كنش اوليه و متقابل

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

به خوبي روشن است كه داروها در صورتي تاثيرگذار خواهند بود كه قدرت تغيير وضعيت سلامتي و يا به عبارتي قدرت ايجاد يك بيماري مصنوعي را داشته باشند . هر قدرتي و هر دارويي كه روي حيات عمل ميكند، نيروي حياتي را كم و بيش تغييري ميدهد و در سلامت انسان اصلاحات مشخصي با دوام بيشتر يا كمتر ايجاد ميكند . ما اين را كنش اوليه ( primary reaction ) ميخوانيم.

گرچه اين محصولي مشترك از هر دو يعني نيروي دارويي و حياتي است ، با وجود اين كنش اوليه بيشتر متعلق به قلمرو دارويي است . نيروي حياتي ما تقلا ميكند تا انرژي خود را در مقابل اين نفوذ قرار دهد . اين واكنش محافظت از حيات ، فعاليت خود مداري است كه كنش ثانويه يا كنش متقابل ( Counteraction ) خوانده ميشود . همان گونه كه مثالهاي زير نشان ميدهند به نظر ميرسد كه در طي كنش اوليهي عوامل بيماري مصنوعي ( داروها ) روي بدن سالم ما ، نيروي حياتي ما به گونهاي صرفا پذيرا و غيرفعال رفتار ميكند .

چنان است كه گويي براي پذيرش قوه مصنوعي كه از بيرون عمل ميكند تحت اجبار قرار گرفته باشد ، و لذا اجازه دهد كه حالت سلامتش تغيير كند . اما پس از آن به نظر ميرسد كه در پاسخ به اين تاثير ( كنش اوليه ) كه قبول كرده است دوباره خود را سرو ساماني ميدهد .

الف : يا شرايط دقيقا متضادي به وجود ميآورد : ( كنش متقابل ، كنش ثانويه ) ، در صورتي كه چنين شرايطي در طبيعت وجود داشته باشد . شدت اين واكنش متناسب است با علتي ( كنش اوليهاي ) كه به وسيله ي عامل بيماري مصنوعي اعمال شده است.

ب : يا اگر چنين شرايطي كه با كنش اوليه مستقيما متضاد باشد : در طبيعت وجود نداشته باشد ، ميكوشد تا به وسيله ي آرام كردن نوساناتي كه از خارج ( توسط دارو ) در او توليد شده است از اعتبار خود دفاع كرده و كاركرد طبيعي خود را دوباره برقرار سازد ( كنش ثانوي ، كنش درمانبخش )
مثالهاي الف فراوانند ، دستي كه در آب داغ فرو رفته ابتدا گرمتر از دست ديگر است ، كه در آب فرو نرفته ( كنش اوليه ) ، اما همين كه از آب داغ بيرون آورده و كاملا خشك شود به زودي سرد ميشود ، سپس سردتر از دست ديگر هم ميشود . ( كنش ثانوي ) .

كسي كه بر اثر ورزش شديد داغ شده است ( كنش اوليه ) ، بعداً مبتلا به سرما و لرز ميشود ( كنش ثانوي ) . از صرف قهوه قوي نشاط اضافي حاصل ميشود . ( كنش اوليه ) ، اما متعاقب آن بيحالي و چرت براي مدتي طولاني باقي ميماند ( كنش متقابل ، ثانوي ) ، مگر آن كه با تكرار مصرف مقدار بيشتر قهوه آن را برطرف كند . ( تسكينهاي كوتاه ) .

خواب سنگين كرخت ترياك ( كنش اوليه ) در شب بعد با بيخوابي بزرگتري دنبال ميشود . ( كنش ثانوي ) يبوست ترياك با اسهال دنبال ميشود ، و روان كردن روده با استفاده از داروهايي كه رودهها را تحريك ميكنند ( كنش اوليه ) با يبوستي كه روزهاي متمادي به طول ميانجامد دنبال ميشود.

( كنش ثانوي ) . بنابراين نيروي حياتي ما ، هميشه در پاسخ به كنش اوليه هر مادهاي كه در مقادير زياد شرايط يك بدن سالم را به شدت دگرگون ميكند با ايجاد كنش ثانويه شرايط دقيقا ضد آن را فراهم ميكند ( وقتي ، چنان كه در فوق بيان شد ، چنين شرايطي موجود باشد )