ارسال آن به آزمایشگاه های بالینی احتمال ابتلا به این انگل بررسی می شود.

شرایط انجام تست دمودکس

1. به مدت ۴٨ ساعت قبل از انجام تست، سر و صورت با شوینده شسته نشود.
2. با صلاحدید پزشک حدود ٧٢ ساعت تا یک هفته از استفاده آنتی بیوتیک های خوراکی و موضعی اجتناب شود.
3. روز تست، لوازم آرایش روی پوست استفاده نشود.
4. حدود یک هفته تا ده روز از پاکسازی پوست گذشته باشد.

درمان دمودکس

اگر درمان های خانگی پاسخگو نبودند، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات درمان های خانگی نمی توانند از جمعیت دمودکس ها بکاهند، بنابراین وجود دارو برای حذف چربی های اضافه پوست ضروری می شود. برای از بین بردن مایت های دمودکس فولیکوروم که روی مژه ها نشسته اند از پماد های دارویی استفاده می شود. این نوع پمادها مایت ها را گرفتار کرده و جلوی تخم ریزی آنها درون فولیکول های مو را می گیرند. انواع کرم ها، ژل ها و شوینده های صورت که حاوی مواد فعال زیر هستند هم جهت درمان مفید است:

• بنزیل بنزوات، اسید سالیسیلیک، سولفید سلنیوم، سولفور

البته پزشک ممکن است برخی از داروهای زیر را هم تجویز کند:

• کروتامیتون (اوراکس)
• ایورمکتین (ایورمکتول)
• مترونیدازول (فلاژیل)
• پرمترین (نیکس، الیمیت).

البته وقتی تعداد دمودکس ها بیش ازحد از کنترل خارج شود یا سیستم ایمنی بدن برخی از بیماران بسیار ضعیف باشد، پزشک ترجیح می دهد داروی خوراکی آیورمکتین تجویز کند. در ضمن افرادی که به بیماری های سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند ایدز مبتلا هستند، باید تحت درمان پزشک قرار گیرند؛ زیرا بدن این افراد حاوی مقدار بسیار زیادی مایت خواهد شد.

عوارض دمودکس

تعداد کمی از انگل دمودکس می تواند برای فرد بی ضرر و مفید باشد؛ زیرا دمودکس از پوست مرده انسان تغذیه می کند و باعث از بین رفتن آن می شود. گاهی اوقات فرد از روی ناآگاهی باعث نفوذ انگل ها به داخل پوست و ایجاد التهاب در قسمت های مختلف می شود. همچنین، افراد بین 20 الی 30 سال بیشتر در معرض یک نوع عفونت ناشی از تجمع بیش از حد انگل دمودکس قرار دارند که علائم این بیماری شامل موارد زیر می شود.

1. قرمزی همراه با احساس خارش در سطح پوست
2. ایجاد حساسیت در سطح پوست
3. از دیگر عوارض دمودکس پوستی، شیوع آکنه و شدیدتر شدن بیماری روزاسه و درماتیت است.