هالوکس والگوس یا انحراف در انگشت شست پا

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

انگشت شست پا از دو مفصل تشکیل شده است. بزرگترین مفصل متاتارسوفالانژ (MTP) است، جایی که اولین استخوان بلند پا (متاتارس) به اولین استخوان انگشت پا (فالانکس) متصل می شود. بونیون ها در محل اتصال MTP ایجاد می شوند. بونیون یا هالوکس والگوس برجستگی استخوانی دردناکی است که در قسمت داخلی پا در مفصل انگشت بزرگ پا ایجاد می شود. از بونیون اغلب به هالوکس والگوس یاد می شود.

هالوکس به معنای شست و والگوس یعنی انحراف به سمت خارج است. فشار وارده بر مفصل انگشت بزرگ پا باعث می شود که انگشت شست پا به سمت انگشت دوم منحرف شود. به مرور زمان، ساختار طبیعی استخوان تغییر کرده و باعث ایجاد برآمدگی پینه می شود. این بدشکلی به تدریج افزایش یافته و ممکن است در هنگام پوشیدن کفش یا راه رفتن دردناک شود. اختلال پیشرونده استخوان می تواند دردناک شود در این صورت شما باید به دنبال درمان باشید. بسته به شرایط بیمار، گزینه های جراحی و غیر جراحی وجود دارد.

علت ابتلا به هالوکس والگوس

برای ابتلا به هالوکس والگوس، نمی توان یک دلیل مشخص آورد. درواقع می توان گفت تأثیر هم زمان چندین عامل مختلف در ایجاد این بیماری نقش دارد. ژنتیک یکی از عوامل مؤثر در ابتلا به آن است. برخی ژن ها، باعث انعطاف پذیری بیشتر رباط ها شده و به این ترتیب احتمال به وجود آمدن بونیون را بیشتر می کنند. به همین دلیل این عارضه تا حدی زمینه ارثی و خانوادگی دارد. پوشیدن کفش نامناسب و تنگ، ایستادن طولانی مدت و فشاری که در حین راه رفتن به پا وارد می شود، در کسانی که زمینه ارثی بیماری را دارند، می تواند علت هالوکس والگوس و انحراف شست پا باشد. داشتن برخی از ریسک فاکتورها هم احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهد. این عوامل عبارتند از:

• سابقه خانوادگی ناهنجاری های پا، مانند انحراف شست پا و صافی کف پا
• وارد شدن آسیب به پا
• بیماری های التهابی که باعث درگیری مفاصل پا می شوند، مانند آرتریت روماتوئید

علائم هالوکس والگوس

• ناتوانی در خم گردن انگشت شست پا، یا احساس درد و سوزش شدید هنگام تلاش برای خم کردن آن
• ناتوانی در پوشیدن کفش های معمولی
• ضخیم شدن پوست یا ایجاد میخچه در پا
• انگشت چکشی (سفت شدن و دردناک شدن تاندون های انگشت شست پا)
• بی حسی در انگشت شست پا

عوامل خطر هالوکس والگوس

عواملی که ممکن است احتمال انحراف شست پا را افزایش دهند عبارتند از:

• کفش های پاشنه بلند: پوشیدن کفش های پاشنه بلند به انگشتان پا در جلوی کفش فشار وارد می کند و اغلب انگشتان را جمع می کند.
• کفش های نامناسب: افرادی که کفش خیلی تنگ، خیلی باریک یا نوک تیز می پوشند بیشتر در معرض خطر ایجاد انحراف در شست پا قرار دارند.
• آرتریت روماتوئید: ابتلا به این بیماری التهابی خطر ایجاد انحراف در شست پا را افزایش می دهد.
• وراثت: ممکن است انحراف شست پا به دلیل وجود یک مشکل ساختاری ارثی در پاها باشد.

تشخیص انحراف استخوان شست پا

معاینه فیزیکی

پزشک در مورد سوابق پزشکی، سلامت عمومی و علائم از شما سؤالاتی می پرسد. وی پای شما را به دقت معاینه می کند. با این که پزشک می تواند بر اساس علائم موجود روی پا و ظاهر پای شما ابتلا به هالوکس والگوس شست را تشخیص دهد؛ ولی دستور عکس برداری به وسیله اشعه ایکس را نیز می دهد.

اشعه ایکس

به کمک تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس می توان تراکم ساختارهایی مانند استخوان ها را مشخص کرد. عکس گرفته شده به وسیله اشعه ایکس به پزشک کمک می کند تا تراز انگتان پا را بررسی کرده و آسیب دیدگی مفصل متاتارسوفالانژ را تشخیص دهد. تراز استخوان ها پا در زمانی که نشسته یا ایستاده اید تغییر می کند. پزشک به وسیله اشعه ایکس در حالی که ایستاده اید از پای شما عکس می گیرد تا به طور واضح بتواند ناترازی استخوان ها در پای شما را مشاهده کند. وی از عکس های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس برای تعیین میزان انحراف و مشخص کردن بهترین روش برای صاف کردن آن کمک می گیرد.

عوارض هالوکس والگوس

عدم توجه به انحراف انگشت شست پا (هالوکس والگوس)، می تواند موجب ناراحتی در بورس (کیسه ی پر از مایع دربرگیرنده ی مفصل) شود. بدین ترتیب بورس دچار التهاب و ورم شده و باعث ایجاد درد و حساسیت نسبت به لمس در ناحیه ی مفصل می شود. همچنین ممکن است مفاصل دیگر انگشتان پا به محدودیت های حرکتی دچار شوند. به این عارضه بورسیت گفته می شود. از دیگر عارضه های ایجادشده به دلیل انحراف انگشت شست پا، می توان موارد زیر را نام برد:

1. بدشکلی در انگشتان و خود پا
2. گرفتگی انگشتان پا
3. درد مزمن در انگشتان و خود پا

روشهای درمان هالوکس والگوس

گزینه های درمانی بدون جراحی:

• یخ: یخ می تواند التهاب ناشی از انحراف شست پا را کاهش داده و درد شست پا آن را تسکین دهد.
• دارو: مسکن های درد بدون نیاز به نسخه. استفاده از مسکن هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن. مسکن های قوی تر ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، می توانند درد را کاهش داده و تحمل عارضه را آسان تر کنند.
• تزریق استروئید: تزریق استروئید به درون مفصل می تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
• فاصله دهنده های انگشتی: این وسایل (اعم از پدهای سیلیکونی) به کاهش فشار از روی مفاصل انگشتان کمک کرده، اصطکاک را کاهش داده و از منطقه ی حساس اطراف مفصل شست پا، محافظت می کنند.
• پد گذاری و نوارپیچی پا به حالت عادی: پزشک شما ممکن است پای شما را نوارپیچی کرده و یا پدهایی برای آن کار بگذارد که می توانند فشار ناشی از هالوکس والگوس (انحراف شست پا) را کاهش دهند.
• کفی های طبی برای کفش : استفاده از کفی های طبی آماده که در داروخانه ها به فروش می رسند می تواند باعث حمایت از قوس پا شود.
• استفاده از محافظ و اسپلینت: این وسایل کمک می کنند تا درد ناشی از هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) کاهش یافته، موقعیت مناسب انگشتان تنظیم شده و فضای مناسب برای کاهش ناراحتی ایجاد شود.
• اصلاح فعالیت ها: اگر در طول روز به مدت طولانی بر روی پای خود فشار می آورید، فعالیت هایی مانند ورزش های سنگین، پیاده روی و یا ایستادن را کم کنید.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی نمی تواند تحرک انگشت پای مبتلا به هالوکس والگوس را افزایش دهد. با این حال، ماهیچه های قوس پا را می توان از طریق درمان دستی هدفمند ورزیده کرد که تأثیر مثبتی بر استاتیک و کف پا دارد. برخی از تمرینات ساده هالوکس والگوس برای کف پا وجود دارد که بر ماهیچه های پا تأثیر زیادی دارد. به عنوان مثال، تمرینات چنگ زدن، تمرینات رولینگ با یک توپ کوچک یا حتی پابرهنه راه رفتن ساده به طور منظم برای هالوکس والگوس مناسب است.

عمل جراحی هالوکس والگوس

اگر درد ناشی از هالوکس والگوس شدید بوده و علائم با استفاده از دیگر روش های درمانی برطرف نشدند، در مورد جراحی با پزشک خود مشورت کنید. در جراحی پزشک استخوان انگشت بزرگ را تراشیده و مجدداً این انگشت را با دیگر انگشتان هم تراز می کند. جراحی هالوکس والگوس بسیار رایج بوده و تنها روش موجود برای درمان هالوکس والگوس می باشد. برای انجام جراحی بونیونکتومی گزینه های متعددی وجود دارد. با پزشک خود مشورت کنید تا گزینه مناسب برای خود را بیابید. معمولاً جراحی به بهبود هالوکس والگوس کمک می کند؛ اما هیچ تضمینی وجود ندارد که درد کاملاً برطرف شده یا انگشت کاملاً صاف شود. پس از جراحی باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کرده و ورزش هایی را نیز انجام داد تا در آینده انگشت مجدداً دچار درد و التهاب نشود. انجام جراحی نیز خطراتی همچون احتمال عفونت، بازگشت هالوکس والگوس یا کاهش حس انگشت بزرگ پا را به همراه خواهد داشت. پزشک عوارض و خطرات احتمالی جراحی را برای بیمار توضیح می دهد تا بیمار بتواند آگاهانه تصمیم بگیرد.

پیشگیری از انحراف استخوان شست پا

• این مشکل ممکن است برای هر شخصی ایجاد شود؛ بنابراین بهتر است با رعایت مواردی که در ادامه به آنها اشاره می شود، امکان ابتلا به انحراف شست پا را به حداقل برسانید.
• با انجام تمرینات پا، عضلات پا و پنجه ها را تقویت کنید.
• استفاده از کفش های پاشنه بلند، سفت و کفش هایی با پنجه های باریک را ترک کنید یا زمان استفاده از آن را به حداقل برسانید. در عوض، کفش های مناسب و راحت به پا کنید که به انگشتان پا آسیب نزنند.
• در منزل یا محیط کار، از دمپایی های راحتی به جای کفش استفاده کنید.