درباره ام آر آی مغز بیشتر بدانید

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

امروزه ام آر آی یک روش تصویربرداری حساس (به خصوص برای مغز) است و یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که پزشکان برای تشخیص و درمان برخی بیماری ها از آن استفاده می کنند. در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) مغزی از میدان مغناطیسی قوی، امواج رادیویی و کامپیوتر برای تولید عکس از مغز و سایر قسمت های جمجمه استفاده می شود که بسیار شفاف تر و دقیق تر از عکس هایی است که با روش های دیگر گرفته می شود.

در این روش تصویربرداری از پرتوهای یونیزه شده استفاده نشده و برای انجام آن باید ماده حاجبی که به آن گادولینیوم گفته می شود تزریق شود که احتمال بروز واکنش های آلرژیک ناشی از استفاده از آن کمتر از مواد حاجب یددار است. متخصصین مغز و اعصاب از ام آر آی برای تشخیص بسیاری از بیماری های مغزی مانند کیست ها، تومورها، خونریزی، تورم، ناهنجاری ها، عفونت ها، بیماری های التهابی و مشکلات مغزی دیگر استفاده می کنند. همچنین با این روش تصویربرداری می توان صحت عملکرد شانت را بررسی کرده و آسیب دیدگی های مغزی ناشی از ضربه مغزی یا سکته مغزی را تشخیص داد. با استفاده از این روش می توان از قسمت های مختلف عکس هایی گرفت که با استفاده از روش عکس برداری به وسیله اشعه ایکس یا سی تی اسکن یا سونوگرافی نمی توان از این قسمت ها تصاویر واضحی گرفت. این روش به خصوص برای تشخیص مشکلات غده هیپوفیز و ساقه مغز بسیار مؤثر و مفید است. تصاویر دقیق ام آر آی به متخصصین مغز و اعصاب در ارزیابی قسمت ها مختلف بدن و تشخیص برخی بیماری ها کمک می کند. سپس تصاویر روی مانیتور کامپیوتر نشان داده شده یا به روش های الکترونیک استخراج شده و چاپ می شوند یا روی یک سی دی کپی می گردند تا مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند.

درباره ام آر آی مغز بیشتر بدانید

اسکن ام آر آی مغز یک روش غیرتهاجمی است که از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای تولید تصاویر بسیار واضح از مغز و ساختارهای مرتبط با آن استفاده می کند. ام آر آی مغز به واسطه تولید تصاویر دقیق تر می تواند نشان دهد که آیا هرگونه ناهنجاری در مغز یا بافت های اطراف آن وجود دارد یا خیر. در این روش برخلاف سی تی اسکن مغز از اشعه ایکس استفاده نمی شود و به همین دلیل ایمنی بالایی دارد. اصولاً تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) با عبور جریان الکتریکی از سیم پیچ ها برای ایجاد یک میدان مغناطیسی موقت در اطراف بدن عمل می کند. سپس یک فرستنده و گیرنده در دستگاه امواج رادیویی را ارسال و دریافت می کنند. کامپیوتر از این سیگنال ها برای ایجاد تصاویر دیجیتالی از ساختارهای داخل سر شما به خصوص مغز استفاده می کند. پس از انجام ام آر آی مغزی، رادیولوژیست تصاویر آماده شده را بررسی و یک گزارش در قالب تفسیر ام آر آی مغز به پزشک معالج شما ارائه می‎دهد.

کاربرد ام آر آی مغز

ام ار ای مغز به طور خاص می تواند هرگونه التهاب و تورم، آسیب مغزی، مشکلات ساختاری، توده های غیرطبیعی و خونریزی در داخل مغز را نشان دهد. به همین دلیل پزشک متخصص در صورت مشاهده ترکیبی از علائم و نشانه های زیر، ممکن است یکی از انواع ام آر آی مغز را برای شما تجویز کند:

• میگرن یا سردردهای مزمن
• تشنج
• دوره های مکرر سرگیجه شدید
• کاهش شنوایی با علت غیرقابل توضیح
• مشکلات بینایی
• عدم تعادل هورمونی مربوط به هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز
• تغییرات قابل توجه در تفکر و رفتار
• ضعف و خستگی مفرط

معمولاً برای تشخیص یا نظارت بر ناهنجاری های زیر انجام ام آر آی مغز ضرورت دارد:

• تجمع لخته خون در مغز
• آنوریسم مغزی
• خونریزی مغزی
• عفونت های مغزی (آنسفالیت)
• آسیب مغزی مرتبط با صرع
• تومور و کیست مغزی
• برخی از بیماری های عصبی مزمن مانند ام اس (MS)
• زوال عقل
• هیدروسفالی
• مشکلات غده هیپوفیز مانند آدنوم هیپوفیز
• سکته مغزی
• مشکلات تکاملی مرتبط با ساختار مغز
• آسیب مغزی تروماتیک (TBI)

ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی همچنین از اسکن ام آر آی مغز برای اطمینان از آمادگی بیمار قبل از جراحی و بهبودی بعد از جراحی استفاده می کنند.

مزایای ام آر آی مغز

1. ام آر آی مستلزم قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس نیست، بنابراین برای کودکانی که ممکن است نیاز به اسکن های متعدد داشته باشند گزینه بهتری است تا خطر بروز عوارض سی تی اسکن مغز آنها را تهدید نکند.
2. اسکن ام آر آی می تواند بافت ها و ساختارهای نرم را با وضوح بیشتری نسبت به سی تی اسکن نشان دهد.
3. برای ام آر آی به تزریق دوز کمتری از ماده حاجب نسبت به سی تی اسکن نیاز است.

آماده شدن برای انجام ام آر آی مغز

در هنگام انجام آزمایش لباس های مخصوصی به شما داده می شود همچنین در صورتی که لباس های خودتان به اندازه کافی گشاد باشد و کمربند و اشیاء فلزی نداشته باشد می توانید در طول انجام فرایند تصویربرداری همان را بپوشید. نحوه خوردن و آشامیدن قبل از انجام تصویربرداری ام آر آی متغیر است که به نوع آزمایش و امکانات تصویربرداری بستگی دارد. در برخی از آزمایش های MRI ممکن است نیاز به تزریق ماده حاجب در جریان خون باشد. رادیولوژیست یا تکنسین مربوطه یا پرستار ممکن است از شما در مورد آلرژی های احتمالی که دارید مانند آلرژی به ید یا ماده حاجب، اشعه ایکس، داروها، غذاها یا عوامل محیطی و همچنین در مورد ابتلا به بیماری آسم از شما سؤال کند.
احتمال داشتن آلرژی نسبت به مواد حاجب بر پایه گادولینیوم که در ام آر آی استفاده می شود بسیار کمتر از مواد حاجب یددار است که در سی تی اسکن مورد استفاده قرار می گیرند. شما باید در مورد بیماری ها یا جراحی هایی که به تازگی انجام داده اید اطلاعات لازم را در اختیار رادیولوژیست قرار دهید. برخی بیماری ها مانند بیماری های کلیوی حاد ممکن است مانع استفاده از مواد حاجب بر پایه گادولینیوم در ام آر آی شوند. خانم هایی که باردار هستند باید حتماً پزشک یا تکنسین مربوطه را مطلع نمایند. از آنجا که کودک در شکم مادر تحت میدان مغناطیسی قوی قرار می گیرد، زنان باردار نباید در سه ماهه اول بارداری تحت ام آر آی قرار گیرند مگر این که مزایا و فواید انجام ام آر آی بیش از مضرات انجام آن باشد. باید جواهرات و زیور آلات خود را در خانه گذاشته یا قبل از انجام ام آر آی آنها را درآورید.

تصویر برداری ام آر آی (MRI) چگونه انجام میشود؟

آزمایش ام آر ای ممکن است به صورت عمل سرپایی انجام شود یا نیاز به بستری شدن هم داشته باشد. شما روی تخت ام آر ای قرار داده می شوید. بندها و بالش های مخصوصی برای این که شما در خلال انجام فرایند در وضعیت مناسبی قرار گیرید مورد استفاده قرار می گیرند. دستگاه ها و کویل ها ظرفیت ارسال و دریافت امواج رادیویی را داشته که ممکن است در اطراف یا نزدیکی ناحیه تحت تصویربرداری بدن باشند. برای انجام MRI مغزی، دستگاهی در اطراف سر قرار داده می شود. در صورتی که در ام آر ای از ماده حاجب استفاده شود، پزشک، پرستار یا تکنسین، کاتتر که به آن خط وریدی گفته می شود را در رگ های دست یا بازو قرار می دهند. ممکن است برای تزریق ماده حاجب از محلول سالین نیز استفاده شود. محلول که وارد ورید می شود از انسداد کاتتر داخل وریدی تا زمانی که ماده حاجب تزریق می شود پیشگیری می کند. شما در مگنت دستگاه ام آر آی قرار داده می شوید و رادیولولوژیست و تکنسین به کمک کامپیوتری که بیرون از اتاق قرار دارد تصویربرداری را انجام می دهند. زمانی که آزمایش انجام شد، باید کمی صبر کنید تا رادیولوژیست و تکنسین عکس ها را بررسی کرده و در صورت نیاز عکس های دیگری از شما گرفته شود.

تشخیص مشکلات نخاعی از جمله فتق دیسک با ام آر آی

MRI كمر می تواند مشکلات مختلف کمر از جمله مشکلات استخوان ها (مهره ها)، بافت های نرم (مانند نخاع)، اعصاب و دیسک ها را تشخیص دهد.گاهی اوقات MRI برای ارزیابی آناتومی ستون فقرات کمر، کمک به برنامه ریزی جراحی ستون فقرات یا نظارت بر تغییرات ستون فقرات بعد از عمل انجام می شود. به عنوان مثال می تواند نقاطی از ستون فقرات را پیدا کند که در آن کانال نخاعی که محلی برای عبور نخاع است، به طور غیر طبیعی تنگ شده است و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. ام آر آی می تواند تصاویری از دیسک ها را ارائه دهد تا پزشک برآمدگی، پارگی یا فشار به نخاع یا اعصاب را بررسی کند.

تفسیر جواب ام آر آی

پزشکی که برای تفسیر تصاویر MRI آموزش دیده است (رادیولوژیست) تصاویر گرفته شده از شما را آنالیز کرده و به پزشک شما گزارش می دهد. پزشک شما هر مطلب مهمی را با شما در میان گذاشته و مراحل را با شما پیش می برد.

موارد منع انجام ام آر آی

در بیشتر موارد، ام آر آی برای بیمارانی که ایمپلنت های فلزی دارند بی خطر است مگر در موارد زیر:

1. ایمپلنت حلزون گوش
2. برخی انواع گیره های مورد استفاده در آنوریسم مغزی
3. برخی انواع کویل های فلزی که در عروق خونی قرار داده می شوند.
4. تقریباً تمام دیفیبریلاتورها و پیس میکرهای قلبی

عوارض MRI

زنان باردار نباید در طول سه ماهه اول بارداری خود MRI بگیرند مگر اینکه قطعاً به این تست نیاز داشته باشند. سه ماهه اول زمانی است که ارگان های بدن کودک رشد می کنند. همچنین در زمان بارداری نباید از ماده حاجب استفاده کرد. در صورتی که در گذشته نسبت به ماده حاجب واکنش آلرژیک داشته اید یا به بیماری کلیوی شدید ابتلا دارید، از دریافت ماده حاجب امتناع کنید.