زمانی که پوست انسان در معرض تماس با مواد حساسیت زا و تحریک کنند قرار می گیرد، واکنش هایی را به شکل های مختلف از خود نشان می دهد که حساسیت پوستی نامیده میشوند. حساسیت پوستی بسته به عامل ایجاد کننده، خود را به شکل های مختلفی نشان می دهد. حساسیت پوستی همراه با خارش پوست و قرمزی که جزء رایج ترین حساسیت ها میباشد. پوست هایی که به انواع زیورآلات و بدلیجات حساسیت دارند، معمولاً این حساسیت را با علائمی نشان میدهند. این واکنش آلرژیک بدن در نواحی دیده می شود که در آن قسمت، پوست در تماس با بدلیجات قرار گرفته است. متأسفانه افراد با گذر زمان و استفاده مکرر به این شرایط عادت نمی کنند؛ چراکه منشأ آن ژنتیکی است. برخی افراد به طور ژنتیکی بدنشان نسبت به فلزات واکنش های حساسیت زا بروز می دهد و در بدلیجات این ماده آلرژی زا فلز نیکل شناسایی شده است. زمانی که این فلزات در تماس با پوست قرار می گیرند گیرنده های سلول های سیستم ایمنی موجود در پوست آن را شناسایی کرده و با بروز التهاب و قرمزی و خارش تا هر بار استفاده این گونه به این مواد واکنش نشان می دهد.

علت حساسیت به بدلیجات

حساسیت فلز به علت مواد تشکیل دهنده آن می باشد که از ترکیب چندین ماده متفاوت می باشد و برای بدن مضر است به همین دلیل بدن نسبت به آن واکنش نشان می دهد. یکی از اصلی ترین دلایل حساسیت بدلیجات آبکاری و روکشی است که از آلیاژهای متفاوتی تشکیل شده است. موادی حساسیت زایی که اغلب در بدلیجات به کار می روند عبارتند از :

• سرب: این ماده برای بدن بسیار مضر بوده و می تواند باعث آسیب به سیستم عصبی گردد به خصوص در کودکان سبب ضعف توانایی و رشد فکری می گردد، سرب اغلب در جواهرات سنگین و ساده در قسمت های پلاستیکی آن مورد استفاده قرار می گیرد.
• کادیموم: فلز بسیار مضر و سمی برای محیط زیست که موجب ایجاد سرطان نیز می گردد و اگر در بدن انباشته گردد به کلیه ها آسیب زده و باعث پوکی استخوان می شود. کادیموم برای ایجاد زرق برق در بدلیجات به کار می رود و همچنین در جواهرات سنگین نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
• کبالت فلزی : بسیار مقاوم تر از پلاتین می باشد و دارای طول عمر بالایی نیز است و به دلیل تحمل بالا در مقابل خط و خش و قیمت پائینی که دارد در ساخت زیورآلات و بدلیجات به کار می رود.
• نیکل: نوعی فلز به رنگ نقره ای سفید است که در طبیعت می توان آن را یافت و در ساخت بدلیجات مانند حلقه ها ، دستبند ها و … بسیار زیاد به کار می رود.
• برنج: برنج معمولاً به عنوان فلز پایه مورد استفاده قرار می گیرد و روی آن روکش طلا و نقره می آید یعنی اگر پوست شما بعد از تماس با اکسسوری یا بدلیجات سبز شود یعنی در بدلیجات مورد استفاده برنج به کار رفته است . برنج از آلیاژ روی و مس می باشد یعنی اگر پوست شما به برنج واکنش نشان دهد احتمالاً به مس نیز حساسیت دارید.
• کروم : حساسیت به دی کرومات پتاسیم در مردان ایرانی 8 درصد و در زنان ایرانی 2 درصد می باشد. کروم بیشتر در صنعت به کار گرفته می شود، در صنایعی همچون سیمان سازی، رنگ سازی، چرم سازی ،الکترونیک و نقاشی استفاده می شود.
• مس: حساسیت به مس در بدلیجاتی مانند رزگلد که از ترکیب طلا و مس به دست می آید ایجاد می شود.

علائم حساسیت به بدلیجات

1. خارشی که ممکن است شدید باشد.
2. قرمزی یا تغییر رنگ پوست
3. برجستگی روی پوست
4. لکه های خشکی بیشتر به سوختگی شبیه هستند.
5. در موارد شدید تاول پوستی و تخلیه مایع در آن نواحی

تشخیص حساسیت به بدلیجات

پزشک پس از شنیدن شرح حال شما با استفاده از آزمایش پوست و آزمایش خون می تواند این آلرژی را در شما تشخیص داده و نوع آن را مشخص نماید. با استفاده از این آزمایشات پزشک می تواند آنتی بادی های اختصاصی آلرژن (ماده حساسیت زا) را در خون شما تشخیص داده و نوع ماده محرک و حساسیت زا را شناسایی نماید. متداول ترین تست های پوستی انجام شده در واکاوی حساسیت پوستی عبارت است از:

آزمایش پچ:

آزمایش پچ (PATCH TEST) یکی از تست های رایج پوستی در تشخیص حساسیت پوستی است که برای انجام آن پزشک ناحیه کوچکی از پوست بیمار را در مجاورت فلز محرک مشکوک قرار می دهد و سپس این ناحیه از پوست از نظر ایجاد واکنش های آلرژیک مورد بررسی قرار می گیرد. در طی این آزمایش مقداری از عصاره آلرژن بر روی چسب قرار داده شده و به پوست بازو یا کمر شما چسبانده می شود و پس از آن این نواحی مورد بررسی از نظر ظهور واکنش های آلرژیک قرار می گیرند.

آزمایش داخل درم یا پوست (Intradermal test):

برای انجام این آزمایش پس از تمیز کردن پوست با الکل مقداری از عصاره آلرژن به داخل لایه ای از پوست به نام Derm تزریق می شود و بروز واکنش های آلرژیک در این ناحیه در طی ۴۸ ساعت مورد بررسی قرار می گیرد.

آزمایش خراش (Scratch test):

برای انجام آزمایش خراش پوستی یا آزمایش پوستی (پریک) پوست ساعد دست شما به وسیله الکل تمیز شده و به وسیله خودکار نواحی مورد نظر در پوست را علامت گذاری کرده و سپس یک قطره از عصاره آلرژن را بر روی هر یک از این نواحی علامت گذاری شده قرار می دهند. سپس لایه بیرونی پوست کمی خراش داده می شود تا عصاره آلرژن وارد پوست گردد.
و اما آزمایشات خونی رایج نیز برای تشخیص این عارضه آلرژیک پوستی عمدتاً شامل موارد زیر می باشد:

تست ایمونوگلوبولین E (آنتی بادی IgE):

این آیتم در خون یکی از انواع آنتی بادی ها است که به طور مستقیم به پاسخ های آلرژی بدن مرتبط می باشد؛ بنابراین اندازه گیری آن در خون می تواند به پزشک در تشخیص دقیق تر و صحیح تر کمک بسیاری نماید.

آزمایش الایزا:

این تست میزان آنتی بادی های نشات گرفته از آلرژن را در خون شما اندازه گیری می کند.

آزمایش رادیوایمونواسی:

از این تست برای تشخیص محرک های ایجاد کننده آلرژی در بدن و حساسیت پوستی استفاده می شود.

آزمایش ایمونوبلات:

با استفاده از این تست می توان بر اساس تولید آنتی بادی IgE اختصاصی ساخته شده در بدن بیمار نوع ماده محرک و حساسیت زا را تشخیص داد.

تست شمارش سلول های خون یا (CBC):

این تست برای اندازه گیری گلبول های سفید مورد استفاده قرار می گیرد؛ چراکه افزایش گلبول های سفید علی الخصوص ائوزینوفیل ها می تواند احتمال ابتلا به آلرژی را در شما تأیید نماید.

چگونه حساسیت به بدلیجات را از بین ببریم؟

استفاده از انواع مرطوب کننده پوست:

بهتر است قبل از اینکه از جواهرات خود استفاده کنید، آن قسمت از نواحی پوست که در تماس با جواهرات هستند را با لایه ای از کرم مرطوب کننده بپوشانید. این لایه محافظ که توسط کرم ایجاد می شود، مانع از این می شود که بدلیجات مستقیماً با پوست شما در تماس باشند.

خشک کردن پوست:

زمانی که قصد دارید از جواهرات خود استفاده کنید، باید توجه داشته باشید که آن قسمت از پوست که در تماس با زیورآلات قرار می گیرد، حتماً خشک باشد.

نو کردن بدلیجات قدیمی:

زیورآلات بدل با گذشت زمان لایه محافظ خود را از دست می دهند و حساسیت زایی آنها افزایش پیدا می کند. بهتر است این جواهرات را پیش سازنده این محصولات برده و از وی بخواهید که لایه محافظی از جنس استیل روی آنها بکشد.

استفاده از لاک ناخن:

یک راهکار جالب و بسیار ساده برای جلوگیری از ایجاد حساسیت نسبت به بدلیجات، این است که قسمت هایی مانند گیره و قفل گردنبند و دستبند و گوشواره یا زیپ شلوار و ... را با لاک ناخن بی رنگ بپوشانید. این روش در اکثر مواقع پاسخگو می باشد.

حتی الامکان استفاده از جواهرات از جنس استیل:

اگر علاقه به استفاده کردن از جواهراتی به غیر از طلا را دارید، به شما توصیه می شود که از جواهراتی از جنس استیل استفاده کنید که حساسیت زایی بسیار کمی دارند. گاهی اوقات پوست شما نسبت به قفل یا بند جواهرات استیل حساسیت نشان می دهد. در این موارد باید چک کنید که در ساخت این قفل و بندها از نیکل استفاده نشده باشد

دارو درمانی

استفاده از داروهای خوراکی مانند آنتی هیستامین، پرومتازین، سیتریزین، داروهای آنتی بیوتیک و پمادهای موضعی و پماد حساسیت به بدلیجات مانند پماد منتول، پماد بتامتازون، پماد کلوبتازول، پماد لیدوکائین و …. می تواند در درمان این عارضه تأثیر مثبتی داشته باشد و به عنوان درمان دارویی حساسیت به بدلیجات شناخته می شود. از این داروها حتماً با تجویز پزشک استفاده نموده تا بدین طریق از بروز عوارض بعدی جلوگیری نمایید.

---