علل و علائم انسداد محل حالب به لگنچه

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه عارضه ای است که طی آن، محل اتصال حالب (میزنای) به کلیه دچار تنگی یا انسداد می شود و در نتیجه، سرعت جریان خروج ادرار از کلیه به درون حالب کاهش پیدا می کند و فشار مایع در داخل کلیه زیاد می شود. افزایش فشار در داخل کلیه می تواند به مرور زمان منجر به تخریب و بیماری های کلیه و در نتیجه کلیه درد شود. تنگی محل اتصال حالب به لگنچه می تواند یک عارضه مادرزادی باشد (از هنگام تولد در نوزاد وجود داشته باشد) و یا به مرور زمان و به علت تغییرات و آسیب هایی که در اثر پیری در شکل اندام های بدن به وجود می آید، ایجاد شود. تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه در صورتی که درمان نشود می تواند منجر به از دست رفتن دائمی عملکرد کلیه ها ( نارسا یی کلیه ) و یا بروز سنگ کلیه یا عفونت در کلیه آسیب دیده شود. یکی از روش هایی که برای تشخیص تنگی محل اتصال حالب به لگنچه مورد استفاده قرار می گیرد، سونوگرافی است. البته در این روش نمی توان تنگی محل اتصال را به صورت دقیق تشخیص داد. بلکه تنها می توان اتساع لگنچه را مشاهده کرد.

علل انسداد محل حالب به لگنچه

دراکثر موارد تنگی محل اتصال حالب به لگنچه مادرزادی است یعنی کودکان از بدو تولد به این بیماری مبتلا هستند. هنوز راهی برای پیشگیری آن مشخص نشده است. مطالعات حاکی از آن است که از هر 1500 نوزادی که به دنیا می آیند یکی مبتلا به این بیماری است. انسداد معمولاً هنگام شکل گیری کلیه رخ می دهد. امروزه سونوگرافی در دوران بارداری به تشخیص این ناهنجاری کمک می کند. اگرچه تنگی محل اتصال حالب در بزرگسالان کمتر رخ می دهد؛ ولی بعضی مواقع بعد از جراحی کلیه، سنگ کلیه و یا عفونت ادراری نیز ممکن است، این انسداد مشاهده شود. در تنگی محل اتصال حالب به لگنچه، میزان تولید ادرار توسط کلیه بیشتر از ظرفیت تخلیه آن از حالب به مثانه است. این امر موجب تجمع ادرار در کلیه و در نهایت عفونت کلیه می شود (هیدرونفروز). این بیماری اغلب یک کلیه را تحت تأثیر قرار می دهد. یکی از بهترین و ساده ترین روش های برای تشخیص بیماری انسداد محل اتصال حالب انجام سونوگرافی در دوران بارداری است. یکی از روش هایی که برای تشخیص تنگی محل اتصال حالب به لگنچه مورد استفاده قرار می گیرد، سونوگرافی است. البته در این روش نمی توان تنگی محل اتصال را به صورت دقیق تشخیص داد. بلکه تنها می توان اتساع لگنچه را مشاهده کرد.

علائم انسداد محل حالب به لگنچه

• برآمدگی در شکم
• عفونت ادراری همراه با تب
• درد در قسمت فوقانی شکم یا کمر، معمولاً پس از نوشیدن مایعات. این درد ناشی از بازگشت ادرار و فشار وارد شده بر کلیه و بافت اطراف آن است. در بعضی موارد، درد ممکن است بیاید و برود؛ زیرا تنگی به طور کامل اتفاق نیفتاده و گاهی اوقات به ادرار اجازه عبور می دهد. در موارد دیگر، تنگی ممکن است فقط در حالت ایستاده ایجاد شود؛ اما در حالت خوابیده به صورت طبیعی باشد.
• سنگ کلیه
• وجود خون در ادرار
• استفراغ
• رشد ضعیف در نوزاد

اقدامات لازم جهت سونوگرافی دستگاه ادراری

به مدت ۱ تا ۲ ساعت پیش از سونوگرافی باید خوردن مایعات را آغاز کنید. پر شدن مثانه در افراد مختلف، متفاوت می باشد و شاید بعضی از افراد نیاز به آب بیشتری داشته باشند.

نحوه انجام سونوگرافی دستگاه ادراری

از بیمار خواسته می شود که روی تخت دراز بکشد. بعد از قرار گرفتن بیمار روی تخت، پزشک یک ژل بر پایه آب گرم را روی منطقه مورد نظر بدن قرار می دهد. این ژل کمک می کند تا مبدل تماس خوبی با بدن برقرار کرده و هوای بین مبدل و پوست که توان مسدود کردن امواج صوتی را دارد از بین برود. این مبدل روی پوست حرکت داده می شود تا در نهایت تصویر دقیق و درستی از منطقه مورد نظر به دست بیاید. تصاویر سونوگرافی بلافاصله در صفحه نمایش ویدئویی که مشابه مانیتور کامپیوتر است، قابل نمایش خواهد بود. کامپیوتر بر اساس دامنه و فرکانس و زمانی که صرف بازگشت سیگنال های سونوگرافی به مبدل می شود، اقدام به تولید تصویر می کند.

عوارض جانبی سونوگرافی دستگاه ادراری

سونوگرافی مثانه روشی غیرتهاجمی برای تصویربرداری است. در فناوری سونوگرافی، برخلاف رادیوگرافی از تشعشع استفاده نمی شود و به جای اشعه، امواج صوتی غیرقابل تشخیص برای گوش انسان به کار برده می شود.

درمان انسداد محل حالب به لگنچه

روشهای درمانی تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه که انسدادی می باشد به قرار زیر هستند:

1. گذاشتن سوند حالب: در مواردی که تنگی خفیف است گاهی با گذاشتن سوند حالب به مدت ۸ هفته انسداد برطرف می شود. این سوندها سبب اتساع محل تنگی می شوند.
2. بریدن محل تنگی با آندوسکوپ: در این روش با استفاده از دستگاههای بخصوص به صورت بسته محل تنگی بریده می شود و سپس در داخل حالب سوند گذاشته می شود تا محل بریدگی ترمیم پیدا کند.
3. اصلاح محل تنگی با جراحی لاپاراسکوپی
4. عمل جراحی باز: اگر موارد فوق در درمان تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه (UPJO) موفقیت آمیز نبودند باید با عمل جراحی باز تنگی حال را اصلاح کرد.