کله سیستیت مزمن: التهاب مزمن مخاط کیسه صفرا بعلت سنگ یا عوامل دیگر بروز می کند و ضمن تغییرات مخاطی ، افزایش ضخامت جدار کیسه صفرا نیز عارض می شود.علل غیر سنگ شامل آدنومیوماتوز، پولیپ، کلسترولوزکیسه صفرا و دیس فانکشن کیسه صفرا میشود.

علائم: تکرار دردهای ناشی از سنگ به فرمی که درکولیک صفراوی بروز میکند. بخصوص درمواقع حمله درد، حساسیت خفیف لبه دنده درنقطه مرفی(محل کیسه صفرا) ممکن است دیده شود.علائم آزمایشگاهی بروز نمی کند ولی درسونوگرافی ممکن است ضخامت جدار کیسه صفرا به همراه سنگ دیده شود.

تشخیص: سونوگرافی دقیق ترین تست تشخیصی برای سنگ صفرا وکله سیستیت است ودرحضورعلائم بالینی تیپیک، دیده شدن سنگ و تغییرات جدار کیسه صفرا در سونوگرافی برای تشخیص کافی است.درعلائم غیر تیپیک اول باید تشخیص های افتراقی را بطور کامل بررسی کرد.

درمان: درمان انتخابی سنگ صفرای علامت دار، عمل جراحی کله سیستکتومی است، مگراینکه بعلل طبی برای بیمار امکان عمل جراحی نباشد، که در این بیماران درمان طبی با اورسودئوکسی کولیک اسید انجام می شود.البته دربیمارانی که بعلل موقتی دچار سنگ صفرا شده اند (مثلا دوره بارداری وزایمان) ودچار عوارض سنگ نشده اند نیزمی توان یک دوره کوتاه مدت درمان طبی انجام داد.این دارو با دوز 600 میلیگرم روزانه در سنگهای کلسترولی (غیر اوپاک و قطر کمتر از 10 میلیمتر) به شرط فانکشن داشتن کیسه صفرا، وطی 6-12 ماه در 50% بیماران اثرکرده و سنگ حل میشود،ودربیماران با علل غیر موقتی با دوز کم برای تمام عمر ادامه می یاد.

کله سیستیت حاد: عبارت است از التهاب حاد کیسه صفرا که در 90% موارد علت آن سنگ صفرا است. موارد کله سیستیت حاد بدون سنگ (آکالکالوس) بیشتر در بیماران با وضعیت وخیم ناشی از ترومای شدید، سوختگی ، سپسیس ،زایمان وغیره دیده میشود.کله سیستیت حاد معمولا با انسداد دهانه کیسه صفرا و در نتیجه اتساع کیسه صفرا ، تغییرات ایسکمیک و شیمیایی در جدار کیسه صفرا و دربعضی بیماران همراه با رشد باکتری درصفرا یا جدار کیسه صفرا ایجاد میشود.

علائم: ازنظر بالینی، درد بیمار مانند کولیک صفراوی شروع می شود،ولی بیش از 12- 24 ساعت طول می کشد وبا تب، استفراغ ، کاهش اشتها،حساسیت شدید موضعی ومشکل حرکت کردن بیمارهمراه می شود. درسونوگرافی، افزایش حجم وضخامت جدار کیسه صفرا وتجمع مایع در اطراف کیسه صفرا دیده می شود، و درآزمایش خون، لکوسیتوز(12000-15000) با شیفت به چپ ، افزایش خفیف آنزیمهای کبدی وبیلیروبین خون (حداکثر4-5) ، افزایش خفیف آمیلاز سرم دیده می شود. افزایش شدید در تستهای آزمایشگاهی مذکور نشانه عوارض شدیدتر مثل گانگرن کیسه صفرا یا کلانژیت وغیره است.

تشخیص: در حضور علائم بالینی ذکر شده ، سونوگرافی با تایید علائم سونوگرافیک بیماری، جهت تشخیص کافی است ولی در موارد خاص ونادر HIDA SCAN نیاز می شود( اسکن دقیقترین تست تشخیصی کله سیستیت حاد است).

درمان: در ابتدا باید درد وتهوع بیمار را تسکین داد. مایع درمانی وتجویز سرم نیز متناسب با وضعیت بیمارانجام می شود. آنتی بیوتیکهای وسیع الطیف مثل سفالوسپورینهای نسل سوم یا نسل دوم همراه با مترونیدازول مناسب هستند، که در بیماران حساس به پنی سیلین بجای سفالوسپورینها می توان از جنتامایسین استفاده کرد.

پس از اقدامات فوق، بیمار برای عمل جراحی آماده می شود که بهتر است در طی چند روز( 1-4 روزاول) انجام شود ولی در شرایطی که وضعیت بیمار برای عمل جراحی مناست نیست وبا تعویق عمل وضعت بیمارقابل بهبوداست، بهتراست عمل جراحی را به 6-8 هفته بعد موکول کرد. البته دربیمارانی که برای جراحی اورژانسی مناسب نیستند و به درمان طبی هم جواب نمیدهند باید بیمار کله سیستوستومی شود که ترجیحا از طریق پرکوتانئوس با هدایت سونوگرافی، ویا با بی حسی موضعی و با برش کوچک درشکم انجام می شود.دربیماران باکله سیستیت گانگرنه و یا آمفیزماتو، که به درمان طبی جواب نمی دهند به هر صورت و علیرغم ریسک بالا باید کله سیستکتومی انجام شود.

منابع:
1-Harrison’s Principles of Internal medicine
2Maingot’s Abdominal Operations
3 Schwartz’s Principles of Surgery
4 Surgical Clinics of North America