دیاترمی چیست و چه کاربردی دارد؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

دیاترمی (Diathermy) به معنای گرم شدن، یک درمان تسکین دهنده درد در فیزیوتراپی است که با انرژی الکترومغناطیسی می تواند اثرات فیزیولوژیکی حرارتی و غیر حرارتی برای درمان دردهای مفصلی، عضلانی ایجاد کند. علاوه بر کاهش میزان درد، از این دستگاه برای تولید گرما در بافت های آسیب دیده بدن، افزایش جریان خون، کاهش اسپاسم و تورم نیز استفاده می شود. در دیاترمی از امواج اولتراسوند و یا امواج الکترومغناطیسی استفاده می شود که می تواند به بهبودی در بیماران ارتوپدی کمک کند.

هنگام استفاده از دستگاه دیاترمی فیزیوتراپیست عضو یا اندام مورد نظر را بین دوالکترود دستگاه قرار می دهد و برای جلوگیری از سوختگی پوست بین الکترود و بدن، از روغن های مخصوصی که امپدانس را کاهش دهد استفاده می کنند. جریان بین الکترود ها سبب گرم شدن بافت بین آنها شده و با قدرت بالای نفوذ در درمان مشکلات بافت های بدن به کار می رود. برای کاهش احتمال خطر و عوارض، این نوع درمان حرارتی باید توسط متخصص انجام شود.

کاربرد دیاترمی

دیاترمی کاربردهای زیادی در فیزیوتراپی دارد که به مهم ترین آنها در این قسمت اشاره شده است:

• دیاترمی درمان مناسبی برای التهاب مفاصل آرنج که بیشتر به عنوان آرنج تنیس بازان به علت فشار بیش از حد بر تاندون ها شناخته می شود، می باشد.
• این روش درمانی در عارضه هایی که باعث تحلیل رفتن مفاصل مانند آرتروز می شوند نیز کاربرد خوبی دارد.
• بر اساس تجربیات متخصصین فیزیوتراپی، دیاترمی در کاهش التهاب مفصل شانه به علت کپسولیت نیز مؤثر است.
• اسپوندیلوز گردنی عارضه ای است که به دلیل آسیب و تخریب مفاصل گردن فرد را درگیر می کند. درد و التهاب ناشی از این بیمار با دیاترمی در فیزیوتراپی قابل درمان است.
• کمر درد یکی از رایج ترین دردهایی است که بسیاری از مردم با آن دست و پنجه نرم می کنند. متخصصین فیزیوتراپی از دیاترمی علاوه بر سایر شیوه های درمانی، برای کمردردهای حاد بهره مند می شوند.
• در بسیاری از ورزش ها و یا ورزشکاران، رباط ها در مفصل زانو پیچ میخورند و وضعیت دردناکی را باعث می شوند. دیاترمی برای این دسته از افراد و بسیاری از صدمات ورزشی دیگر مانند پیچ خوردگی مچ پا نیز مناسب است.
• ورم کف پا به دلایل مختلف، راه رفتن را دشوار می کند. چند جلسه دیاترمی به کاهش و ورم زیاد کف پا کمک می کند.
• بورسیت همان التهاب بورس، کیسه های مایع سینوویال در اطراف مفاصل می باشند که به علت ضربه مستقیم، فشار بیش از حد بر مفصل و بیماری روماتیسمی دچار آسیب می شوند.

دیاترمی در بسیاری از شرایط دیگر از جمله موارد زیر کاربرد دارد:

• استئومیلیت
• فیبروزیت و فیبرومیالژیا
• میوزیت
• التهاب شبکه بازویی
• سینوزیت
• از دیاترمی در عمل های جراحی نیز استفاده می شود. بسیاری از پزشک ها از ابزار پروب حرارت دیده توسط جریان الکتریکی جهت مسدود کردن رگ های خونی به منظور جلوگیری از خونریزی بیش از حد استفاده می کنند. این روش خصوصاً در جراحی مغز و اعصاب مفید می باشد. پزشک ها همچنین می توانند از دیاترمی جهت متوقف کردن موارد رشد غیر طبیعی مانند تومور، زگیل و بافت های عفونی استفاده کنند.

مزایای دیاترمی

• کمک به تسکین دردهای مزمن و حاد
• افزایش و بهبود گردش خون در بدن
• کمک به دفع مواد زائد از بدن
• افزایش میزان انرژی و سایر مواد مورد نیاز سلول ها برای ترمیم و بازسازی خود و بافت آسیب دیده
• تحریک کلاژن سازی که به پیشگیری از پیری زودرس کمک می کند.
• تقویت سیستم ایمنی بدن

انواع روشهای دیاترمی

سه نوع روش درمان دیاترمی شامل اولتراسوند، دیاترمی موج کوتاه و دیاترمی مایکرو ویو می باشند.

• دیاترمی اولتراسوند

در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا جهت ایجاد حرارت درون بافت آسیب دیده استفاده می شود. در طول درمان، در ناحیه آسیب دیده از ژل رسانا استفاده شده و سپس دسته مخصوصی جهت انتشار امواج اولتراسونیک بر روی این ناحیه حرکت داده می شود. جلسه درمانی معمولاً بین 5 تا 10 دقیقه طول می کشد. در طی روند درمان احساس گرما و گزگز ایجاد خواهد شد؛ ولی هیچ گونه دردی ایجاد نمی شود.

• دیاترمی موج کوتاه

در دیاترمی موج کوتاه از جریان الکتریکی با فرکانس بالا جهت ایجاد گرما در عمق بافت استفاده می شود. این نوع دیاترمی قادر به گرم کردن قسمت های وسیعی از بافت می باشد و برای درمان مشکلات مربوط به عضلات بزرگ مفید می باشد. دیاترمی موج کوتاه معمولاً به حدود 20 دقیقه زمان نیاز دارد. این روش درمانی به دو شیوه کندانسور و القایی انجام می شود. در روش کندانسور دو الکترود به بدن بیمار متصل شده و بافت آسیب دیده بین دو الکترود قرار می گیرد. جریان بین دو الکترود برقرار شده و بافت زیرین را گرم می کند. در روش القایی بافت آسیب دیده با استفاده از جریان گردابی ایجاد شده توسط کویل الکتریکی گرم خواهد شد.

• دیاترمی مایکرو ویو

در روش دیاترمی مایکرو ویو، امواج الکترومغناطیسی در ناحیه آسیب دیده مورد استفاده قرار می گیرند. این نوع دیاترمی برای درمان آسیب دیدگی های محدود یا عضلات کوچک به کار می رود. این روش درمانی در حدود 20 تا 30 دقیقه طول می کشد.

روش درمانی دیاترمی چگونه است؟

بسته به نوع دیاترمی و محل قسمت آسیب دیده، شما در طول درمان بر روی یک میز دراز میکشید یا بر روی یک صندلی می نشینید. برای انجام دیاترمی، پزشک، ژلی را بر روی ناحیه آسیب دیده بدن میمالد. در دیاترمی موج کوتاه و میکروموج از ژل استفاده نمی شود. برای جلوگیری از تماس مستقیم پوست و الکترودها ممکن است ناحیه آسیب دیده در یک حوله پیچیده شود. در طول درمان به روش دیاترمی موج کوتاه و میکروموج دو الکترود در نزدیکی ناحیه آسیب دیده قرار داده می شوند. پزشک به طور پیوسته، دسته ای را بر روی ناحیه آسیب دیده حرکت میدهد. در حین انجام این درمان شما باید بی حرکت بمانید. ممکن است در طول درمان احساس گرما یا سوزش کنید یا ممکن است چیزی حس نکنید.

مراقبت های پیش از انجام درمان با دیاترمی

برای آغاز درمان با دیاترمی لازم است برخی مراقبت ها را انجام دهیم. اجسام فلزی می توانند منجر به ایجاد گرمای بیش از حد شوند، بنابراین باید پیش از انجام دیاترمی موارد زیر را از خود دور سازید:

1. کلیه زیورآلات فلزی
2. هر لباس یا پوششی که در آن از قطعات فلزی نظیر زیپ، دکمه یا پیکسل استفاده شده باشد.
3. هر وسیله جانبی که در آن از فلز استفاده شده باشد.
4. ممکن است تکنسین یا فیزیوتراپیست از شما بخواهد که پیش از شروع درمان از یک لباس مخصوص استفاده کنید. حتی گاهی بسته به محل تحت درمان بهتر است عینک های مخصوص را نیز به کار ببرید.

موارد منع درمان با دیاترمی

1. بیماران دارای ایمپلنت های فلزی مانند زنان با ایمپلنت های رحمی فلزی مانند IUD نباید تحت درمان دیاترمی قرار بگیرند. به دلیل این که فلز می تواند به عنوان هادی گرما عمل کرده و سبب بروز سوختگی های داخلی در بدن شود.
2. بیمارانی که در مفاصلشان پروتز مصنوعی دارند مانند افرادی که جراحی تعویض مفصل انجام داده اند نیز نیابد تحت درمان با دیاترمی قرار بگیرند.
3. افراد دچار اختلالات حسی
4. زنان در دوران بارداری
5. بیماران مبتلا به بیماری های خونی مانند هموفیلی

عوارض دیاترمی

انرژی الکترومغناطیس استفاده شده در دیاترمی موج کوتاه و میکروموج می تواند موجب ایجاد گرمای شدیدی در وسایل فلزی شود، مانند:

• پین های استخوان
• مواد پرکننده دندان
• بخیه های فلزی
• این امر موجب سوختگی بافت نزدیک مواد کاشته شده می شود. برای جلوگیری از خطر سوختگی این رویه نباید بر روی این قسمت ها انجام شود. در طول درمان با این روش شما قسمتی از میدان الکتریکی می شوید. لمس کردن سطح یک جسم فلزی مانند قسمت فلزی دستگاه دیاترمی می تواند موجب شوک یا سوختگی شود. این درمان نباید بر روی صفحات رشد باز کودکان انجام شود.