آسیت نوعی بیماری است که در آن مایعات در فضای داخل شکم جمع می شود. هنگامی که بیش از 25 میلی لیتر مایع در داخل حفره شکم جمع شود، به عنوان آسیت شناخته می شود. آسیت معمولاً زمانی اتفاق می افتد که کبد به درستی کار نکند. در این حالت مایعات فضای بین پوشش شکم و اعضا را پر می کند. اگر آسیت شدید باشد، ممکن است دردناک باشد و ممکن است شما را از حرکت راحت باز دارد. آسیت می تواند زمینه را برای ایجاد عفونت در شکم فراهم کند. مایعات همچنین ممکن است به درون قفسه سینه حرکت کرده و ریه ها را احاطه کند که این شرایط باعث تنگی نفس می شود. درمان آسیت تا حد زیادی به علت زمینه ای بستگی دارد. به عنوان مثال، برای آسیت بدخیم ممکن است عمل جراحی جهت برداشتن سرطان و شیمی درمانی لازم باشد. آسیت مربوط به نارسایی قلبی نیاز به درمان نارسایی و محدودیت در رژیم غذایی دارد.

علائم آسیت

کسانی که دچار آسیت می شوند علائمی زیر را دارند:

1. ورم در مچ پا
2. تنگی نفس
3. کمردرد
4. سوء هاضمه، بی اشتهایی و یبوست
5. مشکل هنگام نشستن
6. خستگی مفرط
7. شکم بزرگ
8. افزایش وزن در کوتاه مدت

علت آب آوردن شکم

به طور کلی ایجاد آسیت شواهدی از بیماری پیشرفته کبدی را نشان می دهد. هر بیماری که باعث آسیب کبدی یا ایجاد اسکار یا زخم در کبد شود، احتمال ابتلا به آسیت را افزایش می دهد. عوامل خطر شایع در آسیت عبارتند از:

• عفونت های ویروسی مانند هپاتیت B یا هپاتیت C
• سو ءمصرف الکل
• سرطان در ارگان های ناحیه شکم
• نارسایی کلیه
• نارسایی احتقانی قلب

سایر شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به آسیت را افزایش دهد عبارتند از:

• سرطان تخمدان یا آندومتر رحم
• پانکراتیت (التهاب پانکراس)
• بیماری سل
• کم کاری تیروئید

انواع آسیت

1. آسیت های بدخیم: آسیت ناشی از سرطان پیشرفته یک عارضه ناراحت کننده است که اغلب به مراقبت های بیمارستانی نیاز دارد. کاشته شدن کانون های سرطان در صفاق باعث تحریک ترشح مایع آسیت می شود، درحالی که جذب آن را از طریق مجاری لنفاوی دیافراگماتیک متوقف می کند. آسیت های بدخیم در انسداد پیشرفته وریدی یا لنفاوی نیز دیده می شوند، حتی اگر سلول های تومورال آزاد در صفاق وجود نداشته باشد.
2. آسیت های لنفاوی: تجمع مایع لنف آزاد در حفره صفاق، نوع نادری از آسیت است. اکثر مبتلایان بالغینی هستند و اکثراً زنان مسن که یک سرطان مخفی نظیر یک لنفوم یا آدنوکارسینوم در پانکراس یا معده دارند که باعث انسداد مجاری لنفاوی می شود. آسیت لنفاوی که از ترومای خارجی یا اشتباه جراحی تخلیه وریدی پورتوسیستمیک و اعمال جراحی برداشتن آنوریسم شکمی و لنفادنوپاتی خلف صفاقی ناشی شده باشد، پیش آگهی بهتری دارد.

تشخیص علت آب آوردن شکم

علتی که باعث بروز آسیت می شود، عموماً یک بیماری جدی است که لازم است سریعاً پیگیری شود. اولین کاری که برای تشخیص علت آسیت انجام می شود، پس از شرح حال دقیق، معاینه ساده شکم است. بدین منظور، پزشک شکم را در حالت خوابیده و ایستاده نگاه می کند. شکل شکم اغلب نشان می دهد که آیا در شکم مایع تجمع کرده است یا خیر. ارزیابی پیشرفت آسیت ممکن است با اندازه گیری منظم دور شکم و وزن انجام شود. این مسئله از این جهت مهم است که افزایش وزن متعاقب تجمع مایعات اغلب سریع تر از افزایش وزن متعاقب تجمع چربی رخ می دهد. به محض این که تجمع مایع محرز شد، بررسی های بیشتر به منظور تشخیص علت زمینه ای انجام می شود:

• آزمایش خون: طی آزمایش خون عموماً عملکرد کبد و کلیه بررسی می شود. در صورتی که تست های کبدی مختل باشد، آزمایشات بیشتر برای بررسی علت کبدی آسیت و سطح آنتی بادی های هپاتیت ب و سی درخواست می شود.
• آنالیز مایع آسیت: بررسی نمونه ای که از مایع تجمع یافته در شکم به دست آمده، ممکن است شواهدی از سرطان یا عفونت را نشان دهد. پزشک این مایع را با وارد کردن یک سرنگ به شکم به دست می آورد و سپس برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه می فرستد.
• سونوگرافی شکم: سونوگرافی راه حل مناسبی برای بررسی محوطه ی شکم است. سونوگرافی ممکن است توده ی سرطانی و یا گسترش سرطان به کبد را نشان دهد.

در صورتی که سونوگرافی به تشخیص علت آسیت کمک نکند، پزشک ممکن است ام آرآی درخواست کند. اشعه ی ایکس هم راه حل مناسبی برای تشخیص علت زمینه ای است. اشعه ایکس می تواند تصاویر مناسبی از شکم و ریه ها ارائه دهد و یا شواهدی از نارسایی قلبی و یا گسترش سرطان نشان دهد.

درمان آب آوردن شکم

درمان های در دسترس آسیت شامل موارد زیر است:

رژیم کم نمک و دیورتیک ها

اگر آسیت در زمینه ی سیروز یا نارسایی کبد رخ داشته باشد، رژیم کم نمک و مصرف داروهای ادرارآور (دیورتیک ها) می تواند کمک کننده باشد. دیورتیک ها کمک می کنند که آب بیشتری از طریق ادرار دفع شود و از تجمع بیشتر مایع در شکم پیشگیری می کنند. فورزماید و اسپیرونولاکتون دو داروی دیورتیک رایج هستند. با این حال با این که این روش در اغلب موارد کمک کننده است؛ اما برخی انواع آسیت نسبت به دیورتیک مقاوم هستند. در موارد شدید سیروز کبدی ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.

پاراسنتز

در موارد بسیار شدید یا در مواردی که مایع بیش از حد در شکم تجمع کرده است، پاراستز می تواند انتخاب درمانی مناسبی باشد. در این روش پزشک از یک سوزن استفاده می کند، آن را وارد شکم می کند و سعی می کند از این طریق مایع تجمع یافته را استخراج کند. هدف از پاراسنتز این است که فشار ناشی از تجمع مایع کم شود و فرد کمتر احساس ناراحتی کند. در برخی موارد بسیار شدید آسیت پزشک ممکن است تا 10 لیتر مایع را از شکم فرد خارج کند. از آنجایی که این روش با خطر عفونت همراه است، اغلب همراه آن آنتی بیوتیک هم تجویز می شود.

شانت

اگر آسیت متعاقب سرطان ایجاد شده باشد، پزشک ممکن است از شانت استفاده کند تا خون را از فضای شکم وارد جریان خون کند. بدین منظور پزشک سوزنی را در ناحیه گردن وارد ورید میکند و شانت را از این طریق به قفسه سینه فرد می فرستد. شانت از این طریق شکم را به گردن، جایی که شانت وجود دارد، متصل می کند. در مرحله بعد مایع از طریق لوله وارد جریان خون می شود.

شیمی درمانی

در صورتی که علت آسیت سرطان باشد، داروهای شیمی درمانی می توانند کمک کننده باشند. ممکن است لوله ای وارد شکم شود تا هم داروهای شیمی درمانی وارد بدن شوند و هم از ساخته شدن بیشتر مایع پیشگیری شود. متأسفانه شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد این شیوه به حد کافی کارآمد است.

جراحی

در صورتی که سیروز کبدی به مراحل انتهایی برسد و به سایر درمان ها پاسخ ندهد، ممکن است پزشک شما را کاندید جراحی پیوند کبد کند.

نحوه تخلیه آسیت یا آب شکم

موقعیت بیمار در تخت با سر بالا در 45 درجه اجازه می دهد تا مایع در قسمت تحتانی شکم تجمع یابد. پس از ضدعفونی کردن سطح شکم با محلول ضدعفونی کننده و بی حسی موضعی، پزشک با واردکردن یک سوزن (همراه با یک غلاف پلاستیکی) 2 تا 5 سانتیمتر درون صفاق و سپس خارج کردن سوزن از غلاف پلاستیکی اجازه می دهد تا تخلیه مایع انجام شود. حداکثر تا یازده لیتر از مایع ممکن است در طی عمل خارج شود. اگر درناژ مایع بیش از 5 لیتر است، بهتر است به منظور جلوگیري از افت فشارخون بیمار سرم وریدي آلبومین تجویز گردد. این روش بدون درد است و بیمار نیاز به هیچ نوع آرام بخشی ندارد و اگر سرگیجه ندارید با کنترل فشارخون می تواند مرخص شود.

پیشگیری از آسیت

آسیت قابل پیشگیری نیست؛ اما می توانید با توجه به حفظ سلامتی کبد و رعایت نکات زیر احتمال بروز آن را کاهش دهید:

• محدودیت مصرف الکل که بروز سیروز کبدی را کم می کند.
• واکسیناسیون برای هپاتیت ب
• انجام رابطه ی جنسی کم خطر و استفاده از کاندوم در حین مقاربت. هپاتیت می تواند از طریق رابطه جنسی هم منتقل شود.
• عدم استفاده از سرنگ های مشترک. هپاتیت می تواند از طریق سوزن های مشترک منتقل شود.
• توجه به عوارض جانبی داروها. برخی داروها احتمال سمیت کبدی را بالا می برند.

عوارض آسیت

اکثر بیمارانی که دچار آسیت می شوند، متوجه اتساع شکم و افزایش سریع وزن می شوند. آسیت می تواند خوردن، آشامیدن و حرکت کردن و جابجایی را با مشکل روبرو کند. همچنین می تواند با تجمع مایع اطراف ریه ها نفس کشیدن را سخت کند. عوارض مرتبط با آسیت عبارتند از:

• احساس ناراحتی و درد شکم: این موارد ممکن است هنگامی اتفاق بیفتد که مایعات بیش از حد در حفره شکم جمع شود. این شرایط می تواند توانایی غذا خوردن، حرکت کردن و انجام فعالیت های زندگی روزمره را محدود کند.
• عفونت: به این حالت پریتونیت خودبخودی باکتریایی (SBP) گفته می شود و معمولاً باعث درد شکم، حساسیت شکم به لمس، تب یا حالت تهوع می شود. اگر این مورد به موقع تشخیص داده نشود یا درمان نشود، ممکن است بیمار دچار نارسایی کلیه، عفونت شدید خون یا احساس گیجی شود. تشخیص به طور کلی با گرفتن نمونه ای از مایع از داخل حفره شکم انجام می شود. این عفونت با آنتی بیوتیک های داخل وریدی قابل درمان است و پس از بهبودی، بیماران برای جلوگیری از عود SBP به درمان طولانی مدت با آنتی بیوتیک نیاز دارند.
• فتق مربوط به آسیت: افزایش فشار داخل شکمی می تواند منجر به ایجاد فتق ناف و اینگوینال (کشاله ران) شود که می تواند باعث ناراحتی در ناحیه شکم و کشاله ران شود. به طور کلی ترمیم فتق از طریق جراحی توصیه نمی شود، مگر اینکه درد شدیدی وجود داشته باشد که نشان می دهد روده یا بافت دیگری با برآمدگی مداوم فتق، گیر افتاده یا پیچ خورده باشد. لازم است جراحانی که در معالجه بیماران مبتلا به سیروز تجربه دارند این عمل ها را انجام دهند.
• تجمع مایعات در قفسه سینه: به این عمل هیدروتوراکس کبدی گفته می شود و مایع شکم علاوه بر حفره شکم در قفسه سینه و اطراف ریه ها (بیشتر در سمت راست) پر شود. این وضعیت ممکن است منجر به تنگی نفس هنگام فعالیت یا گاهی در حالت استراحت نیز شود.
• سندرم هپاتورنال: نوع نادری از نارسایی پیشرونده کلیه است که به دلیل آسیت رخ می دهد.

هزینه کشیدن آب شکم در منزل

قیمت و هزینه کشیدن آب شکم براي همه افراد يكسان نيست و با توجه به نوع عمل و شرايط بيمار متفاوت است و پس از معاينات و آزمايشات و مشاوره، هزينه عمل محاسبه و اعلام مي شود. از جمله اين هزينه ها مي توان به آزمايشات، داروهاي قبل و بعد از عمل و دستمزد پزشک اشاره كرد.

---