کاربرد سی تی اسکن در تشخیص بیماریهای مغز و اعصاب

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

مغز به عنوان بخشی از سیستم عصبی مرکزی، اندام مهمی است که تفکر، حافظه، احساسات، مهارت های حرکتی، بینایی، تنفس، دما، گرسنگی و … را کنترل می کند. درصورتی که مغز آسیب ببیند یا دچار بیماری شود، معمولاً پزشک در مرحله اول دستور سی تی اسکن مغز می دهد و سپس برای تشخیص دقیق تر ام آر آی انجام می شود.

سی تی اسکن مغز، یک وسیله ی تشخیصی است که تصاویر دقیقی را از مشخصه های درون سر مانند جمجمه، مغز، سینوس های نزدیک بینی، بطن های مغز و کاسه ی چشم ها ایجاد می کند. سی تی اسکن، مخفف عبارت لاتین computed tomography به معنای توموگرافی مقطعی کامپیوتری می باشد و به این نوع اسکن و تصویربرداری به عنوان اسکن CT scan نیز اشاره می کنند. دستگاه سی تی اسکن با استفاده از کامپیوتر و دستگاه های چرخشی اشعه ایکس برای تولید تصاویر مقطعی از بدن استفاده می کند. دقت سی تی اسکن از عکس های تهیه شده با اشعه ایکس معمولی به مراتب بالاتر است و این اسکن می تواند بافت های نرم، رگ ها و استخوان های بدن را نشان دهد.

موارد کاربرد سی تی اسکن

سی تی اسکن سر معمولاً برای تشخیص موارد زیر به کار برده می شود:

• خونریزی، ضربه مغزی و شکستگی جمجمه در بیمارانی که به سر آنها ضربه وارد شده است.
• خونریزی هایی که به دلیل پارگی یا نشت آنوریسم مغزی در بیمارانی که به سر دردهای ناگهانی مبتلا شده اند به وجود آمده باشد.
• لخته خون یا خونریزی در مغز بلافاصله پس از سکته مغزی
• تومور مغزی
• بزرگ شدن حفره های مغز (بطن ها) در بیمارانی که به هیدروسفالی مبتلا شده اند.
• بیماری ها یا ناهنجاری های سر و جمجمه

در موارد زیر نیز از سی تی اسکن استفاده می شود:

• ارزیابی میزان گستردگی آسیب دیدگی های استخوانی و آسیب دیدگی های بافت نرم در بیمارانی که صورت آنها ضربه خورده و باید جراحی های ترمیمی انجام دهند.
• تشخیص بیماری های استخوان تمپورال (گیجگاهی) در یک طرف سر که ممکن است باعث ایجاد اختلالات شنوایی شود.
• تعیین وجود التهابات یا تغییرات دیگر در سینوس های پارانازال
• برنامه پرتودرمانی برای درمان سرطان مغز یا بافت های دیگر
• مشخص کردن و هدایت مسیر سوزن هایی که برای نمونه برداری (بایوپسی) از مغز وارد آن می شوند.
• ارزیابی آنوریسم مغزی یا ناهنجاری های شریانی به کمک روش سی تی آنژیوگرافی مغز

مزایای سی تی اسکن

1. روند انجام سی تی سریع تر از ام آر آی است. به همین دلیل، پزشکان معمولاً از آن برای موارد اورژانسی استفاده می کنند.
2. هزینه سی تی اسکن معمولاً کمتر از ام آر آی است.
3. افرادی که دارای دستگاه های فلزی مانند ضربان ساز، محرک عصبی یا کاشت حلزون هستند و امکان انجام ام آر آی را ندارند باید سی تی اسکن انجام دهند.

آماده سازی برای انجام فرایند سی تی اسکن

در مورد بارداری و بیماری هایی که اخیراً به آنها مبتلا شده اید همچنین در مورد داروهای مصرفی و آلرژی هایی که دارید، پزشک را مطلع کنید. احتمالاً به شما توصیه می شود که چند ساعت قبل از انجام این فرایند از خوردن و آشامیدن پرهیز کنید. اگر شما به ماده حاجب حساسیت دارید، پزشک داروهایی را برای شما تجویز می کند که واکنش های آلرژیک را کاهش می دهد. این داروها باید 12 ساعت قبل از انجام فرایند مصرف شوند. جواهرات و زیور آلات خود را در خانه گذاشته و لباسی گشاد و راحت بپوشید.

فرایند سی تی اسکن

تکنسین دستگاه شما را روی تخت می خواباند، معمولاً باید به پشت دراز بکشید. ممکن است از نوارها و بالش هایی استفاده شود تا شما در وضعیت صحیح قرار گیرید و در خلال فرایند وضعیت بدن شما ثابت بماند. بسیاری از اسکنرها به قدری سریع هستند که برای اسکن کردن کودکان نیازی به بیهوش کردن یا آرام کردن آنها نیست. در برخی موارد ممکن است برای کودکانی که توان تحمل آن را ندارند از آرامش بخش استفاده شود. حرکت باعث می شود که در عکس ها لک ایجاد شده و کیفت عکس ها تنزل یابد درست مانند آن چیزی که در هنگام عکس گرفتن نیز اتفاق می افتد. اگر در آزمایش های تصویری از ماده حاجب استفاده شود، متناسب با نوع آزمایش تصویری ممکن است ماده بلعیده شده، از طریق تزریق وریدی وارد بدن شود یا به ندرت از طریق انما این ماده وارد بدن شود. سپس تخت دستگاه به سرعت حرکت کرده و اسکن از محلی که باید انجام شود شروع می شود. بعد از آن، تخت به آرامی حرکت کرده و سی تی اسکن اصلی انجام می شود. بسته به نوع سی تی اسکنی که باید انجام شود، دستگاه ممکن است چندین مرتبه حرکت کند. زمانی که فرایند سی تی اسکن به طور کامل انجام شد، از شما خواسته می شود کمی صبر کنید تا تکنسین کیفیت عکس ها را برای ارائه یک تفسیر دقیق بررسی کند. سی تی اسکن مغز معمولاً 10 دقیقه طول می کشد.

تفسیر سی تی اسکن

یک رادیولوژیست متخصص در نظارت و تفسیر آزمایش های رادیولوژی تصاویر را آنالیز کرده و گزارش آن را برای پزشکی که شما را برای انجام سی تی اسکن معرفی کرده است ارسال می کند تا وی نتایج را با شما در میان بگذارد. ممکن است انجام آزمایش های تصویری تکمیلی نیاز باشد که پزشک برای شما علت انجام این آزمایش های تصویری را توضیح می دهد.

تفاوت سی تی اسکن و ام آر آی مغز

• در سی تی اسکن از اشعه ایکس برای تولید تصاویر از ارگان های بدن، بافت های نرم، استخوان و ساختارها داخلی بدن استفاده می شود.
• در ام آر آی از میدان های مغناطیسی قوی و پالس های رادیو فرکانسی برای تولید تصاویر از ارگان های بدن، بافت های نرم، استخوان و ساختارها داخلی بدن استفاده می شود.
• تصاویری که توسط ام آر آی گرفته می شود شفاف تر از تصاویری است که توسط سی تی اسکن گرفته می شود.
• در ام آر آی از هیچ پرتویی استفاده نمی شود، در عین حال روشی پر سروصدا و زمان انجام آن طولانی تر از سی تی اسکن می باشد.
• در صورتی که رادیولوژیست در زمان تصویربرداری وجود داشته باشد می تواند تصاویر را تفسیر و به یک تشخیص دقیق و سریع کمک کند.

عوارض سی تی اسکن

عوارض جانبی و خطرات سی تی اسکن شامل ناراحتی، قرار گرفتن در معرض تشعشعات و واکنش آلرژیک نسبت به ماده حاجب می باشد. نگرانی های خود را قبل از عکس برداری سی تی اسکن با پزشک در میان بگذارید تا خطرات احتمالی کاهش یافته و بتوان عکس برداری مفیدتری را انجام داد.