مفصل شانه متحرک ترین مفصل بدن است، به همین دلیل درد مفصل شانه شایع ترین مشکل اسکلتی عضلانی است. چون دامنه حرکتی شانه بسیار بالا است، این مفصل همواره در معرض آسیب دیدگی قرار دارد. آسیب ممکن است در رباط، بورس یا تاندون های اطراف شانه، رباط، غضروف، مینیسک و استخوان های این مفصل رخ دهد. آسیب دیدن یا بیماری مفصل شانه باعث درد شانه و کتف می شود.

درد شانه ممکن است موضعی باشد یا در ناحیه های اطراف شانه نیز منتشر شود و ممکن است تنها تا چند هفته، یا چند سال ادامه داشته باشد. اگر علت درد شانه و کتف به موقع تشخیص داده و درمان شود، اغلب ممکن است به برطرف کردن یا کاهش چشمگیر درد در شانه کمک کند. این دردها با اقدام های محافظه کارانه قابل پیشگیری و درمان می باشد و در نهایت مستلزم تشخیص و درمان پزشکی شود.

علت درد شانه و کتف

درد شانه یک مشکل شایع با دلایل مختلف متعددی است که شامل موارد زیر می شوند:

شانه یخ زده

شانه منجمد یا شانه یخ زده گاهی با نام کپسولیت چسبنده شانه نیز شناخته می شود. این شرایطی است که در آن یک شانه دردناک و خشک می شود. علائم معمولاً بدون درمان از بین می روند؛ اما ممکن است این بیماری تا 2-3 سال به طول انجامد.

اختلالات روتاتور کاف

روتاتور کاف گروهی از ماهیچه ها و تاندون ها می باشد که مفصل شانه را احاطه کرده و به ثبات آن کمک می کند. اختلالات روتاتور کاف یکی از شایع ترین دلایل درد شانه است. اکثر افراد با موفقیت درمان می شوند و به بهبودی کامل دست می یابند.

ضربه (تروما)

1. شکستگی استخوان ، مانند شکستگی استخوان فوقانی بازو (هومروس) یا یک شکستگی ترقوه (کلاویکل).
2. آسیب دیدگی بافت نرم مانند آسیب به رباط ، تاندون یا عضله ی اطراف مفصل شانه. این عارضه ممکن است به طرق مختلف ایجاد شود ، مانند آسیب ورزشی ، سانحه ی رانندگی یا یک فشار روی شانه به خاطر بلند کردن یا حمل جسم سنگین.

دررفتگی شانه

این بدان معنی است که توپی مفصل از حفره و جای خود خارج شده است.

درد ارجاعی

این به معنی دردی است که در اثر مشکلی در جایی دیگر از بدن ایجاد می شود اما به دلیل مسیرهای عصبی در شانه احساس می شود. گردن شایع ترین منبع بروز دردهای ارجاعی است. گاهی اوقات ممکن است دردی که در شانه احساس میشود، منبع آن قلب یا دیافراگم (ماهیچه ای که ناحیه قفسه سینه شما را از ناحیه شکم جدا می کند) باشد. یک مشکل در ناحیه شکم می تواند باعث تحریک دیافراگم شود که گاهی اوقات میتواند در شانه احساس شود. در چنین مواردی معمولاً در ناحیه شکم نیز درد وجود دارد. به همین صورت اگر مشکل در ناحیه قفسه سینه شروع شود ، معمولاً به همراه درد شانه، درد قفسه سینه نیز وجود خواهد داشت.

آرتروز

• استئو آرتریت یا ارتروز مفصل (ساییدگی و پارگی) در مفصل شانه
• آرتروز عفونت مفصلی یا آرتریت سپتیک. این بیماری شامل عفونت در مفصل می باشد. علائم آن شامل درد و سوزش روی یک مفصل، درد در هنگام حرکت دادن مفصل و احساس ناخوشی می شوند.
• آرتروزی که تعدادی از مفاصل مختلف دیگر و همچنین شانه را مبتلا می سازد، یعنی روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید.
• اختلالات مفصل آکرومیوکلاویکولار (اخرمی- ترقوه ای).
• برخی شرایط (مانند آسیب شانه یا آرتروز) ممکن است بر مفصل آکرومیوکلوویکولار که مفصلی واقع در بالای شانه است تأثیر بگذارد. مشکلات به وجود آمده در این مفصل معمولاً به دلیل سایش و پارگی مفاصل یا به دلیل آسیب دیدگی است.

پلی میالژی روماتیكا یا آرتریت گیجگاهی

این وضعیتی است که باعث بروز درد ، خشکی، سوزش و حساسیت در عضلات بزرگ ، در اطراف شانه ها، بازوها و باسن می شود.

بی ثباتی یا ناپایداری شانه

شانه به این دلیل ناپایدار می شود که مفصل استخوان ها را نزدیک به هم نگه نمیدارد. استخوان بازویی (هومروس) غالباً از جای خود بیرون میزند.

علائم درد شانه و کتف

درد کتف و شانه از نظر شدت می تواند ملایم تا شدید باشد. در این حالت با توجه به علت درد شانه، سایر علائم احتمالی مربوط به این مشکل شامل موارد زیر هستند:

1. احساس غیر عادی بودن شانه مثل بی حسی، احساس سوزش و سردی
2. تغییر شکل
3. تغییر رنگ یا کبودی
4. ورم و التهاب
5. ضعیف شدن

در بعضی موارد، تشخیص درد شانه از درد گردن دشوار است و این درد می تواند در ناحیه بازو و دست ها نیز احساس شود. این نوع درد معمولاً با اعصاب گردن (که به آنها اعصاب رادیکولوپاتی گردن گفته می شود) ارتباط دارد، اما امکان ایجاد این درد در نتیجه بعضی انواع آسیب دیدگی های شانه همچون ناپایداری، در رفتگی یا نیم در رفتگی نیز وجود دارد.

آزمایشات درد شانه و کتف

ممکن است که پزشک شما آزمایشات خاصی را برای شناسایی دلیل درد و دیگر مشکلات تجویز کند.

1. اشعه x: این تصاویر هرگونه صدمه به استخوان تشکیل دهنده مفصل شانه شما را نمایش خواهد دارد.
2. عکسبرداری مغناطیسی (MRI) و اولتراسوند: این نوع عکسبرداری ها، اطلاعات بهتری درباره بافت نرم را ارائه می دهند. ام آر آی می تواند به پزشک شما کمک کند تا صدمات به رشته ها و تاندون های دور مفصل شانه شما را شناسایی کند.
3. سی تی اسکن: این دستگاه، تلفیقی از اشعه x وتکنولوژی رایانه است تا تصویر بهتری از استخوان های ناحیه شانه ارائه شود.
4. تحقیقات الکتریکی: (Electrical studies) ممکن است پزشک شما آزمایشی مانند EMG را تجویز کند تا عملکرد اعصاب شما ارزیابی شود.
5. Arthrogram: در طول آزمایش ایکس ری، مواد رنگی به شانه تزریق می شود تا مفصل و بافتها و تاندون های اطراف آن بهتر نمایش داده شود. ممکن است این آزمایش با ام آر آی تلفیق شود.
6. آرتروسکوپی (Arthroscopy): در این پروسه جراحی، پزشک با دوربین فایبر اپتیکی به شانه شما نگاهی می اندازد و آرتروسکوپی می تواند صدمات بافتی که در آزمایشات فیزیکی و ایکس ری و دیگر آزمایشات دیده نمی شود را شناسایی کند. به علاوه کمک بزرگی به یافتن منبع درد میکند تا شاید بتوان از آرتروسکوپی برای رفع مشکل استفاده کرد.

زمان مراجعه به پزشک

اگر درد شانه با مشکل در تنفس یا درد قفسه سینه همراه باشد، می تواند نشانه ای از حمله قلبی باشد. در صورت وجود این علائم، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید. همچنین در صورتی که دلیل درد شانه ناشی از آسیب و وارد شدن تروما باشد، باید هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.از دیگری مواردی، که در صورت وجود آنها، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد، می توان موارد زیر را نام برد:

• درد شدید
• تورم ناگهانی
• درد و ناتوانی در حرکت دادن مفصل
• تغییر شکل مفصل شانه
• علائم التهاب مانند گرمی، قرمزی و تورم مفصل شانه، از نشانه های خطرناک کتف درد هستند که باید به آن ها توجه کرد.

پیشگیری از درد در شانه و کتف

اقدامات زیر می تواند به پیشگیری از درد شانه کمک کند:

• حالت خوب بدن را تمرین کنید. سعی کنید صاف بایستید و بنشینید و از خوابیدن با وضعیت های نادرست خودداری کنید.
• زیاد نشینید. هنگام کار با رایانه یا میز، مرتبا بلند شوید و تمرینات کششی را انجام دهید. این حرکات شاید به شل شدن عضلات شما کمک کند. همچنین می توانید از یک میز استفاده کنید.
• عادت های سالم را همیشه انجام دهید. حتما غذاهای کامل بخورید، هر شب هفت تا هشت ساعت بخوابید و حداقل سه روز در هفته ورزش کنید. سبک زندگی سالم می تواند به شما در داشتن انرژی و استراحت بیشتر و کنترل درد کمک کند.
• وسایل سنگین بلند نکنید. برداشتن وسایل سنگین می تواند منجر به آسیب دیدگی ودرد بین تیغه های شانه شود. از حمل کیف های سنگین روی یک شانه خودداری کنید. اگر مجبور شدید چیزی را بلند کنید، زانوهای خود را خم کرد و فشار زیادی به کمر وارد نکنید.

انواع روش های درمان شانه درد

درمان دارویی

مانند بسیاری از مشکلات اسکلتی عضلانی با مراجعه به پزشک، طیفی از داروهای ضدالتهابی و مسکن برای شما تجویز می شود. داروهای ضدالتهابی دو نوع هستند که عبارتند از:

• داروهای ضدالتهابی استروئیدی
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی داروهایی هستند که التهاب، درد و تب را کاهش می دهند. این داروها از جمله پرمصرف ترین داروهایی هستند که برای درمان بیماری ها و عوارض مختلف تجویز می شوند و شامل موارد زیر است:

• آسپیرین (Aspirin)
• ایبوپروفن (Ibuprofen)
• ایندومتاسین (Indomethacin)
• دیکلوفناک (Diclofenac)
• ناپروکسن (Naproxen)
• تولمتین (Tolmetin)
• پیروکسیکام (Piroxicam)
• ملوکسیکام (Meloxicam)
• سلکوکسیب (Celecoxib)

داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی عموما به شکل خوراکی (قرص یا کپسول) همراه با غذا مصرف می شوند. انواع تزریقی این داروها در ایران موجود است؛ ولی برای بیماری های مزمن و مصرف روزانه طولانی مدت، نوع تزریقی این داروها توصیه نمی شود. بعضی از این داروها به شکل ژل و کرم یا پماد موضعی نیز وجود دارند.

فیزیوتراپی و درمان شانه درد

فیزیوتراپی یکی از روش های غیرتهاجمی در درمان شانه درد است که با استفاده از روش های فیزیکی و روش های دستی به کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی، ترمیم، کاهش التهاب، کشش عضلات سفت و کوتاه شده و تقویت عضلات ضعیف شده و بهبود ریتم حرکتی شانه کمک می کند. روش های فیزیکی که در فیزیوتراپی شانه استفاده می شود عبارتند از:

لیزر درمانی

لیزر برای کاهش التهاب، ترمیم و تسریع پروسه بهبودی و افزایش مویرگ سازی و افزایش گردش خون و کاهش بسیاری از دردهای شانه مانند پارگی و کشیدگی تاندون ها، التهاب تاندون ها استفاده می شود.

مگنت درمانی یا مغناطیس درمانی

باعث تحریک رشد و ترمیم، کاهش التهاب و تورم بافت های عضله، لیگامان، تاندون و استخوان ها و اعصاب می شود. همچنین با افزایش میزان هورمون اندورفین به کاهش درد کمک می کند. مگنت درمانی در درمان شکستگی های جوش نخورده شانه هم استفاده می شود.

تکار تراپی

تکارتراپی باعث بهبود جریان لنف و خون می شود و افزایش گرمای عمقی در بافت ها سرعت متابولیسم و بازسازی بافت های عضلانی، تاندون ها، لیگامان ها، بافت های همبند و استخوان های آسیب دیده را افزایش می دهد و باعث تحریک آزادسازی هورمون های تسکین دهنده درد می شود و همچنین باعث کاهش ادم و تورم، افزایش اکسیژن و انرژی در بافت های آسیب دیده، افزایش دامنه حرکتی مفاصل، کاهش دوره نقاهت می شود.

اولتراسوند تراپی

اولتراسوند با ایجاد گرمای عمقی باعث افزایش متابولیسم و فعالیت سلولی می شود، بنابراین سرعت روند ترمیم را بالا می برد. همچنین افزایش حرارت بافت ها باعث کاهش درد و اسپاسم می شود. همچنین گرمای تولیدی با افزایش انعطاف پذیری کلاژن بافت ها، بر روی خشکی مفصلی و چسبندگی های لیگامانی و کپسولی نیز تاثیر می گذارد.

تحریکات الکتریکی

جریان هایی هستند که با هدف کاهش درد و اسپاسم عضلانی اعمال می شوند. همچنین نوعی از تحریکات الکتریکی با هدف افزایش قدرت عضلانی و باز آموزی عصبی عضلانی هم استفاده می شوند. این جریان ها باعث جلوگیری از تحلیل رفتن عضله و همچنین باز سازی فیبرهای عضلانی می شوند.

سوزن خشک یا درای نیدلینگ

سوزن خشک باعث تحریک کلاژن سازی و پروتئین سازی برای ترمیم می شود. علاوه بر این باعث تحریک ترشح هورمون های ضد درد طبیعی اندورفین و انکفالین می شود. سوزن خشک در شانه برای درمان مشکلات بافت نرم مانند التهاب، تاندونیت، انقباضات و گرفتگی های عضلانی و تریگر پوینت به کاربرده می شود.

گرما یا سرما درمانی

در آسیب های حاد، یخ انتخاب بهتری نسبت به گرما است. به خصوص در حدود سه روز اول، یخ، درد را بی حس می کند و باعث انقباض رگ های خونی می شود که به کاهش تورم کمک می کند. هر ۴ تا ۶ ساعت فقط به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کیسه یخ در داخل حوله یا پارچه بر روی ناحیه بگذارید.
پس از ۳ روز اول، گرما می تواند مزیت بهتری برای درد مزمن و التهاب باشد. گرما باعث افزایش جریان خون در محل آسیب می شود، که به بهبودی کمک می کند. گرما همچنین باعث شل شدن عضلات می شود، که باعث تسکین درد می شود. البته علاوه بر حاد و مزمن بودن در استفاده از گرما درمانی باید به سابقه سایر بیماری ها هم توجه شود.

سی پی ام CPM

دستگاه سی پی ام دستگاهی است که دامنه حرکتی مفصل را به صورت غیر فعال در دامنه تعیین شده توسط فیزیوتراپیست با حرکت تکراری و با سرعت مشخص حرکت می دهد.

شاک ویو درمانی

شاک ویو درمانی در مشکل شانه یخ زده یا فروزن شولدر، تاندونیت شانه و کلسیفیت شانه، گرفتگی های شانه و نقاط ماشه ای یا تریگر پوینت ها در عضلات شانه مورد استفاده قرار می گیرد. شاک ویو درمانی با افزایش جریان خون و مویرگ سازی در مناطق آسیب دیده، روند بهبودی را تحریک می کند و باعث تسریع در بهبودی می شود و اغلب منجر به تسکین سریع درد می شود. همچنین به کاهش التهاب مزمن کمک می کند، کلاژن را تحریک می کند، و نیز باعث تجزیه رسوبات کلسیم می شود.

درمان های دستی فیزیوتراپی

مانند سایر مشکلات اسکلتی عضلانی، درمان های دستی فیزیوتراپی مهمترین بخش درمان است و فیزیوتراپیست با توجه به مشکل خاص شما تصمیم می گیرد که کدام تکنیک دستی مرتبط با فیزیوتراپی شانه را برای درمان شما بکار ببرد.

تزریق

در صورتی که مشکل شانه با درمان های غیرتهاجمی دارویی و فیزیوتراپی درمان نشود، بنا به تشخیص پزشک متخصص از درمان های کم تهاجمی مانند تزریق یا اوزون درمانی برای مشکل شانه شما استفاده می شود. در این روش از تزریق کورتیزون برای درمان مشکل شما استفاده می شود. کورتون ها، داروهای ضد التهاب و ضد درد قوی هستند که تورم و التهاب را کاهش می دهند؛ اما استفاده زیاد از آنها باعث ضعف عضلات و تاندون ها می شود.
دسته دوم داروهای تزریقی داروهای هیالورونان ها هستند که ضد درد، ضدالتهاب و دارای اثرات تحریک تولید مایع سینوویال مفصلی هستند، لذا می توانند به عنوان لوبریکاتورهای مفصلی استفاده شوند.
علاوه بر این داروها اوزون تراپی یا تزریق اوزون هم برای کاهش دردهای شانه، پارگی تاندون های (روتاتوركاف)، ساییدگی یا آرتروز شانه و افزایش ترمیم غضروف مفصلی یا تاندون ها استفاده می شود.

جراحی

جراحی به عنوان خط آخر درمانی روشی پرهزینه و تهاجمی برای درمان مشکلات شانه است. تمام تلاش پزشک متخصص و فیزیوتراپیست باید بر این باشد که بیمار از درمان های غیرتهاجمی نتیجه کافی بگیرد؛ اما در مواردی مانند دررفتگی های مکرر، شکستگی ها، پارگی های کامل غضروف شانه یا پارگی کامل عضلات و پارگی کامل تاندون، پزشک مجبور به جراحی است. جراحی ممکن است به صورت باز یا آرتروسکوپیک انجام شود.

جراحی آرتروسکوپیک

ترجیح اولیه این است که جراحی آرتروسکوپیک باشد؛ چون هم سرپایی است و هم عوارض کمتری دارد. در این جراحی دستگاهی نازک شبیه به مداد برش هایی کوچک در سطح شانه ایجاد کرده و لنز و دوربین ها را به داخل می فرستد. پزشک با دوربین های وارد شده داخل شانه را بررسی کرده و مشکل را تشخیص می دهد.

جراحی باز

در مواردی که تشخیص مشکل با روش آرتروسکوپیک امکان پذیر نباشد، روش جراحی باز استفاده می شود. معمولاً روش جراحی باز برای درمان پارگی های بزرگ تاندون ها است. مشکلات تومورهای مفصل شانه، تعویض مفصل شانه، پارگی های کپسول شانه و آسیب های عصب تنها با این روش قابل درمان است.

---