تورشن یا پیچ خوردگی تخمدان چیست؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

تخمدان یکی از مهمترین عضوهای بدن است که نقش مهمی در باروری زنان دارد. یکی از بیماری‌های تخمدان، پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان است که در کنار تخمدان پلی کیستیک، یکی از بیماری‌های شایع در زنان است. پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن تخمدان اختلالی است که به دلایل مختلف در خانم‌ها بروز می‌کند. این اتفاق بیشتر در سنین باروری شایع است. پیچ خوردگی تخمدان زمانی رخ می‌دهد که تخمدان به صورت ناگهانی به دور بافت‌های اطراف خود بپیچد. این اتفاق باعث می‌شود که روند خونرسانی به این اندام‌ها مختل شود .پیچ خوردگی تخمدان عارضه‌ای بسیار دردناک و اورژانسی است و باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کرد. عدم مراجعه به موقع به پزشک و رسیدگی سریع، ممکن است باعث از دست دادن تخمدان شود. پزشک پس از گرفتن شرح حال و پرسیدن علائم و سابقه بیماری‌های قبلی، به معاینه لگن می‌پردازد. پس از آن سونوگرافی اولتراسوند درخواست می‌شود تا تخمدان، لوله فالوپ و جریان خون بررسی شود.

علت تورشن تخمدان

اصلی ترین علت پیچ خوردگی کیست تخمدان، سنگینی کیست های بزرگی است که باعث ناپایداری تخمدان می شوند. سایر دلایل پیچ خوردگی تخمدان عبارتند از:

1. تنبلی تخمدان
2. مصرف داروهای هورمونی برای درمان ناباروری
3. بلند بودن رباطهای متصل کننده ی تخمدان به رحم
4. جراحی های سابق لگنی
5. عمل توبکتومی (بستن لوله های رحمی)
6. بارداری
7. حرکات سنگین یا سریع و ناگهانی موقع کار یا ورزش

همیشه وجود کیست تخمدان عامل تورشن نیست و حتی تخمدان بدون کیست هم می تواند در معرض پیچ خوردگی باشد؛ اما این عارضه بیشتر در تخمدانهایی دیده می شود که دچار نوعی از کیست هستند.

علائم پیچ خوردگی تخمدان

علائم پیچ خوردگی تخمدان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. یک توده اضافی وابسته یا لگنی
2. حالت تهوع
3. درد شدید لگن
4. استفراغ
5. تب
6. خون‌ریزی غیرطبیعی

آیا پیچ خوردگی تخمدان خطرناک است؟

چرخش تخمدان معمولاً فقط در یکی از تخمدانها اتفاق میفتد. کاهش خونرسانی به تخمدان یا لوله های فالوپ (رحمی) از رایجترین عوارض پیچ خوردگی کیست تخمدان است که می تواند منجر به مرگ بافت تخمدان شود. اگر سریعتر برای درمان این عارضه اقدام کنید، جراح فقط قسمتهای آسیب دیده تخمدان را بر میدارد و بقیه ی آن دست نخورده باقی می ماند. اگر کاملاً بافت تخمدان از بین برود، باید تخمدان را کاملاً برداشت تا دچار عفونت تخمدان و آبسه آن نشوید. باروری این خانمها به خاطر برداشتن تخمدان و کاهش تخمک گذاری، سخت تر یا دیرتر از زنان دیگر است. حتی درمان دیرهنگام چرخش تخمدان می تواند باعث مرگ بیمار شود که از جدی ترین عوارض پیچ خوردگی تخمدان است.

درمان پیچ خوردگی تخمدان

تنها راه درمان پیچ خوردگی تخمدان، جراحی است. تا چند سال قبل، پزشکان به دلیل پیشگیری از تکرار این اتفاق، توصیه به برداشتن تخمدان می‌کردند؛ اما در سال‌های اخیر و با پیشرفت علم پزشکی، در تمامی بیماری‌ها، پزشکان تلاش می‌کنند که تا حد ممکن از برداشتن عضو اجتناب کنند. جراحی تورشن تخمدان برای باز کردن پیچ خوردگی انجام می‌شود. جراحی پیچ خوردگی تخمدان به روش‌های زیر انجام می‌شود:

لاپاراسکوپی (Laparoscopy)

در این روش، پزشک از طریق یک برش کوچک در قسمت پایین شکم، وسیله‌ای را وارد شکم می‌کند که با کمک آن می‌تواند اندام‌های داخلی را بررسی و مشاهده کند. بعد از رسیدن به تخمدان، با کمک ابزاری خاص، تخمدان را به حالت طبیعی خود بازمی‌گرداند. این روش جراحی، به صورت سرپایی انجام می‌شود؛ اما نیاز به بیهوشی عمومی دارد. با این روش جراحی، احتمال چسبندگی بعد از جراحی کاهش می‌یابد. به همین دلیل این روش را برای خانم‌های باردار و دختران مجرد پیشنهاد می‌دهند.

لاپاراتومی (Laparotomy)

در این روش، پزشک شکاف بزرگی زیر شکم ایجاد می‌کند تا بتواند با دسترسی به تخمدان، آن را چرخانده و به جای خود بازگرداند. این عمل جراحی با بیهوشی کامل انجام شده و نیاز به یک شب استراحت در بیمارستان دارد.

اوفورکتومی (Oophorectomy)

اوفورکتومی یا جراحی برداشتن تخمدان یکی دیگر از روش‌های درمان تورشن است. ممکن است مدت زمان زیادی از عارضه پیچ خوردن تخمدان گذشته باشد و بافت تخمدان دچار مرگ بافتی شده باشد. در این حالت پزشک با استفاده از این روش، تخمدان را از بدن خارج می‌کند.

سالپینگو اوفورکتومی (Salpingo-oophorectomy)

اگر علاوه بر از بین رفتن بافت تخمدان، لوله فالوپ نیز از بین رفته باشد، پزشک با این روش هر دو را از بدن بیمار خارج می‌کند. معمولاً وقتی بیماری به این سطح می‎رسد که بیمار خیلی دیر به دنبال راه درمان برود.

تشخیص پیچ خوردگی تخمدان با سونوگرافی

سونوگرافی از روی شکم

برای انجام این روش تشخیصی لازم است بیمار بر روی تخت به پشت دراز کشیده تا پزشک یا تکنسین بتواند سونوگرافی را انجام دهد. پزشک یا تکنسین توسط مبدل امواج صوتی با فرکانس بالا را ارسال و دریافت می‌کند تا تصویر از تخمدان‌های بیمار بر روی صفحه نمایش رایانه ایجاد شود.

سونوگرافی ترانس واژینال

1. از شما خواسته می‌شود لباس خود را خارج کنید و گان مخصوص پزشکی بپوشید.
2. روی تخت سونوگرافی دراز می‌کشید و پاهای خود را در موقعیت و شرایط مناسب برای سونوگرافی قرار می‌دهید.
3. یک روکش پلاستیکی یا لاتکس روی مبدل صوتی کشیده می‌شود و مبدل به آرامی وارد واژن می‌شود.
4. متخصص سونوگرافی به آرامی مبدل را در زوایای مختلف درون واژن حرکت می‌دهد.
5. تصویر اعضای درون لگن شامل تخمدان‌ها روی صفحه کامپیوتر به نمایش گذاشته می‌شود و این تصاویر ضبط می‌شوند.

اقدامات قبل از انجام سونوگرافی تخمدان

نیاز به انجام اقدام خاصی قبل از سونوگرافی رحم و تخمدان نیست؛ اما اگر قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید سعی کنید لباس های گشاد و راحت بپوشید و حتماً مقدار زیاد آب بنوشید تا مثانه پر شود و احشای لگنی راحت تر دیده شوند.

عوارض جانبی سونوگرافی تخمدان

آزمایش سونوگرافی کمترین خطر را دارد. برخلاف دیگر روش‌های عکسبرداری پزشکی مثل رادیوگرافی یا سی تی اسکن در سونوگرافی از اشعه استفاده نمی‌شود.