دلتوئید عضله ی بزرگی است که وظیفه بلند کردن بازو و حرکت شانه را برعهده دارد. این عضله در بالاترین قسمت بازو، در شانه قرار گرفته است. دلتوئید توسط تاندون ها به ترقوه، استخوان کتف و بالای بازو وصل می شود. احساس درد در دلتوئید مانند بسیاری از عضلات دیگر، ممکن است ناشی از علل مختلفی مانند فعالیت بیش از حد و آسیب تاندون ها باشد. التهاب و صدمه دیدن تاندون چرخاننده شانه (روتاتور کاف) یکی از رایج ترین علل درد شانه است. سندرم گیر کردن (ایمپینجمنت) تاندون چرخاننده شانه، پارگی و التهاب تاندون شانه آن سه عارضه ی متداول این عضو به شمار می روند.

اکثر افراد دچار مشکلات کشیدگی، التهاب و پارگی تاندون شانه با استراحت کردن و بهره گیری از داروهای مسکن، ضدالتهاب ها، فیزیوتراپی و تزریق داروهای استروئیدی با موفقیت درمان می شوند. اکثر بیماران مبتلا به التهاب و کشیدگی تاندون شانه با روش های درمان بدون جراحی بهبود می یابند و فقط تعداد کمی از بیماران اغلب در پارگی تاندون شانه شدید نیاز به درمان عمل جراحی پیدا می کنند. جراحی نیز معمولاً آخرین گزینه درمان پارگی تاندون شانه محسوب می شود.

آناتومی عضله دلتوئید

دلتوئید، ماهیچه ای است که محیط گرد شانه را تشکیل می دهد. این ماهیچه بزرگ ترین و قوی ترین ماهیچه شانه است و برجستگی شانه را می سازد. این ماهیچه در ظاهر از سه مجموعه الیاف جداگانه تشکیل شده است؛ اما ماهیچه نگاری الکتریکی نشان می دهد که عضله دالی در اصل دست کم از هفت گروه از الیاف تشکیل شده که حرکات هر یک جداگانه توسط دستگاه عصبی مرکزی هماهنگ می شود.

عضلات کلاهک گرداننده:

چهار عضله فوق خاری، تحت خاری، تحت کتفی و گرد کوچک مانند کلاهکی دورتا دور کپسول مفصل شانه چسبیده اند و باعث تقویت این مفصل می شوند و حرکات چرخشی این مفصل را ایجاد نموده و کنترل می نمایند.

سر ثابت:

• لبه ترقوه (چنبری) و سطح بالایی یک سوم خارجی بخش قدامی
• زائده آخرمی (بخش خارجی)
• لبه تحتانی خار استخوان کتف

سر متحرک:

برجستگی دالی استخوان بازو

عصب:

عصب زیر بغلی C5 و C6

علت آسیب و درد عضله دلتوئید

عوامل متعدد بر آسیب دیدگی تاندون چرخاننده شانه تأثیر گذار هستند. رایج ترین علت پارگی تاندون شانه به شرح زیر می باشند:

• پارگی تاندون چرخاننده شانه
• گیر افتادن بورس ساب آکرومیال
• تاندونیت کلسیفیک
• پارگی تاندون چرخاننده شانه

تاندون چرخاننده شانه بسیار مستعد آسیب دیدگی در محل فضای ساب آکرومیال است. این شرایط می تواند باعث پارگی این ناحیه شود که نه تنها برای بیمار دردناک است، بلکه علاوه بر این عضلات شانه را ضعیف می کند. این شرایط می تواند بلافاصله پس از یک آسیب دیدگی مشخص یا به صورت تدریجی ایجاد گردد. پارگی تاندون چرخاننده شانه می تواند حداقل جزئی یا کامل باشد و این شرایط بستگی به مقدار آسیب وارد شده به تاندون دارد. پارگی های جزئی تاندون چرخاننده شانه در بین افراد بسیار رایج هستند و می توانند هیچ علائم پارگی تاندون شانه را در فرد به همراه نداشته باشند.

• گیر افتادن بورس ساب آکرومیال

به این مشکل تاندونیت، تاندنیت، بورسیت، یا گیر افتادگی تاندون نیز گفته می شود. با بلند کردن بازو، تاندون چرخاننده شانه به سر استخوان بازو در زیر ناحیه آکرومیون فشار وارد می کند. در این حالت هر آسیبی که به ناحیه شانه وارد شود (همچون پارگی جزئی یا استفاده بیش از حد توان پس از یک دوره عدم فعالیت)، می تواند باعث شود سر استخوان بازو به نحو مناسب به طرف پایین فشار داده نشود. به این ترتیب سر استخوان بازو بیش از حد به آکرومیون نزدیک می شود و این شرایط می تواند برای فرد دردناک باشد. علاوه بر این امکان مشاهده این مشکل در ارتباط با استخوان آکرومیون نیز وجود دارد. شرایطی مثل ابتلا به آرتروز و تشکیل زائده های استخوانی (پیش آمدگی استخوانی) می تواند این مشکل را برای بیمار ایجاد نماید.

• تاندونیت کلسیفیک

تاندونیت کلسیفیک همانطور که از نام آن مشخص است زمانی ایجاد می شود که کلسیم در تاندون چرخاننده شانه تجمع کند. این شرایط می تواند باعث افزایش فشار وارد شده در محل تاندون و التهاب تاندون شانه شود. این مشکل بسیار دردناک است و دلیل آن نامشخص می باشد. به هر حال امکان بهبود این مشکل بدون نیاز به هر گونه درمان خاص وجود دارد. این شرایط بیشتر در بین افراد در سنین بین 30 تا 60 سال مشاهده می شود. به هر حال تجمع کلسیم می تواند بر نحوه فعالیت تاندون چرخاننده شانه تأثیر گذاشته و باعث گیر افتادن بورس ساب آکرومیال شود.

علائم آسیب و درد عضله دلتوئید

مهمترین علائم پارگی تاندون شانه ایجاد درد در محل مفصل شانه و اطراف آن است که حرکت های شانه را برای فرد دردناک می کند. در صورتی که در این حالت برای فرد یک آسیب دیدگی ایجاد شده باشد، درد ممکن است به یک باره در این ناحیه از بدن احساس شود. این درد معمولاً با استفاده کردن از بازو جهت انجام فعالیت های شانه تشدید می گردد. این شرایط به معنی این است که درد می تواند بر توانایی شما برای بالا بردن بازو برای انجام فعالیت هایی مثل شانه زدن مو یا لباس پوشیدن تأثیر داشته باشد. در این حالت انجام فعالیت هایی مثل شنا کردن، بسکتبال و نقاشی می تواند برای فرد دردناک باشد؛ اما نوشتن و تایپ کردن احتمالاً با درد به نسبت کمتر برای بیمار همراه است. علاوه بر این از علائم پارگی تاندون شانه، درد بیمار ممکن است در زمان شب تشدید شده و بر وضعیت خواب فرد تأثیر گذارد. در این حالت ممکن است شانه یا بازوی فرد با احساس ضعف مواجه شده و دامنه حرکت های شانه کاهش پیدا کند. بعضی افراد در هنگام وارد شدن آسیب به شانه با صداهای مختلف از محل مفصل شانه در زمان حرکت دادن آن مواجه می شوند.

فاکتورهای ریسک آسیب و درد عضله دلتوئید

فاکتورهای زیر می تواند خطر ابتلا به آسیب عضلات گرداننده شانه را افزایش دهد:

• سن

با افزایش سن، ریسک آسیب روتاتور کاف بالا می رود. پارگی های روتاتور کاف در بین افراد بالای 40 سال، بیش از همه شایع است.

• ورزش های خاص

ورزشکارانی که به طور منظم از حرکات تکراری دست استفاده می کنند، مثل پرتاب کننده ها در بیسبال، تیراندازان با کمان و تنیس بازان، در معرض ریسک بالاتری برای ابتلا به آسیب عضلات گرداننده شانه هستند.

• حرفه های ساختمانی

شغل هایی مثل نجاری یا نقاشی ساختمان، نیازمند حرکات تکراری دست، اغلب سربالا، است که می تواند در طول زمان به روتاتور کاف آسیب برساند.

• سابقه خانوادگی

ممکن است یک مؤلفه ژنتیکی نیز در آسیب های عضلات گرداننده شانه نقش داشته باشد؛ زیرا این آسیب ها در خانواده های معینی، شایع تر است.

بررسی علائم آسیب دیدگی عضله دلتوئید

هنگامی که عضله دلتوئید آسیب می بیند، فرد ممکن است احساس درد یا حساسیت در جلو، اطراف یا پشت شانه، به ویژه هنگام بلند کردن دست داشته باشد. در برخی موارد، عضله دلتوئید ممکن است پاره شود که باعث تورم و کبودی می شود. با توجه به شدت آن، از ۱ تا ۳ درجه بندی می شوند.

1. درجه ۱: این حالت با گرفتگی های خفیف با تنگی ماهیچه و تورم کم مشخص می شود. کار کردن با بازو ممکن است درد کمی ایجاد کند؛ اما دامنه حرکات اغلب محدود نمی شود.
2. درجه ۲: افزایش درد، تورم و حرکات محدود معمولاً در درجه ۲ وجود دارد. در بسیاری از موارد، فشار دادن، کشیدن یا بلند کردن بازو در هر جهت می تواند باعث درد شود.
3. درجه ۳: این آسیب های جدی می توانند باعث درد شدید، تورم و انقباض یا شکاف عضلانی شوند. با توجه به شدت درد، حرکت بازو ممکن است به شدت محدود یا غیرممکن باشد.

تشخیص آسیب و درد عضله دلتوئید

پزشک شما می تواند دلیل وارد شدن آسیب به رباط چرخاننده شانه را با صحبت کردن با شما و معاینه مفصل شانه تشخیص دهد. فرآیند تشخیص پزشک با پرسیدن سؤال از وضعیت شانه شروع می شود. این سؤالات می تواند به زمان شروع مشکل، اینکه یک آسیب دیدگی خاص برای شما ایجاد شده یا خیر و نیز شرایطی که باعث تشدید مشکل شانه شما می شود، مربوط باشد. در ادامه، پزشک معاینات لازم را بر روی شانه شما انجام می دهد. این معاینات معمولاً شامل حرکت دادن شانه آسیب دیده در موقعیت های مختلف و مقایسه وضعیت آن با شانه ای می باشد که دچار آسیب نشده است. علاوه بر این، پزشک معمولاً وضعیت گردن شما را نیز بررسی می کند؛ زیرا آسیب دیدن گردن می تواند گاهی اوقات باعث ایجاد درد در ناحیه شانه شود.گاهی اوقات، پزشک برای تشخیص سایر دلایل درد شانه ممکن است از بیمار بخواهد عکس رادیولوژی از شانه خود تهیه کند. به این ترتیب می تواند برای بررسی های دقیق تر از اسکن مافوق صوت یا اسکن ام آر آی (MRI) نیز استفاده نماید.

عوارض ناشی از آسیب روتاتور کاف

بدون درمان، مشکلات روتاتور کاف ممکن است منجر به از دست دادن دائمی قابلیت حرکت یا ضعف شود و می تواند باعث تحلیل مفصل شانه شود. اگرچه استراحت دادن به شانه برای بهبود ضروری است، ثابت نگه داشتن شانه به مدت طولانی، می تواند باعث شود بافت همبند دربرگیرنده مفصل، ضخیم و سفت شود (شانه منجمد).

درمان پارگی، کشیدگی و التهاب عضله دلتوئید شانه

درمان خانگی

با رعایت نکته های گوناگون می توان درد ناشی از التهاب تاندون شانه را آرام کرد و همچنین از این عارضه و عود کردن درد و پارگی تاندون شانه پیشگیری کرد. روش های مراقبت فردی از شانه عبارتند از:

1. حفظ حالت اندامی مناسب هنگام نشستن
2. خودداری از بالای سر بردن مکرر بازوها
3. استراحت کردن در خلال انجام حرکت های مکرر و طولانی مدت
4. خوابیدن در حالت های مختلف. هر شب به یک پهلو نخوابید.
5. کیف خود را فقط روی یک شانه نیاندازید.
6. هنگام حمل اشیاء، آنها را نزدیک بدن نگه دارید.
7. کمپرس گرم و ماساژ

از آنجایی که گرما و ماساژ دامنه حرکتی بافت ها را افزایش می دهد، پیشنهاد می شود پیش از انجام حرکت ها مورد استفاده قرار گیرد. حمام یا دوش آب گرم ۱۰ تا ۱۵ دقیقه ای بهترین روش گرم کردن بافت به شمار می آید. گرم کردن موضعی نیز روش دیگری است که البته معمولاً به دلیل موقعیت عمیق تاندون شانه به اندازه روش اول (دوش یا حمام آب گرم) به منظور کاهش درد و خشکی ناشی از التهاب تاندون شانه تأثیرگذار نیست. ماساژ ملایم بافت های پیرامون تاندون روش بسیار کارآمد برای آماده کردن ناحیه ی تحت درمان التهاب و پارگی تاندون شانه برای افزایش دامنه حرکتی و انجام نرمش های تقویتی محسوب می شود.

دارو

داروی غیراستروئیدی ضدالتهاب (برای مثال ایبوپروفن و ناپروکسین) غالباً برای کاهش درد و التهاب تاندون شانه مصرف می شود. معمولاً برای کاهش التهاب به نسبت تسکین درد مقدار داروی بیشتری لازم است، البته حتماً باید پیش از مصرف مقدار زیاد این داروها با متخصص مشورت نمود.

تزریق

تزریق کورتیکواستروئید در تشخیص یا درمان و ترمیم آسیب و اختلالات تاندون شانه مؤثر است. پزشک گاهی اوقات ترکیبی از داروی کورتیکواستروئید و داروی بی حسی (غالباً لیدوکائین) را تزریق می کند یا پیش از تزریق کورتیکواستروئید، داروی بی حسی را تزریق می کند. تزریق کورتیکواستروئید به تسکین درد و التهاب تاندون شانه (تاندونیت) یا بورس ( بورسیت ) اطراف تاندون شانه کمک می کند و معمولاً پس از نتیجه بخش نبودن روش های دیگر درمانی نظیر استراحت، کمپرس سرد یا گرم، مصرف داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب و فیزیوتراپی انجام می شود. کورتیکواستروئید برای فرو نشاندن درد حاد و ناگهانی ناشی از پارگی تاندون شانه نیز تجویز می شود تا انجام دیگر روش های درمانی مانند نرمش و حرکات اصلاحی ممکن گردد.

فیزیوتراپی (طب فیزیکی)

درمان التهاب، خشکی و پارگی تاندون شانه فیزیوتراپی در ابتدا از نرمش های کششی و دیگر حرکت های غیرفعال به منظور تسکین درد، تقویت و بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل شانه به حال طبیعی تشکیل می شود. پزشک پس از تحت کنترل درآوردن درد نرمش های ضروری برای بازیابی قدرت بازو و شانه را آموزش می دهد.

تمرینات ورزشی

درمان با ورزش یکی از روش های کارآمد برای التهاب تاندون شانه و همچنین برای بازگرداندن دامنه حرکتی به مفصل در موارد کشیدگی تاندون شانه می باشد. ورزش های ذکر شده باید با نظر پزشک و یا فیزیوتراپ باشد. در موارد پارگی تاندون شانه بدون مشورت با پزشک اقدام به ورزش نکنید.

• حرکت پاندولی

مراحل انجام این نرمش به شرح زیر می باشد:

1. رو به جلو خم شوید و یک دست را برای تحمل وزن و حفظ تعادل روی پیشخوان یا میز بگذارید.
2. بازو را با ملایمت به جلو و عقب تاب دهید. این حرکت را با تاب دادن بازو به چپ و راست و همچنین در یک حالت دورانی تکرار کنید.
3. این توالی حرکتی (تاب دادن به جلو و عقب، چپ و راست و در یک دایره) را برای بازوی دیگر نیز انجام دهید.

• کشش عرضی بازو

1. این ورزش یک تمرین مفید برای تقویت عضلات شانه در کشیدگی و التهاب شانه می باشد.
2. شانه ها را شل کنید و یک بازو را حین نگه داشتن بالای بازو به آهستگی از روی قفسه سینه تا جایی که می توانید بکشید.
3. این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید و سپس ۳۰ ثانیه استراحت کنید.
4. این حرکت را برای بازوی دیگر نیز تکرار کنید.

• کشش در حالت خوابیده

مراحل انجام این تمرین عبارت است از:

1. با گذاشتن شانه آسیب دیده در زیر بدن و خم کردن بازو به پهلو روی سطح صاف و سفتی دراز بکشید، می توانید در صورت لزوم برای راحتی بیشتر، سر را روی بالشت بگذارید.
2. بازوی آسیب دیده را با بازوی سالم رو به پایین فشار دهید. هر گاه در پشت شانه آسیب دیده احساس کشش کردید، فشار دادن را متوقف کنید.
3. این حالت را ۳۰ ثانیه حفظ کنید و سپس ۳۰ ثانیه استراحت کنید. در صورتی که کشیدگی، التهاب و پارگی تاندون شانه دارید و در هنگام انجام ورزش احساس درد کردید با پزشک مشورت کنید.

• چرخش داخلی

این ورزش برای کشیدی تاندون شانه و دیگر مشکلات مفصل شانه مفید می باشد. مراحل انجام آن عبارت است از:

1. با استفاده از نوار لاستیکی حلقه ای به طول ۳ فوت ایجاد کنید و دو سر آن را به یکدیگر گره بزنید و آن را دور دستگیره در یا شیء ثابت دیگری بیاندازید.
2. بایستید و نوار را با آرنج خمیده در کنار بدن نگه دارید.
3. آرنج را نزدیک پهلو نگه دارید و بازو را به سمت مقابل حرکت دهید.
4. به آهستگی به حالت اولیه برگردید و حرکت را تکرار کنید.

• چرخش خارجی.

در این حرکت اگر احساس درد دارید و دچار پارگی تاندون شانه و یا التهاب تاندون شانه هستید با پزشک مشورت کنید. مراحل انجام آن در ادامه ذکر شده است:

1. با استفاده از نوار لاستیکی حلقه ای به طول ۳ فوت ایجاد کنید و دو سر آن را به یکدیگر گره بزنید و آن را دور دستگیره در یا شیء ثابت دیگری بیاندازید.
2. بایستید و مانند تصویر، نوار را با آرنج خمیده در کنار بدن نگه دارید.
3. آرنج را نزدیک پهلو نگه دارید و بازو را به آهستگی رو به بیرون بچرخانید.
4. به آهستگی به حالت اولیه برگردید و حرکت را تکرار کنید.

جراحی

پزشک در صورت موفقیت آمیز نبودن درمان بدون جراحی التهاب و پارگی تاندون شانه، انجام عمل جراحی تاندون شانه را توصیه می کند. اکثر بیماران پس از جراحی کاملاً بهبود می یابند. آرتروسکوپی غیرتهاجمی ترین شیوه جراحی برای درمان پارگی تاندون شانه است که در آن، دو یا سه برش کوچک در اطراف شانه ایجاد می شود تا پزشک از راه آنها بتواند ابزار گوناگون را وارد بدن کند. یکی از این ابزار مجهز به دوربین است تا جراح بتواند بافت آسیب دیده را از درون برش های کوچک ببیند.
معمولاً برای درمان التهاب تاندون شانه نیازی به انجام جراحی باز شانه نیست. با این وجود، در صورت وجود مشکلات دیگر در شانه، مثلاً پارگی قابل توجه تاندون، به ناچار به این روش روی آورده می شود. در طول درمان تمام گونه های جراحی باید استراحت و فیزیوتراپی را به منظور بازگرداندن قدرت و دامنه حرکتی به حالت طبیعی در نظر بگیرید.

---