چرا ریش دچار کچلی میشود؟

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست ، مو و زیبایی ]آدرس وب سایت : www.drvaez.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان توحید میانی ، قبل از چهارراه پلیس ، مقابل اداره ثبت ، ساختمان آریا ، طبقه اول تلفن مطب : 91620100 - 031

کچلی ریش اصطلاحی پزشکی برای آلودگی قارچی مو و پوست در قسمت ریش دار صورت است. این قارچ پوستی قسمت پایین صورت را آلوده می کند و ممکن است تا گردن هم گسترش پیدا کند. آلودگی قارچی پوست صورت را کچلی صورت هم می نامند. در واقع این اصطلاحات پزشکی تا حدودی با یکدیگر مشترک هستند. بااین حال کچلی ریش دقیقاً به آلودگی قارچی در قسمت ریش دار در مردها به ویژه افراد بزرگسال و بالغ اشاره می کند. کچلی ریش یک بیماری پوستی نادر است. قارچ پوستی یا درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یکی از بیماری های پوستی است که در ابتدا به صورت لکه های قرمز در مناطق آسیب دیده پوست ظاهر می شود و بعداً ممکن است به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. اگرچه کچلی ریش در سرتاسر دنیاد یده شده اما با روش های بهداشتی مدرن به حداقل پراکندگی خود رسیده است.

علت ابتلا به کچلی ریش

این بیماری بیشتر در زمان اصلاح توسط آرایشگر با تیغ مشترک منتقل می شود و دانه های پوستی به وجود آمده خارش دار علت قارچ پوستی هستند. قارچی که باعث این بیماری می شود درماتوفیت نام دارد. این قارچ ها رایج هستند و در همه جای دنیا پیدا می شوند. درماتوفیت ها آنزیم های ویژه ای دارند که قادر به هضم کراتین هستند، نوعی پروتئین که لایه ی سخت بیرونی پوست را می سازد. موها و ناخن ها هم ترکیبی از کراتین هستند، بنابراین آلودگی درماتوفیت در زیر لایه ی رویی پوست گسترش نخواهد یافت. با این حال درصورتی که بدن به حضور قارچ واکنش نشان دهد وضع متفاوت می شود و ممکن عفونت باکتریایی دومی هم به وجود بیاید. گونه های مختلفی از درماتوفیت ها باعث به وجود آمدن کچلی ریش می شوند. برخی از آنها فقط به پوست انسان تمایل دارند و برخی دیگر به سراغ گونه های جانوری می روند البته می توانند به انسان هم منتقل شوند. گونه های درماتوفیت زیر مسبب کچلی ریش هستند:

• تریکوفیتون روبروم
• تریکوفیتون منتاگروفیتس
• تریکوفیتون وروکوزوم
• میکروسپوروم کانیس
• تریکوفیتون ویولاسئوم
• تریکوفیتون مگنینی
• تریکوفیتون شوئن لاینی

گونه های قارچی دیگر که باعث بیماری کچلی ریش می شوند بر اساس موقعیت جغرافیایی، تماس نزدیک با حیوانات و عوامل آب و هوایی و سبک زندگی تغییر می کنند.

علائم کچلی ریش

در برخی از موارد خفیف کچلی ریش علائمی ندارد. گاهی هم بدون هیچ دانه ی مشخصی تنها احساس خارش وجود دارد. اگرچه واژه ی ریش در آن به کاربرده شده است؛ اما کچلی ریش ممکن است تنها ناحیه ی سبیل را مورد توجه قرار دهد. کچلی ریش بیشتر در روی چانه و گردن دیده شده و از آنجا گسترش پیدا می کند. به عفونت های درماتوفیت با عنوان کرم حلقه دار هم اشاره می کنند؛ زیرا این باکتری باعث ایجاد زخم های حلقه مانند قرمز می شود. بااین حال این زخم ها همیشه به این شکل نیستند. زخم های پوستی کچلی ریش از لحاظ ویژگی ظاهری به دودسته ی برافروخته و غیر برافروخته تقسیم می شوند. زخم های برافروخته معمولاً قرمز هستند و پوست متورم شده و دانه های کوچکی در روی پوست هستند که از خود موادی تراوش می کنند. ممکن است احساس درد هم وجود داشته باشد. در مورد غیر برافروخته، تورم و قرمزی کمتری وجود دارد و معمولاً دانه ای هم دیده نمی شود. از دست دادن مو در قسمت های آلوده و خارش پوست که ممکن است شدت آن متفاوت باشد رایج است. ممکن است نواحی پر مو هنگام ابتلا به قارچ بیماری کریون (آبسه های ملتهب چرکی با ترشحات زردرنگ) را به وجود بیاورند. این بیماری بیشتر در کچلی ریش و کچلی سر شایع است. چنانچه از ظاهر آن انتظار می رود دردناک باشد؛ ولی کریون معمولاً همراه با درد و خارش نیست.

تشخیص کچلی ریش

اغلب پزشک متخصص با معاینه و مشاهده بیماری را تشخیص می دهد؛ اما گاهی اوقات ممکن است برای اطمینان آزمایش خون و یا نمونه برداری از پوست زیر میکروسکوپ انجام شود.

درمان کچلی ریش

کچلی ریش و قارچ پوست سر منجر به کچلی سر هر دو به روشی مشابه درمان می شوند. در این کار باید موهای محل موردنظر را تراشید و از ضد قارچ موضعی بر روی آن استفاده کرد. اگرچه عوامل موضعی برای اکثر عفونت های درماتوفیت از نوع خفیف تا متوسط کاربرد دارد؛ ولی برای مورد قارچ ریش عوامل ضد قارچی دهانی هم لازم است. داروهای ضد قارچ شامل این موارد هستند:

• فلوکونازول
• گریزئوفولوین
• ایتراکونازول
• تربینافین

این داروها باید به مدت 4 تا 6 هفته استفاده شوند تا بیماری به طور کامل از بین برود. برای جلوگیری از بازگشت بیماری باید اقدامات پیشگیرانه ای را انجام داد. برخی اوقات قبل از درمان بیماری قارچ باید اقدامات ضد باکتریایی و آنتی بیوتیکی انجام داد. انجام این کار به ویژه قبل از اصلاح موهای باقی مانده مهم است.

پیشگیری از بیماری کچلی ریش

• هرگز از تیغ مشترک استفاده نکنید و اطمینان حاصل کنید که آرایشگر از تیغ نو برای شما استفاده می کند.
• از اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند حوله با دیگران اجتناب کنید.
• بهتر است اصلاح صورت با تیغ انجام شود؛ زیرا اصلاح با هر روش دیگری احتمال ابتلا را بالا می برد.
• پس از لمس کردن حیوانات خانگی دست های خود را با آب و صابون بشویید؛ زیرا ممکن است حیوان مبتلا باشد.
• اگر دچار عفونت قارچی در نقاط دیگر بدن می باشید حتماً درمان را کامل کنید تا بیماری به سایر نواحی بدن انتقال پیدا نکند.
• بعد از اصلاح از مرطوب کننده و گاهی اوقات از ضد باکتری و ضد عفونی کننده استفاده کنید.
• بیماری کچلی ریش اگرچه در دنیا رایج نبوده و به ندرت افراد دچار این بیماری می شوند؛ اما بهتر است با رعایت بهداشت فردی و نکات ذکر شده احتمال ابتلا به آن را پایین بیاورید.