مفصل شانه به عنوان انعطاف پذیرترین مفصل بدن شناخته می شود. این مفصل اجازه حرکات مختلف را به دست ها می دهد و انجام انواع فعالیت ها و کارها را امکان پذیر می سازد. با این حال این میزان انعطاف پذیری ممکن است مفصل شانه را در معرض صدمات بیشتری قرار دهد. شکستگی اشاره به ترک خوردن استخوان دارد و معمولاً در اثر صدماتی همچون زمین خوردن یا وارد آمدن ضربه مستقیم به کتف بروز می کند. نوع شکستگی استخوان کتف به سن بیماران هم بستگی دارد.

شکستگی بخش بالایی دست (استخوان هومروس پروگزیمال) در بین سالخوردگان شایع تر است و دفعات بروز آن با افزایش سن ارتباط دارد. شکستگی شانه ممکن است در استخوان ترقوه موسوم به استخوان چنبره، استخوان سر بازو موسوم به هومروس، یا استخوان کتف، یا تیغه شانه رخ دهد. توانبخشی شکستگی شانه و کتف با روشهای غیر جراحی و طب فیزیکی جهت درمان این عارضه به کار می رود.

علل شکستگی شانه

شکستگی های ترقوه یا سر استخوان بازو می توانند به دلیل ضربه مستقیم ناشی از سقوط، برخورد یا حوادث رانندگی بروز کنند. استخوان کتف، به دلیل محافظت شدن توسط قفسه سینه و عضلات اطراف آن به راحتی نمی شکند؛ بنابراین علت شکستگی ترقوه معمولاً به دلیل ضربات شدید، مثل برخوردهای ناشی از حوادث رانندگی در سرعت های بالا اتفاق می افتند. اغلب شکستگی های کتف با آسیب دیدگی قفسه سینه مرتبط هستند.

علائم شکستگی شانه

شکستگی های مختلف شانه علائم تقریباً متفاوتی دارند؛ اما این شکستگی ها یک سری علائم عمومی دارند که عبارتند از:

1. درد
2. ورم و کبودی
3. ناتوانی در حرکت دادن شانه
4. احساس ساییدگی هنگام حرکت دادن شانه
5. بد شکلی (شکل محل شکستگی طبیعی به نظر نمی رسد).

انواع شکستگی های شانه

بیشتر شکستگی ها در کودکان، در استخوان ترقوه و در بزرگسالان بیشتر شکستگی ها در قسمت بالایی استخوان بازو (هومروس پروگزیمال) ایجاد می شوند. برخی از انواع این شکستگی ها عبارتند از:

• شکستگی های استخوان ترقوه: این مورد، شایعترین نوع شکستگی کتف و شانه است که معمولاً در اثر زمین خوردن ایجاد می شود.
• شکستگی های استخوان کتف: شکستگی ها در این استخوان به ندرت اتفاق می افتند. این شکستگی ها معمولاً در اثر حوادث شدید مانند تصادف با یک وسیله ی موتوری یا سقوط از ارتفاع ایجاد می شوند.
• شکستگی های قسمت فوقانی استخوان بازو (پروگزیمال هومروس): شکستگی ها در قسمت فوقانی استخوان بازو، در افراد مسن تر (بالا تر از 65 سال سن) شایع ترند. در برخی مواقع این استخوان تنها ترک خورده و قسمت شکسته ی آن جا به جا نشده و یا زیاد از محل اصلی خود دور نمی شود.

عوامل خطر شکستگی شانه

بدیهی است مفاصل ضعیف و آسیب پذیر نسبت به مفاصل نیرومند خیلی بیشتر در معرض ریسک شکستگی یا صدمات استخوان شانه قرار دارند. در ادامه برخی از عوامل خطرزا و بیماری زای شکستگی های مفصل شانه را برمی شماریم:

• پوکی استخوان یا استخوان های ضعیف: بررسی ها نشان می دهد شکستگی های استخوان شانه در اثر پوکی استخوان به مراتب در افراد سالمند بیشتر است (بخصوص زنان و مردان 60 تا 80 سال).
• علاوه براین، اگر به اختلالات متابولیسمی مزمن استخوان، اختلال هورمونی یا تومورهای استخوان دچار هستید، ریسک شکستگی استخوان شانه به بالاترین حد می رسد.
• انجام فعالیت های حرفه ای مانند مشارکت در ورزش های سنگین (ورزشکاران حرفه ای که در رشته های وزنه برداری یا بوکس، بدمینتون و بسکتبال مشارکت دارند) افراد را در معرض بیشترین ریسک شکستگی استخوان شانه و کتف قرار می دهد.

تشخیص شکستگی شانه

بیشتر شکستگی های ترقوه، شانه و کتف، توسط عکس برداری با اشعه ی ایکس از منطقه ی آسیب دیده و همچنین معاینه ی فیزیکی تشخیص داده می شوند. در برخی موارد، آزمایشات عکس برداری اضافی نیز مانند سی تی اسکن، مورد نیاز می باشند.

درمان شکستگی شانه

درمان اولیه

• پک های یخ در کاهش شدت و میزان ورم بسیار سودمند هستند.
• کمپرس های گرما قادرند حرارت ملایمی را به بافت های درحال درمان انتقال دهند و از این جهت در تسکین احساس درد و ناراحتی شانه مفید هستند.
• بی حرکت نگه داشتن
• به منظور فراهم ساختن شرایط بهبودی و درمان از تجهیزات شکسته بندی جهت آرامش دادن و محافظت از عضو آسیب دیده استفاده می شود. بسته به نوع شکستگی معمولاً عضو آسیب دیده را به مدت 3 تا 6 هفته گچ می گیرند.

دارو

پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که به کاهش درد و التهاب ناشی از شکستگی شانه و کتف کمک کند. برای تسکین درد ناشی از شکستگی می توانید کمی داروی مسکن مانند هیدروکودون مصرف کنید؛ اما در مصرف آنها زیاده روی نکنید؛ زیرا با اثرات جانبی زیادی همراه هستند.

فیزیوتراپی

حرکات فیزیوتراپی بدون اینکه موجب درد و ناراحتی شوند به کاهش ورم و التهاب کمک خواهند کرد.این روش درمانی قادر است جریان خون، مواد مغذی و مفید را به بافت های در حال درمان انتقال دهد. همچنین با فیزیوتراپی می توان سموم و واسطه های التهابی را از محل آسیب بیرون کرد.

فیزیوتراپی منظم در پیشگیری از مشکلات بلند مدت و مربوط به دامنه حرکتی مفاصل شانه مؤثر است، ازجمله عارضه شانه یخ زده ممکن است پزشک برخی حرکات فیزیوتراپی 2 بعدی مانند دورسازی یا صاف و دراز کردن مفصل شانه را به بیماران توصیه کند.

ماساژ

بعد از بازکردن گچ شکستگی یا آتل بندی احتمالاً پزشک برای بازگرداندن استحکام به مفصل شانه از تعدادی تکنیک های ماساژ درمانی بهره می گیرد؛ زیرا وقتی عضلات و ماهیچه دست و شانه به مدت چندین هفته داخل گچ بی حرکت مانده باشند احتمال ضعیف شدن آنها دور از انتظار نیست. ماساژ درمانی در افزایش گردش خون و تسکین درد عضلات کتف و شانه مؤثر است.

تحریک الکتریکی (TENS)

احتمال دارد پزشک معالج نوعی دیگر از درمان موسوم به تحریک الکتریکی را به بیمار توصیه کند. تحریک الکتریکی عصب نوعی درمان جهت کمک به درمان انواع خاص درد تلقی می گردد. در این روش درمانی برای تحریک عضلات یک جریان الکتریکی تولید می شود و طی درمان ممکن است کمی احساس مورمورشدن به بیمار دست بدهد. دستگاه تحریک الکتریکی یا تنس دارای تعدادی الکترود کوچک است و برای انتقال جریان الکتریکی به بدن بیمار به کار گرفته می شوند. اینطور تصور می شود که اندورفین های (بازدارنده های درد) بدن بیمار را وادار به ترشح می کنند یا تکانه های عصبی و مسئول ارسال پیام های درد را مسدود می کنند.

اوزون درمانی

دستگاه اوزون درمانی جهت اهداف پزشکی طراحی شده است و مجهز به یک مولد اوزون است که اکسیژن را از یک مخزن حمل کرده و آن را در معرض جریان الکتریکی قرار می دهد. این امر موجب تولید دو یون اکسیژن یگانه می گردد و بعد این یون ها برای تولید دو مولکول o3 خودشان را به دو مولکول o2 می چسبانند. سپس این گاز اوزون را وارد سرنگ می کنند و از آن جهت تزریق به هر ناحیه از بدن استفاده می کنند، این گاز می تواند التهاب و درد مزمن شانه را برطرف سازد.

پی آر پی

پی آر پی به محصولی گفته می شود که به روش بیولوژیکی از خون بیمار مشتق و ارتقاء یافته است و می توان آن را به بافت های مختلف بدن تزریق کرد تا غلظت بالایی از فاکتورهای رشد غنی از پلاکت را در محل آسیب دیده ترشح کند. با این روش می توان سرعت التیام زخم، استخوان و تاندون را بالا برد. لذا این تکنیک در درمان شکستگی استخوان کتف و شانه ثمربخش است.

اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی به منظور کاهش درد عضلانی و مشکلات حرکتی کاربرد دارد. درمان به روش اولتراسوند از امواج صوتی جهت انتقال حرارت به عمق بافت های آسیب دیده بهره می گیرد. از جمله مزیت های این روش درمانی می توان به کاهش خشکی، ورم، درد شانه ، افزایش گردش خون و ارتقاء دامنه حرکتی عضو آسیب دیده بدون درد اشاره کرد. درمان اولتراسوند درمانی بدون درد است و بسیاری از بیماران بر آرام بخش بودن این روش تأکید دارند.

حرکات ورزشی

بعد از شکستگی بازو در هر دوره از درمان که باشید پزشک انجام برخی از حرکات ورزشی را برای شما تجویز می نماید؛ چراکه ورزش کردن کمک می کند تا شانه ی خود را تقویت و مقاوم کرده و انعطاف پذیری سابق آن را به دست آورید درنتیجه سریع تر به فعالیت های روزمره ی خود بازگردید. در خصوص چگونگی مدت زمان انجام این تمرینات با پزشک خود صحبت نمایید. ورزش هایی که به تسریع روند بهبود و توانبخشی بیمار بعد از شکستگی شانه و کتف کمک می کنند عبارتند از:

• تمرین فشاری تیغه شانه
• تمرین پاندولی
• حرکت دایره ای پاندولی
• شوک درمانی

ثابت شده است که شوک درمانی باعث افزایش سرعت درمان استخوان می شود؛ مدت زمان درمان را کوتاه کرده و خطر شکستگی مجدد استخوان را کاهش می دهد. شوک درمانی امواج پنوماتیکی را به بدن منتقل می کند. این امواج دارای انرژی زیادی هستند و در طول پوست، بافت های متورم و سفت شده، استخوان ها و کلسیفیکاسیون (بافت هایی از بدن که کلسیم در آنها رسوب کرده)، حرکت می کنند. انرژی بالای امواج اولتراسوند روند خود درمانی را تحریک کرده و به آن سرعت می بخشند و باعث افزایش چرخش خون در بافت آسیب دیده و از بین رفتن توده های رسوبی کلسیم و بافت دارای جراحت می شوند.

مگنت درمانی

مطالعات متعدد نشان داده است که امواج الکترومغناطیس می توانند شکستگی هایی را که به طور کامل بهبود نیافته اند درمان کنند. مگنت درمانی از زیرشاخه های فیزیوتراپی و به طور اختصاصی تر الکتروتراپی محسوب می شود. باید این نکته را در ذهن داشته باشید که زمانی که در طول درمان امواج الکترونیکی بیشترین تأثیر را دارند پزشکان می خواهند با ایجاد تحریکات سنسوری و حساس و متحرک باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در بافت بدن شوند؛ اما در دیگر شرایط معمولاً این امواج الکترومغناطیس هستند که بیشترین تأثیر را دارند. زمانی که امواج الکترومغناطیس با طول موجی کنترل شده به بدن که از واحدهای شیمیایی یونیزه شده تشکیل شده است وارد می شوند ذرات مغناطیسی بر روی این یون ها، مولکول ها و حتی قطب های آب موجود در بدن تأثیر می گذارند و باعث شدیدتر شدن حرکات آنها می شوند. حرکت ذرات الکتریکی به شدت سرعت متابولیسم را در بافتی که مگنت درمانی بر روی آن انجام شده افزایش می دهد.

تنس

تحریک الکتریکی پوستی عصب ها (تنس) یک روش غیرتهاجمی است که در آن ولتاژ بسیار پایینی از جریان الکتریکی در یک دستگاه مولد کوچک تولید می شود و از طریق سیم به الکترودهایی که بر روی پوست قرارگرفته اند منتقل می شود. تنس یک روش تحریک الکتریکی عصب ها است که در آن تلاش می شود تا با تحریک عصب های یک نقطه و درنهایت تحریک سیستم اپیوئیدی یا عصب های گیرنده ی درد از میزان درد کاسته شود. در صورت استفاده از دستگاه های دفیبرالاتور یا الکتروشوک ها، پمپ ایتفیوژن داخل وریدی و یا پمپ اینفیوژن داخل کبدی از انجام تنس خودداری نمایید. همچنین در زمان بارداری و شیردهی نیز بهتر است تنس را انجام ندهید و در صورت داشتن حساسیت و تشنج نیز بااحتیاط عمل کنید.

لیزرتراپی

لیزر تراپی با از بین بردن تجمع بافت های آسیب دیده، بهبود گردش خون و افزایش انرژی سلولی و درمان کردن قسمت آسیب دیده از پایه به درمان شکستگی کمک می کند. از دیگر مزایای لیزر تراپی می توان به افزایش حرکات و انعطاف پذیری و کاهش درد شانه اشاره کرد. بعد از لیزر تراپی کشیدن، چرخاندن و بلند کردن دست ها به راحتی و بدون درد و ناراحتی انجام می شود و بیمار با مشکلی مواجه نخواهد شد.

---