هالوکس والگوس یا انحراف در انگشت شست پا

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

انگشت شست پا از دو مفصل تشکیل شده است. بزرگترین مفصل متاتارسوفالانژ (MTP) است، جایی که اولین استخوان بلند پا (متاتارس) به اولین استخوان انگشت پا (فالانکس) متصل می‌شود. بونیون‌ها در محل اتصال MTP ایجاد می‌شوند. بونیون یا ‌هالوکس والگوس برجستگی استخوانی دردناکی است که در قسمت داخلی پا در مفصل انگشت بزرگ پا ایجاد می‌شود. از بونیون اغلب به‌ هالوکس والگوس یاد می‌شود.

هالوکس به معنای شست و والگوس یعنی انحراف به سمت خارج است. فشار وارده بر مفصل انگشت بزرگ پا باعث می‌شود که انگشت شست پا به سمت انگشت دوم منحرف شود. به مرور زمان، ساختار طبیعی استخوان تغییر کرده و باعث ایجاد برآمدگی پینه می‌شود. این بدشکلی به تدریج افزایش یافته و ممکن است در هنگام پوشیدن کفش یا راه رفتن دردناک شود. اختلال پیشرونده استخوان می‌تواند دردناک شود در این صورت شما باید به دنبال درمان باشید. بسته به شرایط بیمار، گزینه‌های جراحی و غیر جراحی وجود دارد.

علت ابتلا به هالوکس والگوس

برای ابتلا به هالوکس والگوس، نمی‌توان یک دلیل مشخص آورد. درواقع می‌توان گفت تأثیر هم‌زمان چندین عامل مختلف در ایجاد این بیماری نقش دارد. ژنتیک یکی از عوامل مؤثر در ابتلا به آن است. برخی ژن‌ها، باعث انعطاف‌پذیری بیشتر رباط‌ها شده و به‌این‌ترتیب احتمال به وجود آمدن بونیون را بیشتر می‌کنند. به همین دلیل این عارضه تا حدی زمینه ارثی و خانوادگی دارد. پوشیدن کفش نامناسب و تنگ، ایستادن طولانی‌مدت و فشاری که در حین راه رفتن به پا وارد می‌شود، در کسانی که زمینه ارثی بیماری را دارند، می‌تواند علت هالوکس والگوس و انحراف شست پا باشد. داشتن برخی از ریسک فاکتورها هم احتمال ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی ناهنجاری‌های پا، مانند انحراف شست پا و صافی کف پا
• وارد شدن آسیب به پا
• بیماری‌های التهابی که باعث درگیری مفاصل پا می‌شوند، مانند آرتریت روماتوئید

علائم هالوکس والگوس

• ناتوانی در خم گردن انگشت شست پا، یا احساس درد و سوزش شدید هنگام تلاش برای خم کردن آن
• ناتوانی در پوشیدن کفش‌های معمولی
• ضخیم شدن پوست یا ایجاد میخچه در پا
• انگشت چکشی (سفت شدن و دردناک شدن تاندون‌های انگشت شست پا)
• بی‌حسی در انگشت شست پا

عوامل خطر هالوکس والگوس

عواملی که ممکن است احتمال انحراف شست پا را افزایش دهند عبارتند از:

• کفش‌های پاشنه ‌بلند: پوشیدن کفش‌های پاشنه‌ بلند به انگشتان پا در جلوی کفش‌ فشار وارد می‌کند و اغلب انگشتان را جمع می‌کند.
• کفش‌های نامناسب: افرادی که کفش خیلی تنگ، خیلی باریک یا نوک تیز می‌پوشند بیشتر در معرض خطر ایجاد انحراف در شست پا قرار دارند.
• آرتریت روماتوئید: ابتلا به این بیماری التهابی خطر ایجاد انحراف در شست پا را افزایش می‌دهد.
• وراثت: ممکن است انحراف شست پا به دلیل وجود یک مشکل ساختاری ارثی در پاها باشد.

تشخیص انحراف استخوان شست پا

معاینه فیزیکی

پزشک در مورد سوابق پزشکی، سلامت عمومی و علائم از شما سؤالاتی می‌پرسد. وی پای شما را به دقت معاینه می‌کند. با این که پزشک می‌تواند بر اساس علائم موجود روی پا و ظاهر پای شما ابتلا به هالوکس والگوس شست را تشخیص دهد؛ ولی دستور عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس را نیز می‌دهد.

اشعه ایکس

به کمک تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس می‌توان تراکم ساختارهایی مانند استخوان‌ها را مشخص کرد. عکس گرفته شده به وسیله اشعه ایکس به پزشک کمک می‌کند تا تراز انگتان پا را بررسی کرده و آسیب‌دیدگی مفصل متاتارسوفالانژ را تشخیص دهد. تراز استخوان‌ها پا در زمانی که نشسته یا ایستاده‌اید تغییر می‌کند. پزشک به وسیله اشعه ایکس در حالی که ایستاده‌اید از پای شما عکس می‌گیرد تا به طور واضح بتواند ناترازی استخوان‌ها در پای شما را مشاهده کند. وی از عکس‌های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس برای تعیین میزان انحراف و مشخص کردن بهترین روش برای صاف کردن آن کمک می‌گیرد.

عوارض هالوکس والگوس

عدم توجه به انحراف انگشت شست پا (هالوکس والگوس)، می‌تواند موجب ناراحتی در بورس (کیسه‌ی پر از مایع دربرگیرنده‌ی مفصل) شود. بدین ترتیب بورس دچار التهاب و ورم شده و باعث ایجاد درد و حساسیت نسبت به لمس در ناحیه‌ی مفصل می‌شود. همچنین ممکن است مفاصل دیگر انگشتان پا به محدودیت‌های حرکتی دچار شوند. به این عارضه بورسیت گفته می‌شود. از دیگر عارضه‌های ایجادشده به دلیل انحراف انگشت شست پا، می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. بدشکلی در انگشتان و خود پا
2. گرفتگی انگشتان پا
3. درد مزمن در انگشتان و خود پا

روشهای درمان هالوکس والگوس

گزینه‌های درمانی بدون جراحی:

• یخ: یخ می‌تواند التهاب ناشی از انحراف شست پا را کاهش داده و درد شست پا آن را تسکین دهد.
• دارو: مسکن‌های درد بدون نیاز به نسخه. استفاده از مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن. مسکن‌های قوی‌تر ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، می‌توانند درد را کاهش داده و تحمل عارضه را آسان‌تر کنند.
• تزریق استروئید: تزریق استروئید به درون مفصل می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
• فاصله دهنده‌های انگشتی: این وسایل (اعم از پدهای سیلیکونی) به کاهش فشار از روی مفاصل انگشتان کمک کرده، اصطکاک را کاهش داده و از منطقه‌ی حساس اطراف مفصل شست پا، محافظت می‌کنند.
• پد گذاری و نوارپیچی پا به حالت عادی: پزشک شما ممکن است پای شما را نوارپیچی کرده و یا پدهایی برای آن کار بگذارد که می‌توانند فشار ناشی از هالوکس والگوس (انحراف شست پا) را کاهش دهند.
• کفی‌های طبی برای کفش : استفاده از کفی‌های طبی آماده که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند می‌تواند باعث حمایت از قوس پا شود.
• استفاده از محافظ و اسپلینت: این وسایل کمک می‌کنند تا درد ناشی از هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) کاهش یافته، موقعیت مناسب انگشتان تنظیم شده و فضای مناسب برای کاهش ناراحتی ایجاد شود.
• اصلاح فعالیت‌ها: اگر در طول روز به مدت طولانی بر روی پای خود فشار می‌آورید، فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های سنگین، پیاده‌روی و یا ایستادن را کم کنید.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نمی‌تواند تحرک انگشت پای مبتلا به هالوکس والگوس را افزایش دهد. با این حال، ماهیچه‌های قوس پا را می‌توان از طریق درمان دستی هدفمند ورزیده کرد که تأثیر مثبتی بر استاتیک و کف پا دارد. برخی از تمرینات ساده هالوکس والگوس برای کف پا وجود دارد که بر ماهیچه‌های پا تأثیر زیادی دارد. به عنوان مثال، تمرینات چنگ زدن، تمرینات رولینگ با یک توپ کوچک یا حتی پابرهنه راه رفتن ساده به طور منظم برای هالوکس والگوس مناسب است.

عمل جراحی هالوکس والگوس

اگر درد ناشی از هالوکس والگوس شدید بوده و علائم با استفاده از دیگر روش‌های درمانی برطرف نشدند، در مورد جراحی با پزشک خود مشورت کنید. در جراحی پزشک استخوان انگشت بزرگ را تراشیده و مجدداً این انگشت را با دیگر انگشتان هم‌تراز می‌کند. جراحی هالوکس والگوس بسیار رایج بوده و تنها روش موجود برای درمان هالوکس والگوس می‌باشد. برای انجام جراحی بونیونکتومی گزینه‌های متعددی وجود دارد. با پزشک خود مشورت کنید تا گزینه مناسب برای خود را بیابید. معمولاً جراحی به بهبود هالوکس والگوس کمک می‌کند؛ اما هیچ تضمینی وجود ندارد که درد کاملاً برطرف شده یا انگشت کاملاً صاف شود. پس از جراحی باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کرده و ورزش‌هایی را نیز انجام داد تا در آینده انگشت مجدداً دچار درد و التهاب نشود. انجام جراحی نیز خطراتی همچون احتمال عفونت، بازگشت هالوکس والگوس یا کاهش حس انگشت بزرگ پا را به همراه خواهد داشت. پزشک عوارض و خطرات احتمالی جراحی را برای بیمار توضیح می‌دهد تا بیمار بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد.

پیشگیری از انحراف استخوان شست پا

• این مشکل ممکن است برای هر شخصی ایجاد شود؛ بنابراین بهتر است با رعایت مواردی که در ادامه به آنها اشاره می شود، امکان ابتلا به انحراف شست پا را به حداقل برسانید.
• با انجام تمرینات پا، عضلات پا و پنجه ها را تقویت کنید.
• استفاده از کفش های پاشنه بلند، سفت و کفش هایی با پنجه های باریک را ترک کنید یا زمان استفاده از آن را به حداقل برسانید. در عوض، کفش های مناسب و راحت به پا کنید که به انگشتان پا آسیب نزنند.
• در منزل یا محیط کار، از دمپایی های راحتی به جای کفش استفاده کنید.