در چه زمانی از روز باید غذای کمکی به شیرخوار داده شود ؟

شهزاد محمدیان [ کارشناس ارشد تغذیه ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

بهترین زمان دادن اولین نوبت غذای کمکی شیرخوار به هنگام صبح یا اوایل بعداز ظهر است. ممکن است شیرخوار نسبت به برخی مواد غذایی واکنش های حساسیتی نشان دهد. اگر غذا به هنگام شب به وی داده شود ممکن است بی قراری و سایر مشکلات احتمالی در نیمه شب بروز نموده و باعث بروز نگرانی در خانواده شود. به یاد داشته باشید که علاوه بر زمان شروع اولین غذای کمکی، در سنین بعدی نیز هر زمان می خواهید ماده غذایی جدیدی به شیرخوار بدهید در زمان صبحانه یا ناهار وی باشد و نه در زمان شام. دلیل دیگری برای شروع نکردن غذای کمکی به هنگام شب، امکان خسته و بی حوصله بودن والدین و خواب آلوده و خسته بودن شیرخوار است.

غذای کودک باید در محیطی آرام و شاد داده شود و والدین و شیرخوار سرحال بوده و انرژی کافی داشته باشند، به این روش علاقه کودک به غذا خوردن زیاد شده و احتمال مشکلات رفتاری و بد غذایی بعدی وی نیز کاهش خواهد یافت.اولین غذای کمکی شیرخوار را باید زمانی به وی داد که خیلی گرسنه نیست چرا که شیرخوار خیلی گرسنه مایل است به سرعت سیر شود و قدر مسلم، دادن مقدار کمی ماده غذایی جدید با یک وسله نامأنوس مانند قاشق برای او عجیب بوده و واکنش مناسبی نسبت به غذا خوردن نشان نخواهد داد! در عین حال در شروع غذای کمکی، شیرخوار نباید به طور کامل با شیر سیر شده باشد تا به غذا خوردن تمایل نشان دهد. نکته بسیار مهم که بایدهمیشه در نظر داشت این است که دادن غذای کمکی به شیرخوار، مانع از مصرف کافی غذای اصلی او یعنی شیر نشود. مدتی حدود 40-30 دقیقه پس از شیر خوردن، وقتی شیرخوار کمی گرسنه شد می توان به او غذا داد. به این ترتیب علاوه بر این که شیرخوار خیلی گرسنه نیست، تا نوبت بعدی شیر او فرصت کافی وجود دارد تا او از شیر خوردن خودداری نکند.

درجه حرارت غذای کمکی باید چگونه باشد ؟
باید به یاد داشت که دهان شیرخوار بسیار حساس تر از دهان بزرگترهاست، بنابراین مواد غذایی خیلی سرد و یا خیلی گرم باعث آزار او خواهند شد. شیرخوار به دمای شیر مادر یعنی دمای بدن (37C) عادت دارد بنابراین غذای او نیز باید در حالت ولرم به او داده شود تا برایش مطبوع باشد.

در شروع، چه میزان غذای کمکی باید به شیرخوار داد ؟
همانگونه که ذکر شد غذای اصلی تا سن یک سالگی، شیر است و به هیچ وجه غذای کمکی نباید جایگزین شیر شود، بنابراین باید از غذای حجیم به شیرخوار خودداری کرد. در روز اول باید فقط یک قاشق مربا خوری غذای کمکی به شیرخوار داده شود و به تدریج حجم آن اضافه شود تا به ده قاشق مرباخوری برسد، به طور معمول در ماه های اول شروع غذا، حداکثر ده قاشق مرباخوری غذای کمکی در هر نوبت کافی است.

قوام مناسب برای غذای کمکی چیست ؟
اولین غذاهای شیرخوار نباید خیلی رقیق یا خیلی غلیظ باشند، غذای خیلی رقیق، کم کالری و پرحجم خواهد بود و با پر کردن حجم زیادی از معده کودک با غذای کم ارزش، حجم شیر دریافتی او کاهش یافته و در نتیجه منجر به اختلال رشد خواهد شد. از سوی دیگر اگر غذای خیلی سفت به شیرخوار داده شود او قادر به خوردن آن نخواهد بود و همچنین علاوه بر دل درد، احتمال دارد با پریدن غذای کمکی در دستگاه تنفس، خطر خفگی برای وی داشته باشد. اولین غذاهای کمکی باید قوامی مثل ماست داشته باشند. اگر غذای تهیه شده برای شیرخوار بیش از حد غلیظ شده باشد، بهتر است به جای رقیق کردن آن با آب، مقداری شیر مادر به غذا اضافه شود تا علاوه بر مناسب کردن قوام غذا، ارزش غذایی نیز داشته باشد.

حالات روحی-روانی مناسب در زمان شروع غذای کمکی برای شیرخوار کدامند ؟
تغذیه کودک غیر از جنبه های ویژه رشد، از نظر سلامتی و تکامل روحی-روانی وی نیز تأثیر به سزایی دارد و باعث افزایش اعتماد به نفس و احساس امنیت در شیرخواران می شود. بنابراین زمان غذا دادن باید به نحوی انتخاب شود که بتوان محیطی آرام و شاد فراهم کرد. مادر و کودک باید در وضعیت کاملا راحت و آرام قرار گرفته باشند. صورت آرام و شاد مادر برای پذیرش غذا توسط کودک، اهمیت بسیاری دارد.

حالا می توانید غذا دادن به شیرخواران را شروع کنید
مقدار بسیار کمی به عنوان مثال به اندازه یک نخود از غذای تهیه شده برای شیرخوار را در قاشق مخصوص کودک بریزید. قاشق را به آرامی روی لب پایینی شیرخوار قرار داده و به ملایمت آن را وارد دهان شیرخوار کنید تا قاشق روی زبان وی قرار گیرد. اجازه دهید تا او غذای موجود در قاشق را بمکد. اگر شیر خوار این عمل مکیدن را انجام نداد قاشق را به آرامی در دهان شیرخوار برگردانید. می توانید غذا را کمی در عقب زبان او بگذارید تا بیرون آوردن زبان، باعث بیرون ریختن آن نشود. وقتی اولین قاشق را در دهان شیرخوار گذاشتید، هر اتفاقی افتاد خونسردی خود را حفظ کنید و فقط لبخند بزنید! به یاد داشته باشید که این، اولین تجربه فرزند شما برای غذا خوردن است. اگر شیرخوار با زبان خود غذا را به بیرون داد به آرامی با قاشق مواد غذایی بیرون ریخته را از روی چانه او جمع کرده و بار دیگر به او بدهید.
غذای کمکی را با حجم کم شروع و به تدریج مقدار آن را زیاد کنید. اگر شیرخوار از خوردن غذا خودداری می کند، برای آشنا شدن او با مزه های جدید، ابتدا دست خود را خوب شسته و مقدار کمی از غذا را با انگشت خود در دهان کودک بگذارید تا در زمان مکیدن انگشت با مزه غذای جدید آشنا شود، با این روش شیرخوار بهتر با مزه غذا آشنا می شود تا این که از ابتدا غذا با یک شیء جدید و نامأنوس مانند قاشق در دهان او گذاشته شود سپس قاشق را بین لب های شیرخوار قرار داده و بگذارید تا آرام آرام آن را بمکد. اگر غذا را از گوشه دهان خود بیرون داد، آن را با قاشق جمع کرده و بار دیگر به وی بدهید.

اگر با وجود رعایت موارد فوق، باز هم شیرخوار از غذا خوردن خودداری می کند، به این معنی است که هنوز آمادگی کافی برای شروع غذای کمکی پیدا نکرده است. بنابراین برای چند روز غذا دادن به وی را قطع کرده و سپس بار دیگر همان روش قبلی را تکرار کنید. به یاد داشته باشید که اگر فرزند شما چند روز دیرتر غذا خوردن را شروع کند مشکلی برای سلامتی اش ایجاد نمی شود ولی اگر اولین تجربه غذا خوردن او برایش ناراحت کننده باشد تا مدت ها بعد اثرات منفی آن باقی خواهد ماند. اطمینان داشته باشید که اگر چند بار با روحیه شاد و باصبر و حوصله در محیطی آرام تلاش کنید، موفق خواهید شد ولی اگر عصبانی شده و قاشق را با فشار وارد دهان او کرده و به زور به او غذا بدهید، تا مدت ها بعد کودک نسبت به غذا خوردن واکنش های منفی نشان خواهد داد.