سونوگرافی غدد بزاقی دهان به چه دلیل انجام میشود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سه جفت غدد بزاقی در زیر و پشت فک قرار دارد که با نام های غدد پاروتید، ساب لینگوال و ساب مندیبولار شناخته می شوند. غدد مذکور موسوم به غددبزاقی ماژور یا اصلی میباشند. در مقابل، غدد بزاقی متعدد و کوچک دیگری در مخاط لب های داخلی، داخل گونه ها و در داخل دهان و گلو وجود دارد که به نام غددبزاقی مینور یا فرعی شناخته میشوند. . این غده ها در کنار مهمترین مسئولیت آنها که همان ترشح بزاق است، وظایف دیگری نظیر بلعیدن راحت تر، چشیدن غذاها و حفظ سلامتی دهان و دندان را انجام می دهند. تعدادی از بیماری ها می توانند غدد بزاقی شما را تحت تأثیر قرار دهند. با توجه به موقعیت سطحی غدد بزاقی، سونوگرافی به عنوان یک تکنیک به آسانی در دسترس، مقرون به صرفه و بی خطر (بدون تابش اشعه و بدون نیاز به تزریق ماده حاجب) تکنیک تصویربرداری خط اول انتخابی برای بیماری های غدد بزاقی است.

بزرگ شدن غدد بزاقی

بیماری های غدد بزاقی اغلب با تورم یک طرفه یا دو طرفه غدد بروز می کنند . این تورم تشخیص افتراقی های متعددی را مطرح می کند که شرح حال، معاینه بالینی، مطالعات تصویربرداری نقش مهمی در آن ایفا می نمایند تورم یک یا چند غده ی بزاقی ممکن است در نتیجه ی انسداد مجرا، التهاب یا نئوپلاسم باشد . یک شرح حال و معاینه بالینی دقیق معمولا تشخیص افتراقی هایی را برای آزمون های تکمیلی مشخص می سازد . شک بالینی به تومور بدخیم، به ویژه در این حیطه مهم می باشد .

بیماری های غدد بزاقی

سه جفت غدد بزاقی وجود دارند که پاروتید نامیده می شوند. این غدد مسئول تولید بزاق دهان هستند. انسداد غدد بزاقی یکی از متداول ترین دلایل بیماری های غدد بزاقی است. انسداد غدد بزاقی می تواند بسیار دردناک باشد. برخی از انواع عفونت ها از طریق ویروس ها و باکتری ها به وجود می آیند. بزرگسالان و نوزادان بیشتر به این نوع بیماری مبتلا می شوند.

سندرم شوگرن

این بیماری جزء بیماری های شایع غدد بزاقی است. زمانی که گلبول های سفید به سلول های سالم غددی که مایعات ترشح می کنند، عرق ترشح می کنند و یا غدد چربی حمله می کنند. این بیماری بیشتر زنان مبتلا به بیماری های خودایمنی و لوپوس را درگیر می کند.

ویروس ها

ویروس ها می توانند غدد بزاقی را درگیر کنند. از جمله ویروس های مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ویروس آنفولانزا
• مامپس
• اکوویروس

تومورهای سرطانی و غیر سرطانی غدد بزاقی

تومورهای سرطانی و غیر سرطانی در غدد بزاقی هم شروع به رشد می کنند. تومورهای سرطانی نادر هستند و بیشتر در سنین ۵۰ تا ۶۰ سالگی دیده می شوند. تومورهای غیر سرطانی که غدد پاروتید را درگیر می کنند با نام های مختلفی شناخته می شوند. آدنوم های خوش خیم خم می توانند در غدد سابمندیبولار رشد کنند؛ ولی این مورد بسیار نادر است.

علائم بیماری های غدد بزاقی

از علائم بیماری های غدد بزاقی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• توده های دردناک در زیر زبان
• دردی که با غذا خوردن افزایش می یابد.
• توده در گونه و در زیر چانه
• ترشحاتی که در داخل دهان ریخته می شود.
• ترشح شدید و بودار
• تب

کیست هایی که در غدد بزاقی شروع به رشد می کنند می توانند باعث موارد زیر شوند:

• مخاط زرد که با ترکیدن کیست از توده خارج می شود.
• اختلال در خوردن
• اختلال در صحبت کردن
• اختلال در بلعیدن

عفونت های ویروسی در غدد بزاقی مانند مامپ ها می توانند باعث علائم زیر شوند:

• تب
• درد های ماهیچه ای
• درد مفصل
• تورم در دو طرف صورت
• سر درد

کاربرد سونوگرافی غدد بزاقی

1. یافتن منشأ ورم در غدد بزاقی، التهاب ممکن است توسط عفونت ها (آبسه ها)، التهاب یا کیست ایجاد شده باشد.
2. پیدا کردن اینکه توده در غده پاروتید سرطانی است یا خوش خیم.
3. یافتن منشأ خشکی دهان. چندین مشکل می تواند منجر به خشکی دهان شود که شامل انسداد مجرای بزاقی، رشد توده در غده بزاقی، یا سندرم شوگرن می شود.

آمادگی سونوگرافی غدد بزاقی

آمادگی خاصی برای انجام این روش تشخیصی و تصویربرداری نیازی ندارد. بیمار می تواند قبل از انجام این روش به طور عادی غذا خورده و مایعات بنوشد.

روش سونوگرافی غدد بزاقی

در سونوگرافی تصاویری از داخل بدن با کمک امواج صوتی ایجاد می شود و انجام آن به وسیله یک مبدل (پروب) و ژل سونوگرافی که بر روی سطح پوست به طور مستقیم کشیده می شود، صورت می پذیرد. در طی تصویر برداری اولتراسوند و یا اسکن اولتراسوند که آن را سونوگرافی نیز می نامند، امواج صوتی توسط پروب به طور مستقیم به بدن منتقل می شود و اطلاعات انعکاس امواج پس از برخورد به اعضای بدن به شکل یک تصویر ثبت می گردد.

عوارض سونوگرافی غدد بزاقی

سونوگرافی غدد بزاقی، غیر تهاجمی، فاقد هرگونه عارضه ای مانند درد و یا مواجهه با اشعه رادیولوژی است و عملکرد آن از امواج صوتی میباشد .