حاملگی غیر طبیعی خارج رحم

دکتر نرگس علیان [ متخصص زنان و زایمان ]آدرس وب سایت : www.dralian.ir
آدرس مطب : اصفهان خیابان توحید چهاراه شریعتی مجتمع ماکان ۳ طبقه اول واحد ۱ تلفن مطب : 36242752 - 031

همانطور که میدانید حاملگی طبیعی به این شکل اتفاق میافتد که پس از تخمکگذاری در تخمدان، تخمک از طریق لولههای رحمی و با حرکات موجی این لولهها به سمت رحم هدایت میشود و جایی در این مسیر در برخورد با اسپرم، بارور شده و تخم تشکیل میشود. تخم تشکیل شده ضمن تقسیمشدن، به آرامی و با حرکات لوله رحمی به سمت رحم هدایت میشود که معمولا یک هفته پس از تشکیل تخم، به رحم رسیده و در آن جایگزین میشود.

حال اگر انسداد یا تنگی در مسیر لولههای رحمی باشد یا حرکات این لوله دچار اختلال باشد، این انتقال دچار اختلال میشود و تخم تشکیل شده به جای جایگزینی در رحم، به جای دیگری میچسبد و رشد میکند. در نتیجه حاملگی خارج رحمی یا Ectopic pregnancy اتفاق میافتد. این حالت میتواند در هر نقطهای از دستگاه تناسلی و گوارشی زنان اتفاق بیفتد ، از جمله در تخمدان، بین رودهها و روی پردههای داخل شکمی، اما شایعترین محل این نوع حاملگی، در لولههای رحمی یا لولههای فالوپ است.

اصولا تخم میتواند در هر محلی که خونرسانی مناسبی داشته باشد رشد کند، اما از آنجا که این محلها (به جز رحم) توانایی خونرسانی در ماههای بعدی را ندارند، یا مثل لولههای رحمی بسیار تنگ هستند و با رشد جنین پاره میشوند، این نوع حاملگی بسیار خطرناک بوده و میتواند منجر به مرگ مادر شود در گذشته که روشهای پاراکلینیک (آزمایشگاه و رادیولوژی) نبود، بسیاری از زنان با حاملگی خارج رحمی در ماههای اول بارداری در اثر خونریزی شدید داخلی میمردند، اما امروزه میتوان بیماری را شناسایی و برای درمان اقدام کرد. علائم حاملگی خارج رحمی میتواند بسیار مبهم باشد، مثل خونریزیهای اندک پس از به تاخیر افتادن عادت ماهانه و مثبتشدن تست بارداری که این حالت میتواند در یک حاملگی طبیعی یا در یک سقط هم اتفاق بیفتد.

دردهای خفیف زیر شکم هم از علائم دیگر این بیماری است، اما در مواردی که درد شدید زیر شکم باشد یا بیمار دچار سرگیجه شدید و افت فشارخون و سیاهی رفتن چشمها شود یا غش کند، این علائم، علامت خطر بوده و نیاز به بستری و درمان اورژانس دارد، زیرا این علائم در وضعیت پارهشدن لوله رحمی و خونریزی شدید داخلی رخ میدهند. خوشبختانه با استفاده از روشهای آزمایشگاهی و سونوگرافی قبل از رسیدن به این مرحله میتوان حاملگی خارج از رحم را تشخیص داد و جهت درمان دارویی یا جراحی آن اقدام کرد.

سوال مهم این است که چرا چنین اتفاقی میافتد؟ اشکال در لولههای رحمی زمینهساز این بیماری است، مثلا ممکن است در اثر عفونت، لوله بسته شده باشد یا یک مشکل مادرزادی در لولهها وجود داشته باشد یا در مواردی لولههای رحمی با جراحی دستکاری شده باشد (بخصوص در کسانی که با جراحی لولهها را بسته باشند)، اما گاهی هیچ علت خاصی برای این بیماری پیدا نمیشود. به هر حال در کسی که یکبار این اتفاق بیفتد، احتمال تکرار در حاملگی بعدی حدود 15 درصد است